سنگ کلیه یکی از مشکلات شایع دستگاه ادراری است که می تواند باعث درد شدید و عوارض جدی شود. این سنگ ها زمانی تشکیل می شوند که مواد معدنی و نمک ها در ادرار به هم بچسبند و کریستال های جامدی را تشکیل دهند. علائم سنگ کلیه شامل درد شدید در ناحیه کمر و پهلو، ادرار دردناک، خون در ادرار و تهوع است. بیشتر سنگ ها بدون درمان خودبه خود از بین می روند. با این حال ممکن است برای شکستن یا دفع سنگ هایی که از بین نمی روند، به روش تهاجمی تر نیاز داشته باشید. وجود این سنگ ها بسیار دردناک است و در صورت عدم درمان منجر به عفونت یا عملکرد ناقص کلیه می شوند. تشخیص سنگ کلیه از طریق معاینه بالینی، آزمایش های مختلف و تصویربرداری انجام می شود. درمان این مشکل نیز بسته به اندازه و محل سنگ ها و شدت علائم می تواند از روش های خانگی و دارویی تا روش های غیرجراحی و جراحی متفاوت باشد.

علائم سنگ کلیه

• خون در ادرار (ادرار قرمز، صورتی یا قهوه ای)
• استفراغ
• تهوع
• بی رنگ یا بدبو شدن ادرار
• لرز
• تب
• تکرر ادرار
• کم بودن مقدار ادرار

در صورتی که سنگ کلیه کوچک باشد، ممکن است هنگام خروج سنگ از دستگاه ادرار احساس درد نکنید یا علامتی نداشته باشید.

علت سنگ کلیه

• غلظت موادي مثل اگزالات كلسيم، فسفات كلسيم، اسيد اوريك كه در ادرار افزايش مي يابد.
• كمبود موادي مثل: سيترات
• كمبود مايعات در بدن بيمار
• عفونت ادراری
• ركود ادراری
• دوره هاي بي حركتی
• اختلالات ژنتيكی

سنگ کلیه چگونه تشخیص داده میشود؟

آزمایش های متعددی به منظور بررسی کلیه سنگ ساز انجام می شود. پزشک درد کولیکی (درد کشاله ران) و کمر درد ناشی از سنگ کلیه را حین معاینه بالینی تشخیص می دهد، این موارد غالباً نشانه سنگ کلیه است. وجود خون و عفونت در ادرار با انجام آزمایش ادرار مشخص می شود. آزمایش خون به منظور تشخیص ابتلا به بیماری های مرتبط با سنگ کلیه و تأیید تشخیص اولیه کاربرد دارد.
سی تی اسکن شکم یکی از آزمایش های تشخیص سنگ کلیه است که وجود سنگ را در حالب، مثانه و کلیه ها، بزرگی و محل دقیق سنگ، انسداد و وضعیت اندام های این ناحیه مانند آپاندیس، آئورت و پانکراس (لوزالمعده) را با قطعیت مشخص می کند. سونوگرافی نیز از قدرت تشخیصی بالایی برخوردار است و بسیاری از عوارض ناشی از سنگ کلیه را مشخص می کند. بانوان باردار باید به جای سی تی اسکن، سونوگرافی انجام دهند تا در معرض تشعشع قرار نگیرند. رادیولوژی معمولی پس از تشخیص سنگ کلیه انجام می شود تا پیشروی سنگ در سیستم دفع ادرار ردیابی شود.

پیشگیری از ابتلا به سنگ کلیه

• وزن خود را در حد ایده آل نگه داشته و روزانه به طور منظم و در هوای باز ورزش کنید.
• روزانه به اندازه کافی آب بنوشید.
• مصرف پروتئین های گوشت قرمز و مرغ را به اندازه ۲۰گرم در روز کاهش دهید.
• روزانه حدود ۴۰ گرم پروتئین گیاهی استفاده کنید.
• هر روز میوه و سبزیجات مصرف کنید و از مصرف محصولات غنی از اگزالات بپرهیزید.
• شیر و محصولات لبنی را در حدی بنوشید که میزان مصرف کلسیم روزانه شما به حدود ۱۰۰۰ میلی گرم در روز برسد.
• دستورالعمل های بین المللی که برای مصرف چربی و کربوهیدرات وجود دارد را رعایت کنید.
• از محصولات مواد غذایی تازه و منجمد استفاده کنید و از مصرف غذاهای از قبل پخته شده یا مواد غذایی کنسرو شده هستند پرهیز کنید.
• از مصرف خودسرانه مکمل های غذایی و داروها و مکمل ها پرهیز کنید.
• تا جایی که ممکن است از وقایع استرس زا زندگی دوری کنید.

