به سقف دهان، کام می گویند که دهان را از حفره های بینی جدا می کند و شامل دو استخوان قرینه در دو طرف است که در نوجوانی به هم جوش می خورند و استخوان کام یک تکه را درست می کنند. قبل از جوش خوردن این استخوانها، شیاری در بین آنها وجود دارد که درز میانی کام نامیده می شود. ناهنجاری های ساختاری دهان از بدو تولد و با عاداتی مانند مکیدن طولانی مدت شست می تواند باعث رشد نامناسب کام شود. این مشکل اگر در دوران کودکی درمان نشود، درمان تنگی کام یا فک بالا در نوجوانی یا بزرگسالی دشوارتر می شود. تنگی فک شما را در معرض خطر ابتلا به بیماری هایی مانند آپنه انسدادی خواب، دندانهای نهفته و مشکلات گفتاری قرار می دهد. درمان با عریض کننده کام یا مداخله جراحی، پس از ترک عادت مکیدن انگشت می تواند این علائم را اصلاح کند.

علائم تنگی فک بالا

تنگی فک بالا می تواند منجر به مشکلات تنفسی و نامرتبی دندان ها شود.

علائم در نوزادان

نوزادان با کام باریک ممکن است در شیر خوردن یا تغذیه از شیشه مشکل داشته باشند. مکش نامناسب از کام باریک به طور بالقوه می تواند منجر به تشکیل حباب های هوا در هنگام شیرخوردن شود که منجر به نفخ بیش از حد می شود. سایر علائم بالقوه در نوزادان، عبارتند از:

• مشکلاتی در تنفس بینی
• مشکل هنگام شیرخوری
• مشکلات خوابیدن
• اشکال در نفس کشیدن در شب
• اشکال پاکسازی مایعات بینی

علائم در کودکان

کام باریک می تواند باعث مشکلات تنفسی در کودکان شود که منجر به عادت تنفس دهانی یا آپنه انسدادی خواب می شود. همچنین می تواند به نگرانی های دندانی مانند:

• دندان های شلوغ
• جویدن نامتقارن
• ایجاد الگوی رشدی غلط در فک و صورت
• دندان نهفته
• باز ماندن و خشکی دهان که خود باعث افزایش پوسیدگی دندان ها می شود.
• کودک شما همچنین ممکن است دچار تغییرات گفتاری شود، به خصوص با صداهایی که شامل تماس زبان با کام است.

علائم در بزرگسالان

بزرگسالان ممکن است بسیاری از علائم مشابه کودکان را داشته باشند. هنگامی که فکین به طور کامل رشد کرد، درمان دشوارتر می شود و معمولاً نیاز به جراحی دارد.

عوارض جانبی احتمالی تنگی فک بالا

کام باریک اغلب مشکلاتی برای دندان ها ایجاد می کند، مانند:

• دندان های شلوغ
• جویدن نامتقارن
• دندان نهفته

همچنین می تواند به دلیل انسداد حفره بینی باعث مشکلات تنفسی شود. برای برخی افراد، این انسداد ممکن است منجر به عادت تنفس دهانی شود. آپنه انسدادی خواب نیز در افرادی که کام باریک دارند، به دلیل تنگی راه های هوایی، شایع است. برخی از افراد نیز ممکن است به دلیل تغییر در نحوه تماس زبان با کام، هنگام صحبت دچار تغییرات گفتاری شوند.

گسترش دهنده فک بالا چیست؟

افزایش دهنده عرض کام - که به آن palatal expander نیز گفته می شود، یک وسیله دهانی است که برای عریض کردن فک بالای باریک استفاده می شود و در سقف دهان شما قرار می گیرد و به تدریج هر دو نیمه استخوان کام را از هم دور می کند.

گسترش دهنده های کام، بیشتر در کودکان استفاده می شود، اما نوجوانان و بزرگسالان نیز می توانند آنها را داشته باشند.

سن مناسب درمان تنگی فک بالا با ارتودنسی

افزایش عرض کام قبل از جوش خوردن دو نیمه کام سریعتر و موفقیت آمیزتر است. به همین دلیل است که اغلب در درمان ارتودنسی اولیه (همچنین به عنوان درمان اولیه یا ارتودنسی فاز 1) انجام می شود و برای ایجاد فضا قبل از رویش دندانهای دائمی به داخل دهان استفاده می شود. درز کام در حدود 14-12 سالگی به هم جوش می خورد. اگر در سنین 7 تا 14 سالگی افزایش عرض کام انجام شود، معمولاً حاوی ترکیبی از حرکت استخوانی و دندانی است. هر چه سن کمتر باشد، افزایش عرض بیشتر اسکلتی خواهد بود. اگر افزایش عرض کام در سنین بالاتر انجام شود، چون درز میانی کام بسته شده است، اغلب امکان افزایش عرض کام بدون جراحی وجود ندارد. در چنین مواقعی، بیشتر حرکت به دلیل حرکت دندان ها اتفاق می افتد.

