بیماری های شقاق و هموروئید و روش های درمان

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

بیماری های شقاق و هموروئید و روش های درمان
فیشر و هموروئید دو بیماری متفاوت در ناحیه مقعد هستند كه دانستن اختلاف آنها از نظر علایم و تظاهرات و نحوه درمان به رغم شباهت های فراوان ...فیشر و هموروئید دو بیماری متفاوت در ناحیه مقعد هستند كه دانستن اختلاف آنها از نظر علایم و تظاهرات و نحوه درمان به رغم شباهت های فراوان این دو بیماری ضروری است. در این بحث ابتدا به تعریفی از این دو بیماری و سپس درمان های هر كدام می پردازیم.

فیشر چیست ؟
فیشر یا شقاق ترك و یا زخمی است كه در ناحیه ابتدای مقعد رخ می دهد كه بسیار دردناك بوده و گاهاً با خونریزی مختصر موقع اجابت مزاج همراه است. علل ایجاد این زخم متفاوت است ولیكن در اكثر بیماران با تغییر اجابت مزاج از قبیل یبوست و یا اسهال شدید همراه است.از نظر فیزیولوژیك مشكلات كاهش خون رسانی در قسمت پشتی مقعد را مطرح كرده اند و بعضی از محققان افزایش فشار داخل كانال آنال (مقعدی) را از علل فیزیولوژیك آن می دانند. شایع ترین محل این زخم در قسمت خلفی است و از نظر بروز فیشر در بین زنان و مردان هر دو به یك اندازه شایع است به خصوص در افراد بالغ جوان شایع تر مشاهده می شود ولیكن این بیماری از نوزادان تا افراد مسن را گرفتار می كند.

اصول درمانی فیشر :
فیشر به دو فرم حاد و مزمن دیده می شود. فیشر حاد زمانی است كه علایم طی یك ماه اخیر شروع شده است و با درد شدید مقعد به خصوص در موقع اجابت مزاج شروع شده و زخم به صورت حاد است. درمان فرم حاد فیشر به صورت مراقبتی و سرپایی است. اكثراً با تغییر عادات غذایی و مصرف فیبر و سبزیجات و تنظیم عادات اجابت مزاج و استفاده از پمادهای بی حس كننده درمان می شود.فیشر مزمن وقتی است كه علایم فیشر طولانی شود و گاهاً علایم تكرار شود در این حالت فیشر مزمن می شود در این حالت اكثراً یك زائده پوستی نیز در لبه مقعد ایجاد می شود كه در این صورت اكثراً نیاز به درمان های بیشتر از قبیل جراحی دارد.

درمان های جدید فیشر مقعد چیست
امروزه با توجه به عوارض مختصر و گاهاً جدی عمل جراحی كه ممكن است با بی اختیاری همراه باشد اكثر مراكز درمانی معتبر دنیا ابتدا از درمان های مراقبتی از قبیل پماد نیتروگلیسیرین ۲/۰ درصد و یا پمادهای دیلتیازم استفاده می كنند كه میزان موفقیت آن حدود ۶۵-۶۰ درصد است.مشكلات تجویز این داروها سردرد و نیاز به مدت زمان طولانی مصرف و گاهاً عدم رضایت بیماران است. داروی دیگری كه امروزه از آن استفاده می شود سم بوتولونیوم است كه داخل عضله داخلی مقعد تزریق می شود و تأثیر آن بین ۸۵-۷۰ درصد گزارش شده است و در تحقیقات اینجانب حدود ۷۷ درصد درد و علایم بیمار برطرف شده است و از محاسن آن سرپایی بودن و بدون عارضه بودن آن است و سریعاً قابل تزریق است و نیاز به بیهوشی و بی حسی ندارد و به صورت سرپایی قابل انجام است و از معایب آن هزینه بالای دارو در ایران است.راه نهایی درمان فیشر مزمن جراحی است كه در این عمل معمولاً قسمتی از عضله اسفنگتر داخلی قطع شده و گاهاً نیاز به برداشتن زوائد پوستی نیز می شود. طبق آمار و تحقیقات انجام شده پاسخ به درمان نیز ۹۵ درصد است و نتیجه آن نیز سریع تر است و بایستی با دقت كافی انجام شود تا از عوارض احتمالی آن جلوگیری شود. معمولاً جراحی اسفنگتروتومی در دست جراح ماهر عوارض آن بسیار كم است.

هموروئید چیست ؟
هموروئید یا بواسیر یكی از علل شایع خونریزی های روده بزرگ است. هموروئیدها اعضای طبیعی قسمت انتهایی روده بزرگ هستند كه به دلایل متفاوت دچار عارضه هموروئید می شود و اصولاً در بروز هموروئید زمینه های ارثی و خانوادگی، بیماری های غددی، علل زمینه ای، تغذیه، شغل، آب و هوا، مسائل روانی، سن، دارو، عفونت، حاملگی، سرفه زیاد، زورزدن، استفراغ، و یبوست مؤثر هستند. البته در بروز هموروئید ممكن است بیش از یك عامل دخالت داشته باشد.در كشور آمریكا هر ساله یك میلیون بیمار جدید مبتلا به هموروئید شناسایی می شوند و معمولاً ۵۰ درصد افراد بالای ۵۰ سال طی سه سال این بیماری را تجربه می كنند.

