مشکلات مرتبط با فک، ساختار و شکل آنها با روشهای مختلفی درمان می شوند. یکی از روشهای جبرانی برای مشکل فکی، ارتودنسی دندانها به تنهایی است (ارتودنسی کاموفلاژ). با این حال، این روش درمانی برای تمام افراد و همه مشکلات فکی مناسب نیست و در درمان برخی مشکلات فک ناتوان است. در این حالت، بهتر است از جراحی ارتوگناتیک فک (orthognathic surgery) استفاده نمود. در این مطلب قصد داریم تا شما را با رفع ناهنجاری های فک با جراحی ارتوگناتیک آشنا کنیم، بنابراین تا انتهای مطلب همراه ما باشید.

ارتوسرجری یا جراحی ارتوگناتیک چیست؟

ارتوسرجری یا جراحی ارتوگناتیک روشی ترکیبی از جراحی فک با ارتودنسی است که هدف از انجام آن، اصلاح وضعیت صورت و فک و بهبود وضعیت بی نظمی های کلی و جزئی دندانها است. بنابراین این روش درمانی میتواند برای بهبود وضعیت فک و دندانها موثر باشد.

روند درمان به این شکل است که ابتدا ارتودنسی با هدف مرتب و آماده کردن کردن دندان ها و رفع جبران هایی که در دندان ها برای کمتر نشان دادن مشکل، اتفاق افتاده بود، انجام می پذیرد و پس از آماده شدن دندان ها، بیمار برای جراحی به متخصص جراح فک و صورت ارجاع می شود. جراحی فک در بیمارستان و تحت بیهوشی عمومی انجام می شود و پس از آن چند ماه دیگر درمان ارتودنسی برای تکمیل نتایج ادامه خواهد داشت.

از این جراحی برای طیف وسیعی از مشکلات فک مانند مشکلات ساختاری، آپنه خواب، اختلالات مفصل گیجگاهی-فکی، کراس بایت و سایر مشکلات ارتودنسی استفاده میشود. این جراحی با اصلاح وضعیت فک میتواند منجر به بهبود صحبت کردن، نفس کشیدن، جویدن مواد غذایی و نیز بهبود ظاهر افراد گردد. بنابراین اساس این جراحی بر بهبود وضعیت عملکردی فک افراد است، با این حال، تاثیرات آن بر زیبایی نیز مدنظر قرار میگیرد.

کاندیدهای مناسب جراحی ارتوگناتیک

تعیین اینکه یک فرد کاندید مناسبی برای جراحی ارتوگناتیک است یا خیر، نیازمند ارزیابی کامل عوامل مختلف توسط ارتودنتیست یا جراح فک و صورت است. کاندید مناسب برای جراحی ارتوگناتیک، یک یا چند مورد از مشکلات زیر را دارد:

• ناهنجاری شدید فک و اختلاف قابل توجه بین فک بالا و پایین از نظر موقعیت قرارگیری
• مشکلات زیبایی که در اثر ناهنجاری در ساختار فک ایجاد شده است.
• درد مزمن فک به علت اختلالات مفصل گیجگاهی
• مشکلات تنفسی به علت موقعیت نامناسب فک
• اپن بایت شدید
• مشکلات مرتبط به سلامت دهان و مشکل در حفظ بهداشت دهان

چه نوع ناهنجاری فک با جراحی ارتوگناتیک درمان می شود؟

ناهنجاری های زیر از جمله ناهنجاری هایی هستند که توسط جراحی ارتوگناتیک درمان میشوند:

• اختلالات موقعیت فک ها
• اختلالات اسکلتی در فک همراه با آپنه
• اختلالات اسکلتی صورت همراه با آسیب مفصل گیجگاهی
• جلوزدگی یا عقب بودن هر کدام از فک ها
• کراس بایت
• بازماندن جلوی دهان هنگام بستن فک ها (اپن بایت)
• شکاف لب و کام
• دیده نشدن دندانها یا بیش از حد دیده شدن آنها در هنگام خنده
• رشد کاهش یافته میانه صورت
• عقب بودن چانه

مزایای جراحی ارتوگناتیک

جراحی ارتوگناتیک میتواند طیف وسیعی از مزایا را در اختیار افراد قرار دهد، از جمله:

• بهبود زیبایی ظاهر صورت و فک
• بهبود عملکرد فک در هنگام جویدن، صحبت کردن، خندیدن و ...
• بهبود دردهایی که در اثر ناهنجاری ساختاری فک ایجاد شده اند
• بهبود بهداشت دهان و دندانها

بهبود وضعیت تنفسی در افرادی که به علت ناهنجاری ساختاری فک، دچار مشکل در تنفس هستند.

