واژن در دستگاه تناسلی زنان، مجرایی عضلانی پوشیده با غشای مخاطی است که از دهانه رحم شروع می شود. اندازه واژن معمولاً بین ۸ تا ۱۷ سانتی متر است؛ اما صرفاً قسمت دهانه واژن از بیرون قابل مشاهده است. به خاطر حساسیت ناحیه واژینال، احتمال ابتلا به عفونت در این قسمت افزایش می یابد. عفونت واژینال از مشکلات شایع زنان است که با علائمی نظیر خارش واژن، ترشحات غیرطبیعی و بوی نامطبوع همراه می باشد. عفونت قارچی واژن، واژینوز باکتریایی و تریکومونیازیس از مهم ترین انواع این عفونت ها هستند. هر یک از این عفونت های واژینال به دلایل خاصی ایجاد شده و نیازمند روش های درمانی متفاوتی مانند استفاده از داروهای ضد قارچ، آنتی بیوتیک ها و ضدانگل ها هستند. پیشگیری با رعایت بهداشت شخصی و روش های درمان خانگی عفونت واژینال نیز می تواند به حفظ سلامت واژن کمک کند .

عفونت قارچی واژینال (کاندیدیازیس واژینال)

واژن به طور طبیعی حاوی ترکیبی متعادل از قارچ، از جمله کاندیدا و باکتری است و برخی از باکتریها (لاکتوباسیلوس) برای جلوگیری از رشد زیاد قارچ وجود دارند؛ اما این توازن می تواند مختل شود، رشد بیش از حد کاندیدا یا نفوذ قارچ به لایه های عمیق تر سلول های واژن باعث علائم و نشانه های عفونت قارچی می شود. عفونت قارچی واژن، کاندیدیازیس واژینال نیز نامیده می شود. علائم عفونت قارچی واژینال شامل خارش، سوزش و ترشحات سفید غلیظ است. درمان قارچ واژن شامل استفاده از داروهای ضد قارچ مانند کلوتریمازول یا میکونازول می باشد.

واژینوز باکتریایی

همه قسمت های بدن دارای باکتری هستند و فقط برخی از آنها مضر هستند. مشکلات سلامتی زمانی ایجاد می شود که باکتری های مضر بیشتر از باکتری های مفید در یک منطقه خاص وجود داشته باشد. واژن باید حاوی باکتری هایی به نام لاکتوباسیل باشد. آنها اسید لاکتیک تولید و واژن را کمی اسیدی می کنند. باکتری های مفید از رشد برخی باکتری های مضر در واژن جلوگیری می کند. داشتن سطوح پایین لاکتوباسیل ها می تواند باعث کاهش اسیدی شدن واژن شود. اگر واژن به اندازه کافی اسیدی نباشد، باکتری های مضر می توانند رشد کنند .واژینوز باکتریایی یک عفونت ناشی از تغییر در تعادل طبیعی باکتری های موجود در واژن است. علائم عفونت باکتریایی واژن شامل بوی نامطبوع، ترشحات خاکستری یا سفید نازک و خارش است. درمان واژینوز باکتریایی معمولاً با استفاده از آنتی بیوتیک ها مانند مترونیدازول یا کلیندامایسین انجام می شود.

تریکومونیازیس

تریکومونیازیس ، یک عفونت منتقله از راه جنسی است که توسط انگل تک یاخته ای تریکوموناس واژینالیس ایجاد می شود. انگل تریکومونیازیس در طول رابطه جنسی از بدن فرد آلوده حرکت کرده و به بدن فرد سالم منتقل می شود. علائم شامل ترشحات زرد-سبز، بوی نامطبوع و درد در هنگام ادرار است. دوره نهفتگی این بیماری از زمان انتقال انگل تا ابتلای کامل به طور قطعی مشخص نیست؛ اما طبق برآوردهای آماری تصور می شود که این زمان بین ۴ تا ۲۸ روز باشد. عفونت های تریکومونیازیس می تواند بسیاری از افراد را در سنین متفاوت درگیر کند و علائم نسبتاً مشابهی را ایجاد کند. درمان تریکومونیازیس با داروهایی مانند مترونیدازول یا تینیدازول انجام می شود.