هموروئید به دو صورت داخلی و خارجی مشاهده می شود . نوع خارجی اكثراً با درد زیاد و تورم اطراف مقعد مشاهده شده و اكثراً در صورت وجود درد شدید نیاز به اقدام جراحی اورژانس دارند در غیر اینصورت درمان مراقبتی شده و خودبه خود برطرف می شوند. هموروئیدهای داخلی اكثراً با خونریزی موقع اجابت كه به صورت دفع خون روشن پس از اجابت مزاج سفت است بروز كرده و معمولاً خون از مدفوع جدا بوده و روی كاسه توالت می چكد و از طرفی ممكن است با بیرون زدگی زائده ای از مخرج باشد كه با اجابت مزاج بیرون زده و خونریزی كرده و یا خودبه خود جا می رود و یا نیاز به جااندازی دارد كه جراحان با وجود این علایم آنها را دسته بندی می كنند:

درجه اول : خونریزی بدون بیرون زدن زائده
درجه دوم : خونریزی با بیرون زدن زائده ای از مخرج كه خودبه خود جا می رود.
درجه سوم : خونریزی با بیرون زدن زائده كه با دست جا می رود.
درجه چهارم : خونریزی به همراه بیرون زدن زائده از مخرج كه با دست قابل جا رفتن نیست.

معمولاً هموروئیدهای در درجه اول درمان مراقبتی انجام می شود كه شامل اصلاح عادات اجابت مزاج و جلوگیری از یبوست و زور زدن موقع اجابت مزاج است كه با تنظیم اجابت مزاج و مصرف سبزیجات و مواد پرفیبر و پمادهای ضد هموروئید درمان شوند. درمان هموروئیدهای درجه دوم ابتدا درمان دارویی و مراقبتی است و در صورتی كه پاسخ مناسبی گرفته نشد ممكن است به روش های سرپایی دیگر از قبیل بستن هموروئید با حلقه كشی یا روش HAL متوسل شد.درمان هموروئید درجه سوم و چهارم تاكنون جراحی بوده است ولیكن امروزه با توجه به عوارض جراحی و مشكلاتی كه اكثراً بیماران پس از این قبیل اعمال دارند و مدت زیادی طول می كشد تا زخم بهبود یابد سعی بر این است كه از اقدامات آسان تر استفاده شود.

برای هموروئیدهای درجه دوم و بعضی از هموروئیدهای درجه سوم روش رابرباند (حلقه كشی) كه اكثراً به صورت سرپایی و بدون بیهوشی و بدون نیاز به بی حسی در درمانگاه یا مطب قابل انجام است به كار می رود و نتایج آن نیز بسیار خوب است. روش بسیار جدید DG-HAL روشی است كه برای هموروئیدهای درجه دوم، سوم و بعضی از هموروئیدهای درجه چهارم مورد استفاده قرار گرفته است.در روش DG-HAL به كمك داپلر عروق مربوط به هموروئید شناسایی و مشخص شده و به وسیله یك بخیه مسدود می شود كه در این روش هیچگونه درد، خونریزی و عارضه حین و پس از عمل وجود ندارد و بیمار به راحتی می تواند به سركار خود بازگردد و طی چهار هفته پس از این عمل هموروئیدها چروكیده شده و به تدریج علایم آن از قبیل درد و خونریزی برطرف می شود.

در این روش كه از سال ۱۹۹۵ در اروپا شروع شده است طرفداران بسیاری پیدا كرده است و نتایج و مقالات در ارتباط با نتایج آن امیدوار كننده است و در ایران نیز روش DG-HAL انجام می شود و بیماران رضایت زیادی نسبت به راحتی پس از عمل دارند و هیچگونه دردی و ناراحتی پس از عمل نداشته اند. از محاسن این روش بازگشت سریع به سر كار است كه در روش های جراحی به دلیل درد و زخم و ترشح بسیار با تاخیر انجام می شود و همچنین عوارض احتمالی تنگی و بی اختیاری در دفع در روش DG-HAL وجود ندارد.

آیا علایم فیشر و هموروئید می تواند علایم سرطان نیز باشد ؟
از آنجا كه سرطان های روده بزرگ اكثراً با خونریزی بروز می كنند و اگر سرطان هرچه به ناحیه مقعد نزدیك تر باشد علایم آن شباهت بیشتری به علایم فیشر و هموروئید خواهد داشت لذا هر بیمار مبتلا به هموروئید در سنین بالای ۵۰ سال بایستی از نظر احتمال وجود سایر بیماری های روده بزرگ مورد توجه و بررسی قرار گیرد. لذا آنوسكوپی و ركتوسكوپی و یا كولونوسكوپی با نظر پزشك مربوطه برحسب سن و سابقه بیمار الزامی است.

آیا خوددرمانی فیشر و هموروئید مجاز است ؟
خیر زیرا در مورد رد سایر علل پزشك متخصص بایستی نظر بدهد و گاهاً مشاهده شده است كه بیماران به اشتباه سرطان ها و یا بیماری های التهابی روده را خودبه خود درمان كرده و بیماری اصلی كشف نشده و با عوارض شدیدتر و لاعلاج به پزشك مراجعه كرده اند