ماستکتومی (mastectomy) یک عمل جراحی برای برداشتن پستان است. معمولاً در این جراحی تمام بافت های مجاور را برمی دارند از جمله لایه چربی زیر جلدی، عروق لنفاوی منطقه ای و گره ها. معمولاً از طریق یک برش (برش جراحی) در قفسه سینه به روش های مختلف این جراحی را انجام می دهند. این جراحی برای برداشتن تمام بافت پستان از سینه به عنوان راه حلی برای درمان یا پیشگیری از سرطان است. در این عمل کل سینه یا بخشی از آن را با حذف غده سرطانی تخلیه می کنند. در صورتی که غده خوش خیم باشد، تنها غده را خارج می کنند. برای غده های بدخیم، لازم است که کل بافت سینه را بردارند. به این مورد، عمل تخلیه پستان کامل می گویند. پس از انجام جراحی، بافت بدن دستخوش تغییراتی شده است که باید بهبود پیدا کند و به حالت طبیعی خود باز گردد. چنانچه این روند طی نشود یا در فرایند، بهبودی مختل شود و به کندی پیش برود، احتمال می رود اثرات ناخوشایندی به همراه داشته باشد. نکات مراقبتی پس از جراحی کمک می کنند روند بهبودی سریع تر پیش برود و عارضه ای در این حین گریبان فرد نشود، همچنین نتیجه نهایی در بهترین حالت خود نمایان گردد.

جراحی ماستکتومی چگونه انجام می شود؟

به طور کلی، ماستکتومی این فرآیند را دنبال می کند:

بیمار بعد از پوشیدن لباس مناسب اتاق عمل، راهی اتاق عمل خواهد شد. ضربان قلب، فشار خون، تنفس و سطح اکسیژن خون بیمار در طول جراحی تحت کنترل و بررسی تیم جراحی قرار دارد. پوست محل جراحی با محلول استریل تمیز و ضدعفونی می شود. یک برش در سینه ایجاد می شود که نوع برش ایجاد شده به نوع ماستکتومی بیمار بستگی دارد. بافت زیرین به آرامی آزاد شده و برداشته می شود. یک برش در سینه ایجاد می شود که نوع برش ایجاد شده به نوع ماستکتومی بیمار بستگی دارد. بافت زیرین به آرامی آزاد شده و برداشته می شود.

غدد لنفاوی نیز ممکن است پس از برداشتن سینه برداشته شوند. یک برش در سینه ایجاد می شود که نوع برش ایجاد شده به نوع ماستکتومی بیمار بستگی دارد. بافت زیرین به آرامی آزاد شده و برداشته می شود. غدد لنفاوی نیز ممکن است پس از برداشتن سینه برداشته شوند. بافت پستان و هر بافت دیگری که برداشته شود برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده خواهد شد. ممکن است یک یا چند لوله در ناحیه آسیب دیده قرار داده شود تا خون و مایعات از طریق آنها از بدن خارج گردد. قسمت هایی که برش ایجاد شده، به وسیله بخیه بسته خواهد شد. یک باند یا پانسمان استریل روی محل قرار داده می شود.

اقدامات قبل از ماستکتومی

• در ابتدا باید متذکر شویم که همه بیماران باید سابقه ای از تمام داروهایی که مصرف می کنند را همراه خود داشته باشند و با جراح پستان در میان بگذارند خصوصاً داروهایی که ریسک خونریزی را افزایش می دهند مانند وارفارین ایبوبروفن و تمام داروهای ضد التهاب این داروها تمایل به خونریزی را در فرد افزایش می دهند. در آمادگی قبل از عمل ترجیح بر این است که این داروها حداقل یک هفته قبل از جراحی قطع گردد مگر اینکه بیمار در شرایطی باشد که نتوان آن دارو را قطع کرد و مشکلات زمینه ای داشته باشد که باید حتماً آن دارو مصرف گردد، در این موارد تلاش می شود از روش های جایگزین برای کنترل خونریزی استفاده شود.
• از سابقه مصرف داروها می توان حتی مصرف مکمل ها را نیز در نظر گرفت، بسیاری از مکمل ها از جمله ویتامین E باعث افزایش خطر خونریزی و هماتوم پس از عمل می گردد.
• از جمله خطاهایی که در این زمینه توسط بیماران اتفاق می افتد نادیده گرفتن برخی داروها مانند داروی کم کاری تیروئید یا لووتیروکسین است و بیمار کنترل شدن بیماری را به معنی عدم ابتلا به آن بیماری می داند در مواردی مانند کم کاری تیروئید، فشار خون و دیابت، کنترل بیماری به وسیله دارو درمان شدن آن بیماری محسوب نمی گردد و حتماً باید قبل از عمل جراحی با جراح پستان آن را در میان بگذارید.
• داروهای اختلالات عصبی داروهای مشکلات معده و دستگاه گوارش باید ذکر شوند.
• عمل ماستکتومی زیر بیهوشی عمومی و کامل انجام می گیرد به همین دلیل بیمار باید حداقل ۸ ساعت قبل از عمل جراحی ناشتا باشد و هیچگونه آب و یا غذایی مصرف نکرده باشد.

مراقبت های بعد از جراحی ماستکتومی

• داروها

احتمالاً در روز های ابتدایی درد داشته باشید که نیاز است مسکن های تجویز شده را در زمان مشخص و مقدار تعیین شده، مصرف کنید. داروهای آنتی بیوتک برای عدم عفونت محل برش ها تجویز می شود که آنها را استفاده نمایید. در صورت داشتن یبوست از داروهای ملین استفاده شود. از خوردن داروهای رقیق کننده خون مانند آسپرین خودداری شود و برای مصرف مجدد این نوع داروها حتماً با پزشک خود مشورت کنید. می توانید داروهای مسکن را بعد از وعده های غذایی مصرف کنید. در صورت داشتن حساسیت دارویی به پزشک اطلاع دهید.

