مضرات شیمی درمانی

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

درد

ازعوارض داروهای شیمی درمانی گاهاً ایجاد درداست .علل بروز دردمتعاقب شیمی درمانی متعدد می باشد. این داروها ممکن است سبب آسیب دیدن اعصاب شده که در تنیجه ایجاد سوزش و سوزن سوزنی شدن ودردهای شدید اغلب در انگشتان دست و یا پامی گردند . بعضی از این داروها تولید زخم در دهان ، سردرد ، دردهای عضلانی و درد معده میکنند.البته هر کس که شیمی درمانی دریافت می کند مبتلا به این درد ها نمی شود.

ولی اگربرای شماایجادشد،می توانید آنها را تسکین دهید . اولین قدم صحبت و اطلاع به پزشک و یا پرستارو یا مسئولین درمان شما میباشد.شما باید اطلاعاتی درمورد علل مختلف درد خود داشته باشید .و بخصوص هرگاه درد شما به حدی زیاد است که تحمل آن مشکل است ، اگر می شود درد خود را برای همراهان ، فامیل و دوستان خود شرح دهید . این افراد می توانند به تیم درمان شما اطلاع دهندوبه شما یاری برسانند.

شما باید مسائل زیر را به همراهان ، فامیل ، و یا تیم درمان خود شرح دهید :
چگونه درد رااحساسی کردید؟
درد مبهم ، تند و تیز ، درد طپش دار و یا مداوم
شدت درد چقدر است؟
چه عواملی شدت درد را کم ویا زیاد میکند؟
چه داروهایی برای کنترول درد مصرف کرده اید و چه میزان این داروها درد شما را تسکین داده است ؟

استفاده ازدرجه بندی ویاScaleکردن درد جهت گزارش به به دیگران مفیداست.سعی کنید به شدت درد خود از 0 الی 10 درجه بدهید . اگر درد ندارید درجۀ 0 و هرچه شدت درد بالا می رود عدد بالاتر بدهید و عدد 10 یعنی درد به قدری شدید است که امکان تحمل مقدورنیست و شدید ترین درد ممکن است. البته شما می توانید درجه بندی دیگری مانند 0-100 انتخاب کنید.ولی هرگاه می خواهید به افراد دیگر گزارش کنید باید به آنها ترتیب درجه بندی را اطلاع دهید ، مثلاً بگویید « شدت در من 7 از درجه بندی 0-10 می باشد »

هدف از " کنترل درد " پیشگیری از ایجاد درد و درصورت امکان و تسکین درد موجود است .

برای رسیدن به این هدف

اگر شما درد مداوم و مزمنی دارید،داروهای ضد درد خود را در فواصل مکرر و منظم ( بر اساس ساعت) مصرف کنید .
برنامۀ داروهای ضددردخودرابهم نزنید.مثلاً یک دوز مسکن را مصرف نکنید . اگر شما بخواهید هرگاه درد ایجاد شد درمان ضد درد خود را مصرف کنید معمولاً کنترل آن مشکل تر است و استفاده از درمان ضد درد قبل از بروز درد سبب کنترول بهتر می شود .
از ورزش های آرامش بخش استفاده کنید. این ورزشها سبب کاهش دادن فشارروحی و کاهش اضطراب و کنترول درد میشوند.

بعضی از افرادمبتلا به دردهای مزمن و مداوم که با داروتحت کنترول هستند دچار دردهای شدید ، کوتاه مدت و حمله ای با فواصل احساس راحتی می شود. ( درد بیماربا مسکن کنترول می شود ولی ناگهان درد شدید چند دقیقه ای می گیرند و از بین می رود ) اگر شما اینگونه دردهایی دارید به محض شروع بایدازداروهای مسکن با شروع اثر سریع و طول اثر کوتاه استفاده کنید و هیچگاه صبر نکنید تا شدت درد شدید شود و دارو مصرف کنید در این گونه موارد کنترول درد مشکلتر می شود .

روشهای درمانی متفاوت و متعددی برای کنترول درد وجود دارد . پزشک شما می تواند از پروتکلهای مختلف کنترول درداستفاده کند . در صورتیکه پزشکان نتواند درد را کنترل کنند صلاح است شما را به متخصص کنترل درد معرفی کند . متخصص درد ممکن است انکلوژیست و یا متخصص بیهوشی ، متخصص اعصاب ، جراح مغز و اعصاب ، ویاپزشکان دیگر ، پرستار و یا حتی داروسازباشد .

ریزش مو

ریزش مو ( آلوپسی ( Alopeciaازعوارض شیمی درمانی می باشد ولی تمامی داروهای شیمی درمانی سبب ریزش مو نمی شوند.پزشک شمامیتواندمشخص کندآیا داروهای شما جز آنها هستند که ریزش مو می دهند و یا خیر .
وقتی ریزش مو اتفاق می افتد ، ممکن است مو باریک شود و یا به طور کامل بریزد . ریزش مو ممکن است در تمامی بدن اتفاق افتد از جمله سر و صورت و دست وپا و زیر بغل و ناحیۀ زهار و یا اینکه ریزش مو کاملاً محدود اتفاق می افتد .
« معمولاً موهای ریخته شده پس از ختم درمان مجدداً رشد می کند . « و گاها ًبعضی از بیماران در ضمن شیمی درمانی موهایشان مجدداًدر آمده و گاهاً موهای آنها به رنگ دیگر و به فرم دیگر رشد می کند .

