سلامت نوزاد تازه رسیده بیش از هر چیز دیگری ذهن پدر و مادر کم تجربه را به خود مشغول میکند. در این میان هر آشنایی میخواهد آنها را راهنمایی کند و این مساله اضطراب والدین را بیشتر خواهد کرد. اگر والدین جوان بدانند در هر موقعیتی اقدام درست چیست و چه باید کرد مسلما دل نگرانیهای آنها در مورد نوزاد نورسیده بسیار کمتر خواهد بود.

اگر والدین جوان میخواهند در امر مراقبت از نوزاد خود موفق باشند ، بهتر است مقاله زیر را بخوانند و همچنین سوالاتی که در ذهن خود دارند را از پزشک کودکان یا پزشک و پرستار خود بپرسید.

نشانه های گرسنگی نوزاد

برخی از والدین در تعیین کردن اینکه هنگامی که نوزاد گریه میکند، آیا واقعا گرسنه است یا نه، دچار دردسر میشوند. اینها نشانه هایی است که نوزاد میخواهد شیر بخورد:

چرخاندن سر از یک طرف به طرف دیگر.
باز کردن دهان و بیرون آوردن زبان.
گذاشتن دستها و انگشتها یا مچ در داخل دهان یا نزدیک به آن.
غنچه کردن لبها.
رفتن به سوی سینه مادر.
حرکت دادن دهان در جهت چیزی که گونه را لمس میکند (بازتاب “روتینگ”).

چه کسانی نباید با نوزاد بخوابند؟

برخی از خانواده ها اجازه میدهند کودکان کوچک با والدین، خواهر و برادر بزرگتر یا پرستارشان در یک تخت بخوابند
این کار ممکن است برای کودکان زیر دو سال خطرناک باشد و بهتز است از آن پرهیز کرد.

در عین حال این افراد نباید با نوزاد در یک تخت بخوابند:

هر که مواد مخدر مصرف کرده است.
سیگاریها (زیرا امکان افزایش خطر سندروم ناگهانی مرگ نوزاد وجود دارد).
کودکان به خصوص، کودکان نوپا زیرا ممکن است در حین خواب روی نوزاد بغلتند.
اگر در خواباندن کودک با خودتان یا دیگران سوال یا نگرانی دارید، با متخصص اطفال مشورت کنید.

گریه نوزاد مایه بیخوابیتان نشود!

رها کردن نوزاد به حال خودش در هنگام گریه تا زمانی که به خواب فرو رود، نه بیرحمانه است و نه ضرری برای سلامت روانی کودک یا والدینش دارد.
آنچه آنها تکنیک گریه کنترلشده میخوانند میتواند به حل مشکلات خوابیدن کمک و از افسردگی مادران جلوگیری کند.

والدین به جای اینکه فورا به سوی نوزاد در حال گریه بدوند، بهتر است آرام مانده و منتظر بمانند تا فرزندشان بخوابد. با این حال، نوزادان زیر ۶ ماه را نباید تنها گذاشت، چون باید در طول شب هم به آنها غذا داد.

پژوهشگران ملبورن این تکنیک را بر روی ۳۲۸ نوزاد هشت تا ۱۰ ماهه امتحان کرده و در ۴۵ درصد موارد با کاهش مشکلات خواب مواجه شدهاند. در تحقیق بعدی که بر روی ۲۳ کودک ۶ ساله صورت گرفت، پژوهشگران با هیچ عوارض جانبی یا افزایش موارد افسردگی در مادران مواجه نشدند.

آنا پرایس، یکی از این پژوهشگران گفت: “خوشبختانه، این مدرک به والدینی که میخواهند خواب فرزندانشان را با استفاده از این استراتژیها مدیریت کنند، اطمینان مضاعفی میدهد. ما کاملا درک میکنیم که شنیدن صدای گریه کودک برای والدینش سخت است، اما بهتر است بدانید که خویشتندار باشید، آسیبی به فرزندتان نمیرسد.”

