یکی از سرطان های بسیار رایج در بین خانم ها که امروزه سن شیوع ابتلا به آن نیز رو به کاهش است سرطان پستان می باشد. در مراحل اولیه می توان با انجام خود آزمایی پستان تا حدودی توده های غیر عادی را در میان بافت های سینه تشخیص داد؛ اما پزشک برای بررسی های بیشتر انجام ماموگرافی را درخواست دهد.

ماموگرافی روشی متداول برای بررسی بافت پستان می باشد که به عنوان ابزاری جهت تشخیص سرطان سینه در زنان دارای تومور سینه به کار می رود. ماموگرافی روشی است که در آن با کمک اشعه ایکس از سینه تصاویری تهیه می شود تصاویر اشعه ایکس ماموگرام نامیده می شود.

ماموگرافی با کمک دستگاه ماموگرافی انجام می شود. این دستگاه شامل دو صفحه و تیوب اشعه ایکس می باشد. پس از اتمام آزمایشات تشخیصی و آماده شدن جواب آن، تفسیر ماموگرافی توسط پزشک متخصص انجام می گیرد. رادیولوژیست نتایج ماموگرافی را براساس یک سیستم شماره بندی شده ۰ تا ۶ طبقه بندی می کند.

دلایل انجام ماموگرافی

ماموگرافی تصویر برداری اشعه ایکس از پستان است که برای تشخیص تومورها یا سایر ناهنجاری ها طراحی شده است. از این روش می توان به منظور غربالگری یا تشخیص در ارزیابی توده پستان استفاده کرد. پزشک شما ممکن است به دلایل زیر ماموگرافی را توصیه کند:

1. تشخیص توده در پستان که با معاینه پزشک می تواند متوجه آن شود.
2. پیگیری یک ماموگرافی غیر طبیعی قبلی
3. پیگیری پیشرفت توده ها یا بی نظمی ها

مزایای ماموگرافی

• عکس برداری از پستان، خطر مرگ ناشی از سرطان پستان را کاهش می دهد. انجام این تست برای تشخیص انواع سرطان پستان از جمله سرطان مجاری و لبولار مهاجم بسیار مفید است.
• این عکس برداری توانایی پزشک در تشخیص تومورهای کوچک را بهبود می بخشد. زمانی که توده های سرطانی کوچک باشند، بیماران گزینه های درمانی بیشتری خواهند داشت.
• استفاده از ماموگرافی غربالگری تشخیص رشد کوچک غیر طبیعی بافت محدود شده به مجاری شیری در پستان را افزایش می دهد.
• پس از انجام معاینه با اشعه ایکس اثری از آن در بدن بیمار باقی نمی ماند.
• عکسبرداری با اشعه ایکس معمولاً هیچ عارضه جانبی ایجاد نمی کند.

آمادگی برای انجام ماموگرافی

بهتر است پزشک را از وجود هرگونه جراحی که در گذشته انجام شده و یا مصرف هورمون و یا سابقه وجود سرطان سینه در خانواده خود آگاه کنید. در کل هیچ آمادگی خاصی پیش از انجام ماموگرافی نیاز نیست و برای شخص هیچ محدودیت غذایی وجود ندارد؛ اما همانطور که گفته شد بهتر است در روزهای نزدیک به دوران عادت ماهانه و یا حتی روزهای خونریزی ماموگرافی انجام نشود.

نحوه انجام ماموگرافی

این آزمایش معمولاً به صورت ایستاده انجام می شود تکنسین پستان شما را بر روی یک صفحه قرار می دهد. در حین آزمایش هر کدام از سینه ها بین دو صفحه قرار می گیرد. این عمل باعث مسطح و یکنواخت شدن پستان ها شده تا بتوان تصاویر واضحی را از بافت پستان با حداقل دور اشعه تهیه نمود. فشرده شدن سینه بین دو صفحه ممکن است کمی موجب ناراحتی به مدت چند دقیقه برای فرد ایجاد کند. صفحه متحرک بالایی با نزدیک شدن به صفحه ثابت پایین موجب فشرده شدن بافت سینه خواهد شد. سپس دستگاه شروع به گرفتن تصویر می نماید.
این روش برای سینه دیگر نیز تکرار می شود و از شخص تقاضا می شود تا مشابه روش قبل عمل نماید. صفحه دستگاه ماموگرافی برای گرفتن تصاویر اشعه ایکس از زاویه دیگر باید بچرخد تا عکس دیگری از زاویه مخالف گرفته شود. با این عکس دو تصویر از دو زاویه پستان حاصل خواهد شد.

تفسیر جواب ماموگرافی

متخصصی به نام متخصص رادیولوژیست نتایج ماموگرافی را با استفاده از سیستم عددی از 0 تا 6 طبقه بندی می کند و به این ترتیب نتیجه ماموگرافی مشخص می گردد:

طبقه بندی BI-RADS

پزشک با استفاده از سیستمی استاندارد یافته ها و نتیجه ماموگرافی را توصیف می کند. این سیستم Breast Imaging Reporting and Data System یا به اختصار BI-RADS نامیده می شود. بر اساس این سیستم عددی نتیجه ماموگرافی سینه به دسته های زیر طبقه بندی می گردد:

• طبقه بندی: 0

تعریف: ارزیابی تصویری بیشتر یا مقایسه با ماموگرافی های قبلی ممکن است در این حالت ضروری باشد.
نتایج: این عدد نشان می دهد رادیولوژیست شواهدی از ناهنجاری را در ماموگرافی سینه مشاهده کرده است؛ اما این مشاهدات واضح نیست و باید تست های بیشتری انجام شود. برای مثال ممکن است به انجام تست ماموگرافی دیگر و یا سونوگرافی نیاز باشد. در این حالت متخصص رادیولوژیست می خواهد نتایج فعلی را با نتایج قبلی مقایسه کند تا متوجه تغییرات در طول زمان شود.