درمان سنگ کلیه

درمان سنگ کلیه با توجه به نوع سنگ انجام می شود. به طورکلی گزینه های درمانی عبارتند از:
استفاده از دارو برای درمان سنگ کلیه
برای تسکین درد ناشی از سنگ کلیه ممکن است به داروهای مسکن نیاز داشته باشید. همچنین در صورت وجود عفونت نیاز به درمان با آنتی بیوتیک ها دارید. از جمله داروهای مهم برای درمان این بیماری عبارتند از:

• آلوپورینول (Zyloprim) برای سنگ های اسید اوریک
• دیورتیک های تیازیدی برای جلوگیری از تشکیل سنگ کلسیم
• بی کربنات سدیم یا سیترات سدیم برای کاهش اسیدیته ادرار
• محلول های فسفر برای جلوگیری از تشکیل سنگ های کلسیم
• ایبوپروفن (Advil) برای درد
• استامینوفن برای درد
• ناپروکسن سدیم (Aleve) برای درد

جراحی
گاهی اوقات لازم است که برای خارج کردن سنگ از حالب یا کلیه جراحی انجام شود. در ادامه جراحی های متداولی را که برای خارج کردن سنگ از کلیه یا حالب انجام می شود، توضیح می دهیم.

• لیتوتریپسی (سنگ شکنی) شاک ویو (SWL) : سنگ شکنی شاک ویو (SWL) با هدف درمان سنگ کلیه و حالب انجام می شود. امواج شوکی با توجه به تصاویر سونوگرافی یا رادیولوژی تعیین کننده محل سنگ به دقت بر سنگ متمرکز می شود. امواج شوکی چندین بار به سمت سنگ فرستاده می شود تا سنگ خرد شود. سنگریزه ها به راحتی ظرف چند هفته با ادرار از بدن خارج می شود.
• اورتروسکوپی (URS) : اورتروسکوپی با هدف درمان سنگ کلیه و حالب انجام می شود. جراح تلسکوپ یا دوربین بسیار کوچکی موسوم به اورتروسکوپ را وارد مثانه می کند، در حالب بالا می برد و وارد کلیه می کند. اورتروسکوپ های سخت برای سنگ های بخش پایینی حالب و نزدیک به مثانه به کار برده می شود، حال آن که از اورتروسکوپ منعطف برای درمان سنگ های بخش بالایی حالب و کلیه استفاده می شود. پزشک می تواند با استفاده از اورتروسکوپ سنگ را بدون ایجاد برش ببیند. این عمل معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می شود تا بیمار کاملاً راحت باشد. پزشک پس از دیدن سنگ، سنگ های کوچکتر را با وسیله کوچک حلقه مانندی (بسکت) می گیرد و خارج می کند؛ اما اگر سنگ بزرگتر از آن باشد که بتوان آن را یک دفعه خارج کرد، ابتدا سنگ را با لیزر یا دیگر ابزارهای سنگ شکن به قطعات ریزتری می شکند.
• نفرولیتوتومی از راه پوست (PCNL) سنگ شکنی از راه پوست (PCNL) بهترین روش برای درمان سنگ کلیه بزرگ است که تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. جراح ابتدا برشی به بزرگی نیم اینچ را در پشت یا پهلوی بیمار ایجاد می کند تا بتواند دستگاه نفروسکوپ (تلسکوپ) سخت را وارد بخش توخالی مرکزی کلیه و محل قرارگیری سنگ کند. جراح ابزار سنگ شکن و مکش سنگریزه ها را از راه نفروسکوپ وارد بدن می کند. امکان مکش و خارج کردن سنگ ها PCNL را به بهترین روش درمان سنگ های بزرگ کلیه تبدیل کرده است. پس از PCNL معمولاً لوله ای در کلیه قرار داده می شود تا ادرار را از بدن خارج کند و در یک کیسه بریزد. به این ترتیب ادرار تخلیه و خونریزی متوقف می شود. این لوله شب عمل یا چند روز در بدن باقی می ماند.

درمان های خانگی کلیه سنگ ساز

• نوشیدن مقدار زیادی آب، راحت ترین روش برای دفع سنگ کلیه و جلوگیری از تشکیل مجدد آن است، به ویژه اگر کمی لیمو به آن اضافه کنید. در مقابل برای کاهش علائم سنگ کلیه مصرف نوشیدنی های کافئین دار مثل چای، قهوه، نوشابه و نوشیدنی های الکلی را متوقف کنید و از مصرف غذاهای دارای میزان بالای سدیم و نمک بپرهیزید.
• به جای استفاده از مواد غذایی غنی از پروتئین های حیوانی با مصرف مواد غذایی مثل ماهی، مرغ، تخم مرغ و لوبیا، پروتئین بدن خود را تأمین و به دفع سنگ کلیه کمک کنید.
• ازآنجایی که جنس برخی از سنگ های کلیه اگزالات کلسیمی است، از مصرف مواد غذایی دارای این ماده مثل اسفناج، شکلات و بادام زمینی اجتناب کنید.
• مصرف سبزی ریحان با خواص ضد اکسیدانی و ضد التهابی به بازیابی سلامت کلیه و از بین بردن علائم سنگ کلیه کمک می کند.
• نوشیدن سرکه سیب به دلیل خاصیت اسیدی آن به حل شدن سنگ کلیه و کاهش درد ناشی از آن کمک می کند.
• نوشیدن آب کرفس نیز به عنوان راه حلی برای درمان خانگی سنگ کلیه در نظر گرفته می شود.
• مصرف آب انار با بهبود عملکرد کلیه، خطر ابتلای مجدد به سنگ کلیه را کاهش می دهد.
• گیاهان دارویی گزنه و خارخاسک نیز به دلیل از بین بردن عفونت و افزایش حجم ادرار می توانند سبب دفع سنگ کلیه شوند.
• به علاوه، ورزش های هوازی مثل پیاده روی و دویدن می توانند به دفع راحت تر سنگ کلیه کمک کنند.