کاهش دادن خطر سندروم مرگ ناگهانی نوزاد

سندروم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) به معنای مرگ ناگهانی کودک کمتر یک از سال بدو ن علت واضح است.
این عارضه را گاهی “مرگ در گهواره” هم مینامند، زیرا اغلب نوزادان مرده در آنجا یافت میشوند. اما گهواره علت SIDS نیست.

برخی از توصیهها برای کاهش خطر SIDS اینها هستد:

همیشه نوزاد را به پشت بخوابانید.
نوزاد باید روی سطح سفت خوابانده شود، مانند تشک گهواره و تنها یک ملحفه به اندازه او روی بدنش انداخته شود. درون گهواره نباید بالشت، پتو، تخته پوست، لحاف داشته باشد.
پیش و پس از بچهدار شدن سیگار نکشید- و نوزاد را از دود سیگار محیطی دور نگهدارید.
نوزاد را در تختخواب خودتان نخوابانید.
میتوانید به نوزاد اجازه دهید با یک پستانک تمیز و خشک به خواب رود، اما اگر نوزاد پستانک را نمیگیرد، به او فشار نیاورید.
هنگامی نوزاد میخوابد از گرمگردن بیش از حد اتاق خودداری کنید، از لباسهای سبک برای نوزاد استفاده کنید و درجه حرارت اتاق را در حد مطبوع نگهدارید.

حرارت اتاق نوزاد

حرارت اتاق نوزاد را بین ۱۸تا۲۰ درجه بیشتر نباشد ، نوزاد را در سرما قرار ندهید و بیش از اندازه نیز نپوشانید . لباس نوزاد بایستی سبک و گشاد و راحت باشد . از قنداق کردن نوزاد که یک عمل غیربهداشتی و زیان آور است بپرهیزید و از قنداق کردن نوزاد حتی بمدت کوتاه خودداری کنید

حمام کردن روزانه نوزاد

حمام کردن روزانه نوزاد با داشتن بند ناف نه تنها اشکالی ندارد بلکه مفید است . از بدو تولد نوزاد بایستی حداقل یک روز در میان حمام داده شود و تمام بدن نوزاد را با آب و صابون و یا شامپوی مناسب شستشو داد .

حمام دادن نوزاد به هیچ وجه اثر سوء روی ناف نوزاد و محل ختنه نداشته بلکه شستشوی ناف با آب و صابون از بروز عفونت جلوگیری می نماید

نوزادرا می توان درهر نوع لگن یا وان حمام کرد.قبل از شستشوی نوزاد باید وسایل لازم را آماده کرده ومحیط اتا ق راگرم کرد.

ابتدا چشم ها وصورت نوزاد راتمیزکنید.برای این کار هر یک از چشم ها را بایک گلوله پنبه تمیز که درآب جوشیده خیس کرده اید،از گوشه داخل چشم به طرف خارج پاک کنید.برای هر چشم یک تکه جداگانه پنبه استفاده نمائید.صورت نوزادرا نیز به همین طریق با یک تکه پنبه خیس تمیز کنید .

سپس در حالی که بدن نوزاد را در پارچه نرمی پیچییده اید و صورت او به طرف شماست ، سر نوزاد را با یک دست گرفته وبا دست دیگر با شاپوی ملایم سر و موهای او را بشوئید.

بعداز خشک کردن سر،پارچه دور بدن نوزاد را بازکرده ودر حالتی که نوزاد طاقباز قرار دارد ،گردن،زیربغل، سینه و شکم نوزاد رابالیف تمیز ونرم آغشته به صابون پاک کنید .با یک پارچه مرطوب صابون را پاک کرده ونوزاد را به روی شکم برگردانید وبه همین نحو پشت او را نیز تمیز کرده واو را با حوله نرمی خشک کنید.نوزاد را روی زمین قرار دهید لباسهایش را پوشانده ،کهنه های او را بازکرده وباسن اورا بشوئید.حال دستهای خود را صابونی کرده ورانها ،ساقها و پاهایش را صابون بزنید وبا پارچه مربوط کف صابون را تمیز کرده واین قسمت ها راکاملا خشک نمائید.