دوره نقاهت پس از جراحی

در اولین ساعات پس از جراحی و شروع دوره نقاهت پس از جراحی ارتوگناتیک، انتظار می رود کمی ورم، ناراحتی بافت و کبودی در ناحیه ی جراحی شده، وجود داشته باشد. در این دوران، لازم است توصیه های پزشک با دقت رعایت شوند تا احتمال ایجاد عوارض پس از جراحی به کمترین میزان برسد. بهترین فعالیت در دوران نقاهت، استراحت کردن است. در دوره نقاهت پس از جراحی نباید فعالیت سنگین مانند ورزش کردن انجام شود. در صورت وجود درد در دوران نقاهت، لازم است که افراد داروهای مسکن تجویزشده توسط پزشک را مصرف کنند. حفظ بهداشت دهان و دندان در دوره نقاهت پس از جراحی نیز ضروری است. برای این کار می توان از دهانشویه های تجویزشده توسط پزشک یا در صورت تایید پزشک، از مسواک زدن ملایم استفاده نمود. رژیم غذایی در دوران نقاهت پس از جراحی ارتوگناتیک نیز باید بر اساس مصرف مایعات بیشتر باشد. ورم و کبودی محل جراحی ممکن است چند روز تا چند هفته باقی بماند؛ با این حال، میزان آن با گذشت زمان کاهش می یابد. ذکر این نکته نیز لازم است که دوران نقاهت و رسیدن به بهبودی کامل ممکن است تا چندین ماه به طول بیانجامد. در طول این مدت، تماس با پزشک متخصص و رعایت توصیه های مرتبط با دوران نقاهت میتواند نتایج این جراحی را بهبود بخشد.

مراقبت های پس از درمان

1. مایعات: نوشیدن مایعات به میزان کافی برای هیدراته نگه داشتن بدن مهم است. سعی کنید روزانه 8-10 لیوان مایعات بنوشید.
2. غذا: برای چند هفته اول فقط می توانید از غذاهای نرم که نیازی به جویدن ندارند استفاده کنید. سپس به تدریج و با مشورت با پزشک میتوانید غذاهای معمول را میل نمایید. از جویدن غذاهای سفت و چسبنده در هفته های اول خودداری کنید. پس از مجوز پزشک برای مصرف غذاهای سفت، لازم است که آنها را به خوبی بجوید.
3. بهداشت دهان و دندان: در چند روز اول پس از جراحی، مسواک زدن دندان ها توصیه نمی شود اما لازم است دهان را با آب نمک یا محلول دهان شویه تمیز کنید. از دهان شویه های حاوی الکل استفاده نکنید زیرا ممکن است باعث تحریک و التهاب محل جراحی شود.
4. داروها: مسکن ها و آنتی بیوتیک های تجویز شده را به موقع و طبق دستور پزشک مصرف کنید. این مورد جهت جلوگیری از عفونت ضروری است.
5. فعالیت ها: از فعالیت های سنگین اجتناب کنید. استراحت کافی داشته باشید و چند روز اول را به استراحت مطلق بگذرانید.
6. ملاقات ها: در هفته اول بهتر است افراد کمتری شما را ملاقات کنند تا خطر عفونت کمتر شود.

نکاتی در مورد کبودی و ورم پس از عمل جراحی فک

کبودی و ورم در ناحیه صورت و فک پس از جراحی، امری طبیعی است و معمولاً طی چند روز یا چند هفته برطرف می شود. برای کاهش ورم می توان از کمپرس سرد استفاده کرد. قرار دادن کمپرس یخ در یک حوله و گذاشتن روی صورت به مدت 20 دقیقه در هر چند ساعت مفید است. علاوه بر این، استفاده از مسکن های تجویز شده توسط پزشک برای کاهش درد و تورم مفید میباشد. همچنین میتوانید از بالش اضافی برای بالا نگه داشتن سر هنگام خوابیدن استفاده کنید تا ورم کاهش یابد.

• در صورت تشدید ورم، کبودی یا درد، باید سریعا با پزشک تماس گرفت.
• در صورت تجویز پزشک، فیزیوتراپی فک برای بازگرداندن حرکت و عملکرد صحیح فک لازم است.
• از عطسه یا سرفه های شدید خودداری کنید زیرا ممکن است باعث درد یا اختلال در ترمیم بافت جراحی شده شود.
• در مورد مصرف مجدد داروهای قبل از عمل با پزشک مشورت کنید. برخی داروها ممکن است با داروهای بعد از عمل تداخل داشته باشند.
• در صورت مصرف دخانیات لازم است که سیگار را قطع کنید تا فرآیند بهبودی شما تسریع شود.
• در صورت بروز علائمی مانند تب، درد شدید، خون ریزی یا ترشحات غیرطبیعی، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

بهبودی کامل ممکن است چندین ماه طول بکشد اما با پیروی از دستورالعمل های پزشک و مراقبت های بعد از عمل، می توانید به سرعت بهبود یابید. اگر دچار درد شدید، تورم، تب یا سایر علائم هشدار دهنده شدید، فورا به پزشک مراجعه کنید. در غیر این صورت، از طریق پیگیری های منظم ، پزشک می تواند روند بهبودی شما را کنترل کند.

هزینه جراحی ارتوگناتیک

هزینه این روند درمانی شامل یک هزینه ی ارتودنسی به اضافه ی عمل جراحی فک می باشد که بسته به نوع درمان مورد نیاز، میزان پیچیدگی و طول مدت درمان متغیر است. عواملی مانند تجربه جراح، هزینه بیمارستان، نوع بیهوشی مورد نیاز و مدت بستری شدن پس از عمل نیز در مجموع هزینه های جراحی تاثیرگذار هستند. برای آگاهی از هزینه جراحی ارتوگناتیک بهتر است تا با پزشک متخصص یا مرکز درمانی مشورت گردد.

نسخه اصلی مطلب ارتوسرجری یا جراحی ارتوگناتیک چیست؟ را در سایت دکتر پدرام دانش کاظمی بخوانید.

---