عفونت مخمری واژن

قارچ ها به طور طبیعی در برخی اندام های بدن مانند دستگاه گوارش و اندام های تناسلی مانند واژن وجود دارند. در حالت طبیعی بین آنها و باکتری های مفید بدن تعادل وجود دارد. هر عاملی که این تعادل را برهم بزند، باعث رشد و تکثیر آنها خواهد شد. عفونت مخمری واژن به دلیل رشد بیش از حد مخمرها مانند کاندیدا آلبیکانس ایجاد می شود. علائم شامل خارش و سوزش شدید و ترشحات پنیری سفید است. درمان عفونت مخمری واژن شامل استفاده از داروهای ضد قارچ و تغییرات در رژیم غذایی می باشد. درمان طبیعی عفونت مخمری می توانند به عنوان مکمل درمان های دارویی برای کاهش علائم عفونت مخمری واژن استفاده شوند. با این حال توصیه می شود پیش از استفاده از هرگونه درمان خانگی با پزشک مشورت کنید. در ادامه چند مورد از این درمانهای طبیعی ذکر می شود:

• در رژیم غذایی خود از محصولات پروبیوتیک و ویتامین C استفاده کنید.
• با آب سرد بدن خود را بشویید.
• بعد از حمام و ادرار کردن، بدن خود را خشک کنید.
• استفاده از برخی روغن های گیاهی مانند روغن چای و نارگیل برای درمان خانگی عفونت قارچی واژن پیشنهاد شده است. برای مصرف آنها با پزشک مشورت کنید.
• برخی بیماران با نشستن در محلول آب و جوش شیرین یا آب و سرکه احساس بهتری داشته اند.

پیشگیری از عفونت واژینال

پیشگیری از عفونت واژن با رعایت موارد بسیار ساده ای امکان پذیر است. از مهمترین راه های پیشگیری از عفونت واژن، رعایت مسایل بهداشتی توسط بانوان است. درواقع با ایجاد یکسری تغييرات در عادات و پوشش و سبک زندگي می توان از واژینیت تا حد قابل توجهی پیشگیری کرد. برای جلوگیری از عفونت واژینال رعایت نکات زیر توصیه می شود:

• رعایت بهداشت شخصی: ناحیه واژن را تمیز و خشک نگه دارید. پس از استحمام یا شنا به خوبی خود را خشک کنید.
• استفاده از لباس های نخی و راحت: لباس های تنگ و مصنوعی می توانند باعث ایجاد رطوبت و گرما شوند که محیطی مناسب برای رشد قارچ ها فراهم می کند. لباس های نخی و راحت به هوا اجازه می دهند تا جریان یابد و رطوبت کمتری ایجاد شود.
• تغییر لباس زیر به طور منظم: لباس زیر خود را به ویژه پس از تعریق شدید یا شنا، عوض کنید تا از تجمع رطوبت جلوگیری کنید.
• اجتناب از محصولات بهداشتی تحریک آمیز: از استفاده از صابون ها، اسپری ها، پودرها و محصولات بهداشتی خوشبو که می توانند تعادل pH طبیعی واژن را برهم زنند و باعث تحریک شوند، اجتناب کنید.
• مصرف متعادل آنتی بیوتیک ها: آنتی بیوتیک ها می توانند باکتری های مفید را که به جلوگیری از رشد بیش از حد قارچ کمک می کنند، از بین ببرند. فقط در صورت نیاز و طبق دستور پزشک از آنتی بیوتیک ها استفاده کنید.
• مصرف پروبیوتیک ها: مصرف مواد غذایی حاوی پروبیوتیک ها مانند ماست طبیعی یا مکمل های پروبیوتیک می تواند به حفظ تعادل میکروبیوم واژن کمک کند.
• داشتن رژیم غذایی متعادل: کاهش مصرف شکر و کربوهیدرات های تصفیه شده می تواند به کاهش خطر عفونت های مخمری کمک کند.
• خشک و تمیز نگه داشتن ناحیه تناسلی پس از استفاده از سرویس بهداشتی: از جلو به عقب پاک کنید تا از انتقال باکتری ها از مقعد به واژن جلوگیری شود.