بعد از افتادن بند ناف می توان نوزاد را داخل وان یا لگن حمام کرد. توجه نمائید که حرارت آب داخل لگن مناسب باشد.برای تعیین حرارت مناسب می توانید با آرنج خود آنرا امتحان کنید.(آب نیم گرم)

بعد از آماده کردن آب وسایر وسائل لازم،صورت وچشم های نوزاد را تمیز کرده ،بدن نوزاد رابه آرامی در داخل لگن آب قراردهید،طوریکه سروصورت او خارج از آب باشد.
بعد از شستشوی بدن،ائ رااز لگن خارج کرده وبا حوله نرمی که از قبل گرم شده است،خشک کنید.دقت نمائید که تمام قسمت های بدن از جمله پشت گوش ها،چین گردن ،آرنج،کشاله ران و زیر بغل نوزاد کاملا خشک شود.
۲ یا حداکثر ۳ بارحمام در هفته برای نوزاد کافی است،لذا از شستشوی روزانه وی اجتناب کنید.

در ناحیه سر نوزاد دو فرورفتگی حس می شود که بسیار نرم است.یکی درقسمت جلو سر که آن راملاج جلوی سر گویند و معمولا بین ۹ تا ۱۸ ماهگی بسته وسفت می شود و دیگری در پشت سر که آن راملاج پس سر می نامند و اغلب تا چهارماهگی بسته می شود.باید بدانید به هنگام شستشوی سر نوزاد دست زدن به این ملاج ها باعث درد یا ناراحتی نوزاد نمی شود.

لوازم ضروری برای نوزاد

پوشاک

بطور کلی، پوشاک نوزاد باید نرم و راحت باشد و هیچگونه دگمه یا درز آزار دهنده نداشته باشد. شما باید لباس های نوزاد را چندین بار در روز عوض کنید بنابراین لباسی را انتخاب کنید که دکمه های آن براحتی باز شود و تعویض پوشک آسان صورت گیرد. کودک خیلی سریع رشد می کند و اندازه های او تغییر می کند بنابراین لباسها را کمی بزرگتر بخرید؛ حداقل به اندازه ای که تا دو ماه بعد نیز قابل استفاده باشند. یکی دو لباس هم درست به اندازۀ خودش برای وقت هایی که می خواهید زیبا جلوه کند تهیه کنید. علیرغم آنکه در ادامه تعداد لباسها قید شده است ولی باز هم تعداد مورد نیاز بستگی خواهد داشت به سلیقه شما و زمان بندی برای شستشوی لباسها.

لباسهای یک تکه (۴ تا ۷ عدد): لباسهای یک تکه (اغلب “سرهمی” خوانده می شوند) لباس پوشاندن را فوق العاده آسان می کند. لباسهایی انتخاب کنید که از الیاف نرم بافته شده باشد و از ناحیۀ سر باز بوده، در ناحیۀ مچ پا و ساق ها آزاد باشد. درزهای لباس نیز، باید پاک دوزی شده باشد (تا زبر و خراش دهنده نباشد). از لباس هایی که زیپ دارد بپرهیزید (زیپ ممکن است پوست ظریف نوزاد را نیشگون بگیرد).

پیژاما یا لباس خواب های یک تکه (۴ تا ۷ عدد): لباس خواب هایی که در انتها با یک نخ جمع می شوند بسیار مناسبند زیرا هنگام تعویض پوشک در نیمه شب شما مجبور نخواهید بود که دگمه یا قزن لباس را بگشائید. لباس خواب نوزاد باید حتما گرم باشد زیرا خواب نوزاد راحت تر خواهد بود.

بلوزهای پنبه ای (۴ تا ۷ عدد): بلوزهای نرم انتخاب کنید که ترجیحاً با دکمه دور گردن قابل اندازه شدن باشد یا زیرپوشهای “یقه فرشته” که سر براحتی از آن عبور می­کند. زیر پیراهنی برای چسبیدن به بدن نوزاد خوب است و از پوست او نیز در مقابل درزهای بلوز و یا دگمه های آن جلوگیری می کند. از زیـر پوش هـای “زیر دکمه دار” استفاده کنید که زیر پوشک بسته می شوند و در نتیجه جمع نشده بالا نمی روند.