به همین دلیل، متخصصان ارتودنسی اغلب توصیه می کنند که کودکان از سن 9 یا 10 سالگی شروع به استفاده از دستگاه گسترش دهنده فک بالا کنند. زمانی که متخصص ارتودنسی شروع به درمان زودهنگام می کند، می تواند این احتمال را کاهش دهد که فرزند شما در آینده به روشهای تهاجمی تر نیاز داشته باشد. در بیشتر موارد، 12-6 ماه طول می کشد تا به نتایج مطلوب برسید.

درمان تنگی فک بالا با ارتودنسی

انواع مختلفی از گسترش دهنده های کامی در بازار موجود است. نوع گسترش دهنده کامی که ارتودنتیست توصیه می کند به سن، شدت مشکل، انطباق، رشد دندان و غیره بستگی دارد.

افزایش دهنده متحرک عرض کام : یک اکسپندر کام متحرک به نظر شبیه نگهدارنده ارتودنسی است اما دارای یک پیچ انبساط در مرکز است تا امکان گشاد شدن فک بالا را فراهم کند. پلاک های متحرک پیچ دار برای افرادی توصیه می شود که در سنین مناسب رشدی هستند و همکاری خوبی دارند. اینها ساده ترین نوع گسترش دهنده ها هستند.

افزایش دهنده ثابت عرض کام: اکسپندر سریع کامی یک منبسط کننده ثابت است. روی کام شما قرار می گیرد و به دندان های خلفی بالایی شما چسبانده می شود. یک پیچ کوچک در وسط منبسط کننده وجود دارد و هر روز با یک آچار گشاد کننده خاص آن را کمی می چرخانید. شما می توانید نتایج قابل توجهی را در چند ماه از چرخاندن پیچ مشاهده کنید. دستورالعمل هایی در مورد نحوه چرخاندن پیچ به شما داده می شود. موارد زیر چند نوع متداول هستند:

هایرکس (Hyrax Expander): یک دستگاه فلزی است که بر روی دندان های عقب سوار شده و یک پیچ در وسط کام دارد. این دستگاه یکی از راحت ترین و رایج ترین نوع اکسپندرهای مورد استفاده است.

هاس (Haas Expander): یک دستگاه فلزی است که بر روی دندان های عقب سوار شده و یک پیچ در وسط کام دارد و پدهای اکریلیک در دو طرف پیچ قرار می گیرند. پدهای اکریلیک برای اعمال نیروهای جانبی به دندان ها و دیواره های کام عمل می کنند، اما می توانند برای کام بسیار ناراحت کننده و تحریک کننده باشند.

کواد هلیکس (Quad helix Expander): دستگاهی کاملاً فلزی و حاوی 4 حلقه مارپیچ است و روی دندان های آسیای پشتی ثابت می شود. در صورت نیاز به انبساط نامتقارن، می توان از آن برای اعمال نیرو در جهات مختلف استفاده کرد. این نوع گسترش دهنده دیگر به ندرت استفاده می شود.

افزایش سریع عرض کام با کمک جراحی (SARPE): این روش در موارد متوسط تا شدید و در بزرگسالانی که درزهای کامی کاملاً بسته شده دارند، استفاده می شود. در این روش، متخصص ارتودنسی ابتدا یک گشاد کننده ثابت کام (هایرکس) را قرار می دهد. سپس جراح فک و صورت، با جراحی درز میانی فک بالا را برش می دهد تا دو نیمه کام از هم جدا شوند و بتوان با فعال کردن پیچ دستگاه، به افزایش عرض فک کمک کرد.

افزایش عرض فک بالا با استفاده از مینی اسکرو (MARPE): این روش در نوجوانان یا بزرگسالانی که درز کام کاملاً جوش خورده است استفاده می شود. با استفاده از دستگاه های انکوریج موقت (TAD) که به عنوان مینی ایمپلنت یا مینی اسکرو نیز شناخته می شوند، به فک متصل می شود. پیچ ها در سمت چپ و راست درز کام قرار می گیرند و فشار وارد می شود تا درز باز شود. این روش می تواند یک جایگزین غیر جراحی برای دستیابی به گسترش کام در بزرگسالان باشد.

سخن نهایی این است که بهتر است کودکان خود را از سنین پایین و مناسب، برای ویزیت و چک آپ ارتودنسی ، نزد ارتودنتیست ببرید تا با روش های ساده تر و موثرتر بتوان به اصلاح تنگی عرض کام پرداخت.

نسخه اصلی مطلب درمان تنگی فک بالا (Palatal Expander) با ارتودنسی را در سایت دکتر پدرام دانش کاظمی بخوانید.

---