سوالات رایج درباره دفع سنگ کلیه

• سنگ کلیه چگونه دفع می شود؟

سنگ ایجادشده، کلیه را ترک می کند: پس از آنکه سنگ تشکیل شد، وارد لوله ی حالب (متصل کننده ی کلیه به مثانه) می شود. در این هنگام، به دلیل انقباضات لوله ی حالب، ممکن است درد ایجاد شود. در بعضی مواقع سنگ در بین انتهاب کلیه و ابتدای لوله ی حالب گیر می کند.
در مثانه فشار ایجاد می شود: پس از لوله ی حالب، سنگ ممکن است به سمت مثانه برود و در آن مستقر شود. در این حالت در مثانه فشار ایجاد می شود و شما احساس دفع مکرر ادرار خواهید کرد. عموما پس از آنکه سنگ از حالب خارج می شود، درد تسکین می یابد.
سنگ از بدن خارج می شود: هنگامی که شما ادرار می کنید، سنگ ایجاد شده در صورت کوچک و ریز بودن، می تواند از بدن شما خارج شود. معمولا در مرحله ی آخر، درد کمی وجود دارد یا دردی وجود ندارد.

• سنگ کلیه چند روزه دفع می شود؟

بیشتر سنگ های کوچک کلیوی به درمان تهاجمی نیاز ندارند و سرانجام در طی ۴۸ ساعت و با مصرف مایعات فراوان از مجاری ادراری به صورت خود به خود دفع می شوند؛ اما سنگ های بزرگتر ممکن است در مجاری ادراری لانه کنند و منجر به درد شوند.

• از کجا بفهمیم سنگ کلیه دفع شده است؟

عبور سنگ از مجاری ادراری معمولا با درد و ناراحتی همراه است. معمولا این درد در هنگام ورود سنگ به مثانه تشدید شده و پس از آن کاهش می یابد. برای تشخیص دقیق دفع سنگ می توان از عکسبرداری استفاده کرد.

• آیا سنگ شکن کلیه درد دارد؟

بستگی به شیوه عمل این سوال تا حدودی متفاوت خواهد بود؛ اما به طور کلی روش های درمان سنگ کلیه و عمل سنگ شکن آن به قدری پیشرفته شده اند که در بیشتر موارد این عمل امروزه به صورت سرپایی انجام می شود و با کمترین درد و عوارض سنگ کلیه شما شکسته می شود. با این وجود می توانیم بگوییم که خود عمل سنگ شکن درد زیادی برای شما به همراه ندارد.

• آیا سنگ کلیه خطرناک است؟

درصورت درمان نکردن سنگ کلیه ممکن است سنگ وارد میزنای شده و مسیر انتقال ادرار را از کلیه به مثانه تنگ یا مسدود کند. این اتفاق خطر بروز عفونت را افزایش می دهد. همچنین باعث می شود ادرار در کلیه محبوس شود و فشار بر کلیه را زیاد کند.
دیگر عوارض احتمالی سنگ کلیه عبارت اند از:

1. تشکیل آبسه
2. تشکیل فیستول ادراری
3. عفونت کلیه
4. آسیب دیدن مجرای ادراری
5. عفونت های دستگاه ادراری

نتیجه گیری
سنگ های کلیه رسوبات سختی هستند که اغلب به علت بالا رفتن غلظت املاح و نمک در ادرار به وجود می آیند. ایجاد این سنگ ها علل متنوعی دارد و ممکن است در هر جای دستگاه ادراری از کلیه تا مثانه دیده شوند. اگرچه حرکت سنگ های کلیوی دردناک است؛ اما در صورت تشخیص به موقع، باعث آسیب دائمی به بدن نمی شود. در نهایت، سنگ کلیه یک وضعیت قابل درمان است که با تشخیص به موقع و روش های درمانی مناسب می توان از عوارض آن جلوگیری کرد. مهم است که با توجه به علائم اولیه به پزشک مراجعه کرده و توصیه های پزشکی را دنبال کنید. پزشک با توجه به نوع سنگ ایجاد شده تصمیم می گیرد که چه نوع درمانی را انجام دهد. رعایت نکات پیشگیرانه مانند مصرف کافی آب و داشتن رژیم غذایی مناسب می تواند از تشکیل سنگ های جدید جلوگیری کند.

نسخه اصلی مطلب همه چیز درباره سنگ کلیه ؛ از تشخیص تا درمان قطعی را در سایت آقای امید ترکاشوند بخوانید.

---