پلوور یا ژاکت (۱ عدد): اکثر نوزادان به لباسـهایی که از سرشـان پاییـن کشیـده می شود علاقه ای ندارند بنابراین ژاکتی به نوزاد بپوشانید که از جلو تا پایین دگمه داشته باشد.

لباس پشمی یا پالتو (۱ عدد): اگر نوزادتان در زمستان بدنیا آمده است به شما توصیه می کنیم که وقتی او را از خانه بیرون می برید یک سرهمی پشمی به او بپوشانید. پالتو کمی گرانتر است اما چندان مورد نیاز نیست زیرا احتمال بازی در برف برای کودک شما وجود ندارد. بهرحال بالاپوشهای زمستانی را حتما کمی بزرگتر بخرید.

جوراب و پوتین پارچه ای (۴ تا ۷ عدد): اکثر فروشگاهها کفش نوزاد می فروشند ولی شما نیازی به آن نخواهید داشت زیرا نوزاد راه نمی رود. بنابراین پای کودک را با کمک جوراب و پوتین پارچه ای گرم کنید.

کلاه لبه دار یا بدون لبه (۱ عدد): برای نوزادی که در تابستان متولد شده است باید کلاهی با لبۀ پهن تهیه کنید ولی برای نوزادی که در زمستان به دنیا می آید یک کلاه نرم و گرم لازم دارید که گوشهای او را بپوشاند.

پوشک

در هفته های اول پس از تولد نوزاد، اکثر وقت شما بعد از شیردهی، به تعویض پوشک می گذرد بنابراین باید آماده باشید. در حدود ۸۰% از والدین پوشکهای یکبار مصرف را انتـخاب می کنند. سایرین از پوشک پارچه ای استفاده می کنند.

پیش از تولد نوزاد تـصـمیم بگیرید که از چه نوع پوشکی قصد دارید استفاده کنید. بخاطر داشته باشید که در چند هفتۀ اول به روزی ۱۰ تا ۱۲ پوشک نیاز ما توصیه می کنیم که حداقل سه بسته از قبل تهیه کنید. اگر تـصـمیم دارید از کهنه (پوشک پارچه ای) استفاده کنید به ۶ تا ۱۰ بسته نیاز خواهید داشت. (بسته ۱۲ تایی) برای استفاده از کهنه باید سنجاق قفلی مخصوص و شورت لاستیکی نیز تهیه کنید. بهتر است از پوشش های مخصوص که از Velcro تهیه شده است استفاده کنید درغیر اینصورت با استفاده از سنجاق قفلی یا کلیپس به درد سر می افتید.

ساک مخصوص حمل نوزاد

ساکهای مخصوصی وجود دارند که برای حمل نوزاد از بیمارستان تا منزل استفاده می شود. از انواع مسطح این ساکها می توان تا حدود سه ماهگی بعنوان محل خواب نوزاد استفاده کرد. اما انواع صندلی مانند این ساکها که به “کاریر” معروف است برای زمانهای کوتاه قابل استفاده است چون اگر انحنای آن استاندارد نباشد به ستون فقرات نوزاد فشار وارد می کند.

انواع دیگری مثل “کوله پشتی” (که به پشت بسته می شود) یا “آغوش” (که در جلو بسته می شوند) نیز وجود دارند. نوزادان عاشق درآغوش بودن هستند، گرمای بدن شما و ضربان قلب شما بیش از هر چیز دیگر به او آرامش می دهد. بااستفاده از کوله پشتی دستهای شما نیز آزاد خواهد بود تا به سایر کارها برسید.

برای نوزاد به یک کالسکه تاشو نیز نیاز خواهید داشت زیرا تا سن سه ماهگی که عضلات گردنش تقویت نشده است نباید او را زیاد به حالت عمودی نگه داشت. اگر می خواهید یک کالسکه جدید بخرید دقت کنید که دارای چرخ های پهن و بندهای قابل تنظیم باشد.

