ویتامین ها
دسته ای از ریزمغذی ها (میکرونوترینتها ) هستند که به مقدار خیلی کم برای انجام واکنش های بدن لازم هستند و در صورتی که کمبود آن وجود داشته باشد بدن دچار اختلال می گردد ، همچنین در سوخت و ساز بدن ویتامین ها به دو دسته محلول در آب و محلول در چربی تقسیم می شوند.
ویتامین A
این ویتامین در سال 1913 کشف گردید و از ویتامین های محلول در چربی می باشد که در منابع حیوانی وجود داشته اما پیش ساز آن یعنی بتاکاروتن در گیاهان یافت می شود که در بدن تبدیل به ویتامین A می گردد. این ویتامین معمولا" در کبد ذخیره می شود و ذخایر آن معمولا" برای حدود یکسال کافی است . از عمده ترین علل مرگ و میر کودکان را به علت ایجاد بیماریهای تنفسی و اسهالی تشکیل می دهد و شایعترین کمبود در کودکان 1-5 سال است و سالانه حدود 250 هزار کودک در اثر کمبود این ویتامین کور می شوند.
در بیشتر بیماریهای عفونی کمبود این ویتامین منجر به تشدید بیماری و یا مرگ و میر می شود همچنین در درمان بیماری سرخک نیز می تواند مفید واقع شود. کمبود طولانی مدت ویتامین A ممکن است موجب تغیرات پوستی ، شبکوری و زخم قرنیه گردد. از علایم دیگر کمبود این ویتامین کاهش اشتها ، توقف رشد ، غیر طبیعی شدن اسکلت بدن ، کاهش مقاومت بدن در مقابل عفونت ها و از دست دادن احساس تشخیص مزه غذاها می باشد. مشخص ترین عملکرد ویتامین A در بینایی است همچنین در تامین رشد و نمو بدن موثر می باشدو در پایداری غشاء ، حفظ مقاومت بدن در مقابل عفونت ها ، تنظیم فعالیت سلول های استخوان ساز نقش دارد .
علت کمبود این ویتامین اختلال در جذب و ذخیره و همچنین کمبود روی نیز می باشد. در صورت مصرف بیش از حد این ویتامین مسمومیت ایجاد می گردد ودلیل آن عدم دفع از طریق ادرار می باشد و علائم آن شامل سردرد ، گیجی ، دوبینی و اغما می باشد.در صورت مصرف بیش از حد پیش ساز این ویتامین در بافت چربی ذخیره می گردد و پوست زردرنگ می شود . منابع غذایی حاوی این ویتامین جگر ، هویج ، زرده تخم مرغ ، سیب زمینی پخته ، سبزیجات و میوه جات زردنارنجی ، شیرپرچرب ، خامه ، کره ، هلو ، طالبی ، زردآلو ، اسفناج ، آب پرتقال می باشد. مصرف مکمل ویتامین A برای زنان باردار مجاز نمی باشد زیرا می تواند باعث ایجاد جهش در جنین گردد.