• پانسمان

از بانداژ روی برش ها حتما مراقبت کنید و از پزشک در مورد نحوه و زمان تعویض پانسمان ها بپرسید. پانسمان روی محل برش ها به بهبود زخم کمک و از آن محافظت می کند. از سوتین مخصوص برای نگه داری پانسمان پس از ماستکتومی استفاده می شود.

• درن

برای تخلیه خونابه و عفونت زیر بغل یا سینه از درن استفاده می شود. احتمالاً قبل از ترخیص از بیمارستان درن برداشته می شود و در صورت ماندن درن ها، معمولاً 1 تا 2 هفته بعد از جراحی کشیده می شود. عفونت و خونابه از درن ها، به طور منظم تخلیه شود و آلودگی در محل درن ها می تواند باعث عفونت محل برش ها شود.

• بخیه ها

برای بستن محل برش ها از بخیه استفاده می کنند و بخیه ها جذبی یا غیرقابل جذب می باشند. اگر محل برش ها با بخیه ها جذبی بسته شده باشد به مرور زمان در بدن جذب می شود؛ اما در صورت جذب نشدن، حدود 7 تا 10 روز پس از عمل ماستکتومی بخیه ها کشیده می شود.

• تمرینات ورزشی

برخی تمرینات که توسط پزشک در بیمارستان توصیه شده است به طور مرتب تا پس از بهبودی انجام دهید. از انجام هرگونه فعالیت ورزشی مانند ایروبیک و دویدن تا بهبودی کامل خودداری شود. پیاده روی انجام دهید و هرروز نسبت به روز قبل، زمان و مسافت بیشتری پیاده روی کنید. 3 تا 6 هفته پس از جراحی می توانید فعالیت ورزشی انجام دهید. اگر غدد لنفاوی زیر بغلتان را برداشته اید، توصیه می شود ورزش های بازو را حتماً انجام دهید.

• استراحت

زمانی که از بیمارستان مرخص می شوید، بهتر است بیشتر زمان خود را برای استراحت و خوابیدن بگذارید تا سریع تر بهبود یابید. زمانی که احساس خستگی می کنید، بهتر است استراحت کنید؛ زیرا خواب کافی به بهبودیتان کمک می کند. هنگام نشستن یا دراز کشیدن، بازوی خود را روی بالش قرار دهید. سعی کنید بازوی خود را بالاتر از سطح قلب خود نگه دارید که این کار به کاهش تورم کمک می کند. بعد از جراحی ماستکتومی به پهلو نخوابید. از صندلی برای دراز کشیدن در این دوران استفاده کنید.

• استحمام

1. از دیگر مراقبت های بعد از ماستکتومی که باید جزئیات آن را جویا شوید، زمان و چگونگی حمام بعد از عمل ماستکتومی می باشد. شما تا زمانی که درن و بخیه ها را برنداشته اید، نمی توانید به طور کامل استحمام کنید؛ اما در این مدت می توانید دوش بگیرید.
2. پس از هر فعالیتی، استراحت کرده و دستان خود را بالا نگه دارید.
3. تا 6 ماه از انجام فعالیت های تکراری مانند جاروبرقی یا نوشتن خودداری کنید.
4. به مدت 4 تا 6 هفته از برداشتن وسایل سنگین خودداری کنید.
5. بعد از 3 تا 6 هفته پس از ماستکتومی می توانید به انجام فعالیت های روزانه خود بپردازید.

• رژیم غذایی

در صورتی که مشکل معده ندارید، می توانید از غذاهای معمولی روزانه تان میل کنید. پس از بیهوشی، می توانید از مایعات استفاده کنید. روزانه هشت تا 10 لیوان آب و نوشیدنی های بدون کافئین، میوه ها و سبزیجات فراوان و همچنین غذاهای کم چرب توصیه می شود. از مواد غذایی فیبردار برای جلوگیری از یبوست استفاده کنید.

• رانندگی

شما تا زمانی که نتوانید دستتان را به طور کامل تکان دهید و در شرایط اضطراری بتوانید عکس العمل سریع نشان دهید، رانندگی برایتان ممنوع می باشد.

• کمپرس یخ

برای کاهش تورم و درد از کمپرس یخ استفاده کنید.

• الکل و دخانیات

استعمال دخانیات و مصرف الکل قبل و بعد از جراحی اکیداً ممنوع می باشد؛ زیرا باعث افزایش تورم و کبودی می شود.

عوارض جراحی ماستکتومی

• خون ریزی و یا هماتوم یکی از عوارضی است که ممکن است بعد از جراحی اتفاق بیفتد.
• ایجاد عفونت در محل تحت درمان.
• درد در ناحیه عمل، شانه و کتف از دیگر عوارض این عمل جراحی می باشد.
• ممکن است بافت کلوئیدی یا اسکار ناشی از تیغ جراحی باقی بماند.
• احساس درد و خشکی در شانه ها
• بی حسی در بازوها
• ورم دست یا لنف ادم که به بیشتر بیماران توصیه می شود مراقب احتمال وقوع این عارضه باشند و با رعایت مراقبت ها احتمال وقوع آن را کاهش دهند.

هزینه جراحی ماستکتومی

هزینه شامل هزینه اتاق عمل، دستمزد جراح و گروه جراحی، گروه بیهوشی و اقلام مصرفی جراحی است.

نسخه اصلی مطلب پس از عمل جراحی ماستکتومی چه اقداماتی لازم است؟ را در سایت دکتر سید محمد رضا حکیمیان بخوانید.

---