• طبقه بندی: 1

تعریف: منفی
نتایج: ناهنجاری سرطانی معنی داری گزارش نشده است. پستان ها قرینه به نظر می رسند اثری از توده و یا رسوبات مشکوک وجود ندارد. در این مورد کلمه منفی در جواب ماموگرافی نشان می دهد جای هیچ گونه نگرانی وجود ندارد.

• طبقه بندی: 2

تعریف:خوش خیم (یافته های غیر سرطانی)
نتایج: این نتیجه نشان می دهد ناهنجاری معنی داری برای گزارش کردن وجود ندارد و علائمی از سرطان مشاهده نمی شود؛ اما متخصص در این موارد از عبارتی به نام خوش خیم استفاده می کند. این عبارت به رسوبات کلسیمی و یا غدد لنفاوی اشاره دارد که فیبروآدنوما خوانده می شود. این یافته ها در جواب ماموگرافی مشکوک نیستند. یافته های به دست آمده در سوابق شما ثبت می گردد تا با نتایج ماموگرافی های آینده مورد مقایسه قرار گیرد.

• طبقه بندی: 3

تعریف: یافته ها خوش خیم است؛ اما قرار بعدی برای انجام ماموگرافی سینه در بازه زمانی کوتاهتری توصیه می شود.
نتایج: این یافته ها نشان می دهد احتمال ایجاد سرطان سینه در توده های خوش خیم بالا است. این انتظار نمی رود یافته در طول زمان تغییر کند؛ اما بررسی آنها در مدت زمانی کوتاه تر می تواند مؤثر باشد. شما ممکن است در این حالت به تکرار انجام آزمایش ماموگرافی در بازه حدوداً شش ماه نیاز داشته باشید تا از پایدار بودن یافته ها اطمینان حاصل شود. تکرار ماموگرافی به عدم انجام بیوپسی های غیر ضروری کمک خواهد کرد. در این حالت در صورت تغییر در بافت سینه، تشخیص زودهنگام صورت خواهد پذیرفت.

• طبقه بندی: 4

تعریف: ناهنجاری های مشکوک در نتیجه ماموگرافی مشاهده شده است. انجام بیوپسی در این شرایط باید مورد توجه قرار گیرد.
نتایج: یافته ها در این مرحله از ماموگرافی سینه، به قطعیت سرطانی نیستند اما احتمال سرطانی بودن آنها وجود دارد. رادیولوژیست در این شرایط انجام بیوپسی را در نظر خواهد گرفت. یافته ها در این مرحله به لحاظ مشکوک بودن می تواند درجات متعددی داشته باشند. به همین دلیل اغلب پزشکان بر اساس این نتیجه ماموگرافی دسته بندی زیر را در نظر خواهند گرفت:

1. 4A: یافته هایی که در مورد سرطانی بودن آنها شک اندکی وجود دارد.
2. 4B: یافته هایی که در مورد سرطانی بودن آنها تا حدی مشکوک هستیم.
3. 4C: یافته هایی که شک متوسطی را در مورد سرطانی بودن در پی دارند اما میزان مشکوک بودن در مورد آنها به اندزاه ای نیست که آنها را در دسته شماره 5 قرار دهیم.

• طبقه بندی: 5

تعریف: احتمال بدخیمی در این شرایط بالا است و باید اقدام مناسبی در این مورد صورت پذیرد.
نتایج: این یافته ها به احتمال خیلی زیاد سرطانی هستند (حداقل در 95 درصد موارد سرطانی هستند). در این شرایط انجام بیوپسی باید صورت پذیرد.

• طبقه بندی: 6

تعریف: این عدد تقریباً نشان می دهد فرد به سرطان پستان (سرطان سینه) مبتلا می باشد. ماموگرافی سینه در این شرایط با این هدف انجام می شود تا از روند پیشرفت سرطان و پاسخ به درمان اطمینان حاصل شود.
نتایج: در این شرایط بدخیمی در آزمایش ماموگرافی مشخص شده است و باید اقدام مناسبی صورت گیرد.

عوارض ماموگرافی

از آنجایی که از اشعه برای تصویربرداری از بافت داخلی پستان استفاده می شود ماموگرافی درد ندارد. به دلیل صحت انجام تصویربرداری بافت پستان فشرده می شود که ممکن است ایجاد احساس ناراحتی کند؛ ولی به بافت پستان صدمه ای نمی رساند. در مورد عوارض ماموگرافی، خطرات مربوط به تابش اشعه ممکن است به تعداد دفعات ماموگرافی یا درمان در یک دوره زمانی طولانی مرتبط باشد. اگر شما حامله و یا مشکوک به بارداری هستید پیش از انجام ماموگرافی با پزشک خود مشورت کنید. اگر لازم است که یک ماموگرافی داشته باشید احتیاط های ویژه برای کاهش تابش اشعه روی جنین در دستور کار قرار می گیرد.

نسخه اصلی مطلب ترجمه جواب ماموگرافی یا تفسیر آن را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید.

---