درمان خانگی عفونت واژینال

در حال حاضر علاوه بر مصرف داروهای شیمیایی می توان از داروهای خانگی نیز جهت درمان عفونت واژن استفاده کرد. برخی از درمان های خانگی شامل استفاده از پروبیوتیک ها، روغن نارگیل و سرکه سیب هستند. این درمان ها ممکن است به تسکین علائم کمک کنند؛ اما باید با احتیاط و مشورت پزشک استفاده شوند. چندین درمان طبیعی عفونت واژن برای از بین بردن عفونت های واژن و مخمری وجود دارد. رایج ترین راه های خانگی درمان عفونت واژینال عبارت است از:

• مکمل های پروبیوتیک : پروبیوتیک ها به حفظ تعادل باکتری و قارچ در بدن کمک می کنند. مصرف مکمل های خوراکی پروبیوتیک مزایا زیادی برای سلامتی دارد، اما ممکن است چند روز تا چند هفته طول کشد تا اثر آن را متوجه شوید. شیاف های پروبیوتیک به درمان واژینوز باکتریایی (BV) کمک می کنند و اثرگذاری سریع تری دارند.
• روغن نارگیل : روغن نارگیل فواید زیادی دارد که یکی از آنها خاصیت ضدقارچی است. در این روش می توانید مستقیماً روغن را بر روی ناحیه تناسلی بمالید؛ اما حتماً از روغن نارگیل خالص و ارگانیک استفاده کنید.
• سرکه سیب : یکی از روش های درمان عفونت واژن در خانه، حمام سرکه سیب است. برای درمان عفونت قارچی واژن، نصف فنجان سرکه سیب را داخل وان با آب ولرم بریزید و به مدت 20 دقیقه در آن بنشینید. لازم به ذکر است که دوش واژینال با سرکه یا هر ماده دیگری (شستشو داخل واژن)، بیشتر عفونت واژینال را شدیدتر می کند، پس قطعا از انجام این کار خودداری کنید. همچنین می توانید سرکه را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
• سیر : تحقیقات نشان داده است که سیر در ازبین بردن باکتری کاندیداز موثر است. روش استفاده از سیر برای درمان عفونت قارچی بسیار ساده است. تنها کافی است مصرف سیر را در رژیم غذایی خود افزایش دهید.
• آب اکسیژنه : پراکسید هیدروژن نوعی ضدعفونی کننده برای باکتری و قارچ محسوب می شود. در واقع مصرف پراکسید هیدروژن به صورت موضعی در درمان عفونت قارچی واژن موثر است. برای این کار می توانید مقداری مساوی، آب و پراکسید هیدروژن را حل کرده و در آن بنشینید. از دوش واژینال با آب اکسیژنه و استفاده طولانی مدت از آن خودداری کنید.
• عسل : یکی از روش های درمان عفونت واژن در خانه استفاده از عسل است. عسل به تنهایی می تواند به کاهش عوارض و بهبود واژینیت کمک می کند. طبق مطالعات انجام شده، مخلوط ماست ساده و عسل به صورت کرم واژینال در درمان عفونت قارچی واژن موثر است.

تفاوت های عفونت قارچی و باکتریایی واژن

عفونت قارچی یا باکتریایی دو نوع مشکل شایع بین بانوان است و هیچ کدام نگران کننده نیست. عفونت قارچی و واژینوز باکتریایی علائم مشابهی دارند؛ اما با عوامل مختلفی ایجاد می شوند.. مهمترین تفاوت عفونت قارچی و باکتریایی واژن این است که عفونت های قارچی به دلیل قارچ و عفونت های BVبه دلیل باکتری ایجاد می شود. رشد بیش از حد قارچ کاندیدا باعث ایجاد عفونت های قارچی است. رشد بیش از حد یکی از انواع باکتری های داخل واژن، باعث ایجاد عفونت های باکتریایی (BV) می شود .برخی عفونت های قارچی واژن با استفاده از داروهای بدون نسخه قابل درمان هستند؛ اما تمام عفونت های باکتریایی نیاز به تجویز دارو دارند .
برای تشخیص عفونت واژینال پزشک از شما یک شرح حال کامل می گیرد. به این صورت که پزشک از شما در رابطه با میزان ترشحات، رنگ، غلظت، بوی ترشحات و… سؤال می پرسد. البته ممکن است که پزشک در این شرایط در رابطه با سابقه قبلی عفونت واژن، تعداد شرکای جنسی و… نیز از شما سؤال بپرسد تا به این ترتیب دقیق تر و سریع تر تشخیص دهد. تشخیص صحیح با توجه به نوع ترشحات، بو و علائم دیگر انجام می شود و درمان مناسب انتخاب می شود