لوازم هنگام غذا خوردن

پیشبند (۴عدد): از کثیف شدن لباس و تعویض مکرر آن جلوگیری می کند، بخصوص که نوزادان ممکن است پس از هر باز شیر خوردن مقداری از آنرا برگردانند.

بطری، سر شیشه و پستانک: حتی اگر قصد دارید که نوزاد را از سینه شیر بدهید داشتن چند عدد بطری و سر پستانک در خانه بد نیست. اگر می خواهید نوزاد را با شیر خشک تغذیه کنید، تقریبا هر روز به ۱۰ بطری که هر یک ۱۲۰ سی سی گنجایش داشته باشد نیاز خواهید داشت. بنابراین تعدادی که خریداری می کنید بستگی به سرعت شستشوی آنها دارد.

لوازم خواب و تخت نوزاد

می توانید درابتدا بدون تهیه تخت نوزاد شروع کنید. نوزاد شما می تواند در یک سبد مخصوص که رختخواب درون آن قرار داده اید بخوابد. ولی در صورتیکه تصمیم ندارید او را در تخت خود بخوابانید بالاخره به یک تخت نوزاد احتیاج خواهید داشت. یک تشک سفت، چندین ملافه و پتو نیز لازم خواهد شد.

پتو (۲ عدد): تعداد پتوی مورد نیاز بسته به اینکه تولد نوزاد در زمستان یا تابستان باشد ممکن است متفاوت باشد. اما داشتن ۲ پتو حتی در تابستان باعث می شود که اگر یکی را شستید بتوانید از دیگری استفاده کنید.

پتوهای چند منظوره نیز وجود دارند. وجود زیپ یا دکمه باعث می شود که بتوان این پتوها را به دور نوزاد پیچید و او را از خانه بیرون برد یا گرم کرد. از بعضی از آنها هم می توان بجای حوله یا پیشبند یا هر کار دیگر که بتوانید فکرش را بکنید، استفاده کرد.

۱٫ چگونه کودک ام را از خطر سندرم مرگ ناگهانی محافظت کنم؟ کارشناسان در امر مراقبت از کودک میگویند که بهترین راه مراقبت از نوزاد از مرگ ناگهانی این است که همیشه او را به پشت بخوابانید. میزان مرگ ناگهانی نوزادان با این کار به طور قابل توجهی کاهش پیدا میکند.

۲٫ اولین معاینه نوزاد پس از ترک بیمارستان چه زمان باید باشد؟ و در اولین ویزیت کودک چه اتفاقی میافتد؟ بسیاری از پزشکان اولین چکاپ نوزاد را ۲ هفته بعد از تولد توصیه میکنند. به خصوص اگر این نوزاد فرزند اول خانواده باشد. شما حتما باید در مورد واکسیناسیون و آزمونهای غربالگری اولیه نوزاد سوال کنید. همه نوزادان لازم است به طور روتین در سن ۲ ماهگی مورد بررسی قرار بگیرند.

۳٫ چگونه باید از طناب نافی فرزندم و محل ختنه نوزاد مراقبت کنم؟ پزشک کودک حتما در مورد چگونگی مراقبت از بند ناف و محل ختنه نوزاد به شما دستورات کافی خواهد داد. او همچنین به شما توضیح میدهد که چگونه از عفونت جلوگیری کنید. نکته مهمی که باید بدانید این است که همیشه قبل از تعویض پانسمان محل ختنه یا تمیز کردن بند ناف دستهایتان را کاملا بشویید.

۴٫ نوزادم به چه میزان خواب نیاز دارد و چهقدر خواب برای او زیاد محسوب میشود؟ خواب نوزادان در روزهای اول پس از تولد بسیار زیاد است اما به تدریج و با افزایش سن خوابشان کم میشود. نوزادان معمولا بعد از حمام کردن بیشتر میخوابند. در چند هفته اول نوزادان در حدود ۱۷ تا ۱۸ ساعت در روز می خوابند؛ این عادت در حدود ماه سوم به ۱۵ ساعت در روز می رسد.