همیشه ریزش مو اتفاق نمی افتد ، ممکن است ریزش مو چند هفته بعد از شروع شیمی درمانی شروع شود و گاها در روزهای اول بعد از سیمی درمانی رخ میدهد . اکثر افراد قبل ازریزش مو پوست سرشان حساس شده و احساس سوزش پیدا می کند . موها ممکن است بندرت و آهسته ، آهسته ریزش کند و یا ممکن است تند و سریع ریزش کند . موهایی که ریزش نمی کنند معولاً خشک و ضخیم می شوند .

چگونه ازپوست سر و موهایم درضمن شیمی درمانی حفاظت کنم؟

از یک شامپوی با تحریک کم استفاده کنید .
از برسهای نرم استفاده کنید .
از حرارت کم سشوار هنگام خشک کردن مو استفاده کنید.
موهای خود را کاملاً کوتاه نگه دارید . این سبب می شود موهای شما ضخیم تر و پرتر جلوه دهد . و از طرفی هنگام ریزش مومراقبت کردن ازموآسان تراست .

از کرم های ضد آفتاب جهت صورت،واز کلاه و یا روسری جهت مراقبت از پوست سر استفاده کنید.
از برسهای گرد جهت حالت دادن به مو استفاده نکنید .
از خشک کنندها و حالت دهنده های مو اجتناب کنید .
افرادی که موهای سرشان ریزش کامل پیدا می کند تمایل به استفاده از عمامه ، کلاه ، کلاه گیس مصنوعی و یا طبیعی دارند . بعضی تمایل به عدم پوشاندن سرخود دارند . و بعضی دیگر در محیطهای مختلف پوشش متفاوت استفاده میکنند.هیچ روش غلط و یا درست وجودندارد. وآن طوری که راحت هستیدعمل کنید .

اگر تصمیم به پوشش سر خود گرفتید :

قبل از ریزش موهای خود شروع به استفاده از آن بکنید با این روش شما می توانید راحتر خود را وقف دهید.شما می توانید این کلاه گیسها را از مراکز خاص تهیه کنید و می توانید به رنگ و قوام موی شما شباهت کامل داشته باشد .
بعضی مراکز این وسایل را به طور رایگان در اختیار میگذارند.

از دست دادن موهای بدن بخصوص سر و صورت برای بیماران سخت است و ممکن است سبب افسردگی وناراحتی می شود.به این موضوع فکرنکنید و ازطرفی همیشه به خاطرداشته باشیداین یک دوره کوتاه است. صحبت درموردریزش مو و احساس خودتان با دیگران سبب آرامش شما میشود.
توصیه می شود با افراد دیگرکه درموقعیت شما بوده اند صحبت بفرمایید.

کم خونی

شیمی درمانی سبب کاهش قدرت مغزاستخوان در تولید گلبولهای قرمز خون میشود.نقش این گلبولهای قرمزحمل اکسیژن به نقاط مختلف بدن میباشند. وقتی تعداد این گلبولها خیلی کم شود بافتهای بدن نمی توانند به اندازۀ کافی دسترسی به اکسیژن داشته باشند و عمل آنها دچار اختلال میشود.به این حالت کم خونی و یا آنمی ( Anemia ) می گویند.
کم خونی ممکن است سسب احساس کوتاهی نفس ، ضعف و خستگی شود. اگر هر کدام از علایم زیر را داشتید به پزشک خود اطلاع دهید .
ضعف ( احساس ضعف و خستگی )
سرگیجه و احساس افتادن به زمین
کوتاهی نفس
احساس اینکه قلبتان با قدرت می زند و یا خیلی سریع می زند .

در حالت فوق پزشک شما خون شماراآزمایش کرده ( CBC-plt ) وبر اساس آن درمانهایی تجویز می کند که سلولهای خونی شما شروع به رشد مجدد می کند . در صورتیکه سرعت ایجاد و شدت کاهش گلبولهای خون شما خیلی زیاد باشد ممکن است نیاز به تزریق خون پیدا کنید .
در صورت بروز کم خونی چکار می توانید بکنید .
کارهای که در مبحث ضعف و بی حالی گفته شد انجام دهید .

بیشتر استراحت کنید . شب بیشتر بخوابید و در طی روز اگر می توانید چورتهای کوتاه مدت بزنید .
در صورت احساس و نیاز کمک در خواست کنید . از افراد فامیل و دوستان برای نگهداری کودکتان و کارهای روزمره مانند خرید و رانندگی و ... کمک بخواهید .
رژیم غذای خوب داشته باشید ( مبحث تغذیه )
هرگاه می خوابید و یا می نشینید آهسته از جای خود بلند شوید . هرگاه می خوابید ، ابتدا بنشینیدوسپس به ایستید.این کارسبب می شود از سرگیجه جلوگیری کنید.