درمان دارویی عفونت واژینال

درمان دارویی عفونت های واژینال شامل استفاده از داروهای ضد قارچ، آنتی بیوتیک ها و ضدانگل ها می باشد که بسته به نوع عفونت و شدت آن توسط پزشک تجویز می شوند. به عنوان مثال، عفونت باکتریایی واژن، یکی از رایج ترین اشکال این بیماری با آنتی بیوتیک درمان می شود. اگر عفونت قارچی واژن، عفونت باکتریایی یا تریکومونیازیس برای شما تشخیص داده شود، پزشک نسخه ای از کرم ها، شیاف ها یا قرص برای عفونت واژینال ارائه می دهد. به طور مشابه، اگر عفونت واژن ناشی از تغییرات هورمونی یا سطوح پایین استروژن باشد، پزشک نسخه ای برای درمان آزادسازی استروژن در بدن شما تجویز می کند. اگر عفونت واژن ناشی از آلرژی یا تحریک باشد، علائم معمولاً با قطع استفاده از هر چیزی که باعث ایجاد مشکل می شود از بین می رود.

نشانه های عفونت واژینال

نشانه های عفونت واژینال شامل خارش، سوزش، تغییر در ترشحات واژن، بوی نامطبوع و درد در هنگام ادرار یا رابطه جنسی است و ترشحات واژن، خارش و سوزش از علائم اولیه عفونت واژینال هستند.
علائم عفونت واژن عبارتند از:

• ترشحات سبز، خاکستری یا سفید با بوی بد
• احساس سوزش به خصوص به هنگام ادرار کردن
• احساس درد در هنگام رابطه جنسی
• خارش واژن
• التهاب ناحیه خارجی واژن
• لکه بینی یا خونریزی

عفونت های واژینال در بارداری

عفونت واژینال در بارداری از مواردی است که احتمال ایجاد آن در طی بارداری وجود دارد و می توانند خطرات بیشتری برای مادر و جنین ایجاد کنند. تاثیر عفونت واژینال بر بارداری این است که در نهایت منجر به زایمان زودرس و ناهنجاری می شود. تشخیص و درمان سریع با داروهای مناسب برای جلوگیری از عوارض احتمالی ضروری است. برخی تنها با استفاده از آنتی بیوتیک ها درمان می شوند و برخی باید تحت نظر پزشک در بیمارستان بستری شوند. در صورت حاد بودن عفونت، پزشک ممکن است دستور زایمان را زودتر از زمان موعد بدهد.

نتیجه گیری

با توجه به محیط مرطوب و باز واژن، این اندام در معرض آلودگی ها و رشد قارچ ها است و همیشه بایستی بهداشت و مراقبت آن مورد توجه باشد. عفونت واژن به دلایل مختلفی می تواند رخ دهد و مشکلی شایع در میان خانم ها است. اگرچه در صورت وقوع این عارضه، مراجعه به پزشک توصیه می شود؛ اما با به کارگیری راهکارهای خانگی و مراقبت های بهداشتی، می توان در بسیاری از موارد آن را کنترل و برطرف کرد. در مجموع ، شناخت انواع عفونت واژینال و راه های درمان آنها برای حفظ سلامت زنان بسیار اهمیت دارد. تشخیص سریع و درمان مناسب، چه با داروهای ضد قارچ برای عفونت قارچی واژن، چه با آنتی بیوتیک ها برای واژینوز باکتریایی و تریکومونیازیس، می تواند به جلوگیری از بروز مشکلات جدی تر کمک کند. علاوه بر این، پیشگیری از عفونت های واژینال با رعایت بهداشت و استفاده از روش های خانگی موثر است. با رعایت این نکات، زنان می توانند از عفونت های واژینال پیشگیری کرده و در صورت بروز، درمان سریع و موثری را تجربه کنند.

نسخه اصلی مطلب انواع عفونت واژینال و راههای درمان را در سایت دکتر عنایت الله ایزدی بخوانید.

---