ولی حداقل در دو ماه اول تقریباً هیچگاه در یک نوبت بیش از سه تا چهار ساعت ، خواه در طول روز یا شب ، نمی خوابند. این بـدان معناسـت که شما نیز بیـش از این نمی توانید بی وقفه بخوابید. در طول شب ، شما باید بیدار شده به نوزاد شیر بدهید و پوشک او را عوض کنید و در طول روز با او بازی هم خواهید کرد. در حالی که بسیاری از نوزادان در حدود ۸ هفتگی تمام شب را میخوابند بعضی دیگر تا ۵ یا ۶ ماهگی به این مرحله نمی رسند. از همان ابتدا ، شما با آموزش دادن به نوزادتان می توانید عادات خوب خواب را در نوزادتان به وجود آورید.

۵- بهترین دما برای اتاق کودک چه دمایی است؟ بچه قبل از تولد در حرارت ثابتی ، درون رحم قرار داشته است و تغییر ناگهانی درجه حرارت را دوست ندارد .دمای اتاق بایستی مناسب ـ نه سرد و نه گرم ـ باشد .در صورتی که اتاق دارای کولر یا تهویه مطبوع می باشد ، بایستی کودک را با یک ملحفه یا پتوی سبک پوشاند .

مشکلات جدی می توانند در صورتی که دمای اتاق به طور ناگهانی افت کند ، به وجود آمده و این امر در صورتی که طفل در خواب باشد ، خطرناک تر است .بنابراین در آب و هوای سرد ، کیسه خواب برای بچه بسیار مناسب می باشد .

۶٫ هر چند یک بار باید نوزادم را تغذیه کنم؟ نوزادان معمولا وقتی گرسنه میشوند برای شیر خوردن از خواب بیدار میشوند و نیازی به بیدار کردن آنها نیست. بسته به اینکه شما با شیر خود نوزاد را تغذیه میکنید یا شیر بطری ، ممکن است سوالات زیادی در این زمینه داشته باشید.

سعی کنید حتما در بیمارستان و قبل از ترخیص سوالات خود را از پرستار کودکتان یا مشاور بپرسید. شیر مادر بهترین و کاملترین شیر برای نوازد است و بهتر است برحسب نیاز به او داده شود. شیر مادر نوزاد را از عفونتها یا بیماریهای قابل انتقال دیگر محافظت میکند.

۷٫ چه زمانی باید نوزاد را به حمام ببرم؟ نوزاد معمولا در بدو تولد شسته داده میشود. اما پس از تولد نباید نوزاد زیاد حمام برده شود ، چرا که ممکن است سبب التهاب پوستی شود.

۸٫ چگونه متوجه شوم که نوزادم مبتلا به زردی شده است؟ همه نوزادن زردی خفیف را تجربه میکنند ، چراکه هنوز کبد آنها تکامل کافی را پیدا نکرده است. زردی در نوزادان اگر مورد توجه قرار نگیرد موجب ضایعات جبران ناپذیر سلول مغزی و عقب ماندگی عقلانی می شود . در هفته های اول تولد بایستی دقیقا مراقب زردی در نوزاد بود .

شروع زردی بیشتر در سفیدی چشم کودک بروز می کند و در تنه گسترش پیدا می کند ، بمجرد مشاهده زردی بدون فوت وقت در هر زمان از شبانه روز مراجعه نماید . این مسئله اورژانس و فوریت دارد . هرچه زردی زودتر تشخیص داده شود درمان سبکتر و راحتتر است . در موارد خفیف شاید نیاز به بستری و قرار گرفتن در زیر نور مخصوص باشد و در موارد شدید تعویض خون حتما باید انجام گیرد . از بکار بردن پیشنهاد اطرافیان در مورد استفاده از شیرخشت و یا نور مهتابی و …و نظایر آن خودداری کنید . بکار بردن این روشها به قیمت سلامت نوزاد تمام می شود.

---