آندروپوز یا یائسگی مردان شرایطی است که در یک سن خاص میزان تولید هورمون های جنسی در بدن مردان دچار تغییراتی می شود. کمبود تستوسترون، کمبود آندروژن و هیپوگنادیسم دیررس از علائم این رویداد به شمار می آید. میل جنسی کاهش می یابد و احساس ضعف و بدخلقی در فرد بروز می کند. آندروپوز مرحله ای در زندگی مردان است که در آن به تدریج تولید تستوسترون (هورمون مردانه تولید شده در بیضه ها) کاهش می یابد، در نتیجه ظرفیت های جنسی، قدرت و توانایی های مردان نیز کاهش می یابد.

یائسگی مردانه یک وضعیت جسمی است که جنبه های روانی، فردی، اجتماعی و روحی متفاوتی دارد. تفاوت عمده در یائسگی زنان و مردان، تغییرات سریعتر و نشانه های آشکارتر در زنان و علائم تدریجی تر و ملایم تر در مردان است؛ اما تفاوت مهم و اصلی آن است که هنگامی که زنان مرحله یائسگی را طی می کنند، توانایی باروری را از دست می دهند، در حالی که مردان یائسه، هنوز این توانایی را دارا هستند.

یائسگی در مردان به چه پدیده ای گفته میشود؟

تستوسترون هورمونی است که قبل از بلوغ، سطح آن در مردان پایین است؛ اما با افزایش بلوغ جنسی افزایش می یابد. تستوسترون هورمونی است که تغییرات معمولی در دوران بلوغ مردان را تحریک می کند و باعث ایجاد صداهای عمیق، توده عضلانی و رویش مو و صورت و بدن در مردان می شود. با افزایش سن در مردان، سطح تستوسترون در بدن آنها و تولید اسپرم به تدریج کاهش می یابد و منجر به بروز علائم جسمی و روانی می شود. این تغییرات بخشی از روند پیری طبیعی در مردان است و تخمین زده می شود که تستوسترون پس از رسیدن مردان به سن 30 سالگی، حدود 10 درصد کاهش می یابد. بسیاری از پزشکان از اصطلاح andropause یا یائسگی مردان برای توصیف تغییرات هورمون مرتبط با پیری در مردان استفاده می کنند.

علت یائسگی در مردان

یکی از عواملی که یائسگی در مردان ایجاد می کند، کاهش تولید تستوسترون است. تستوسترون یک آندروژن یا هورمون مردانه است که در بیضه ها و غدد فوق کلیوی تولید می شود. در بدن زنان نیز این هورمون تولید می شود؛ اما غلظت آن کم تر است. این هورمون جنسی برای داشتن صدای کلفت تر، رشد عضلات و افزایش حجم موهای صورت و بدن در مردان مورد نیاز است. با این وجود با افزایش سن، علاوه بر کاهش تولید تستوسترون، میزان تولید هورمون دیگری به نام گلوبولین افزایش می یاید. این هورمون جنسی اتصال دهنده وظیفه دارد تستوسترون های تولید شده و قابل استفاده را از خون خارج کند. کاهش میزان تستوسترون در بافت های بدن تغییرات جسمی و گاهی ذهنی را در فرد ایجاد می کند. به همین دلیل گاهی اوقات فرد خستگی و تغییرات اخلاقی را تجربه می کند.

از سن 30 به بعد مقدار تستوسترون 1درصد از کل کاهش می یابد تا زمانی که در سن 70 سالگی به 50 درصد کاهش می یابد. از طرف دیگر، گلوبولین حمل کننده هورمون های جنسی، SHBG (گلوبولین متصل به هورمون جنسی) در حالی که تستوسترون کاهش می یابد افزایش می یابد و از عملکرد آن جلوگیری می کند. با این حال، همه علائم هورمونی نتیجه آندروپوز نیستند. هورمون تیروئید، کورتیزول، هورمون رشد انسانی، انسولین و عدم تعادل ویتامین D همه می توانند علائم آندروپوز را تقلید کنند یا در آن نقش داشته باشند. به همین دلیل مهم است که با یک پزشک متخصص در این موارد مشورت کنید تا علت دقیق و بهترین درمان علائم خود را پیدا کنید.

علائم آندروپوز

مردان تحت آندروپوز علاوه بر افزایش وزن (به ویژه در اطراف شکم و قفسه سینه) معمولاً علائمی چون از دست دادن میل جنسی و خستگی، کاهش توده عضلانی، اختلال در نعوظ ، اختلالات خلقی و ریزش مو را تجربه می کنند. علائمی شبیه به علائم مربوط به یائسگی در زنان مانند حافظه و کاهش شناختی، افزایش تعریق، افسردگی یا نوسانات خلقی نیز با سطوح پایین تر تستوسترون در حین آندروپوز همراه است.

یائسگی مردانه در چه سنی رخ می دهد؟

یائسگی مردانه با تغییرات هورمونی، فیزیولوژیک و شیمیایی که معمولاً در تمام مردان بین سنین 40 تا 55 سالگی رخ می دهد، آغاز می شود. گرچه این تغییرات می تواند حتی در 35 سالگی نیز رخ داده و یا تا 65 سالگی به تأخیر بیافتد.

یائسگی زنان در چه سنی رخ می دهد؟

میانگین سن یائسگی حدود 51 سال است؛ اما برخی از زنان در دهه 40 از زندگی یائسگی را تجربه می کنند، درصد کمی هم زودتر علائم یائسگی را تجربه می کنند. از طرفی برخی از زنان ممکن است تا 60 سالگی به یائسگی نرسند. هیچ راهی برای دانستن سن دقیق یائسگی شما تا زمانی که اتفاق نیفتد وجود ندارد؛ اما به نظر می رسد ژنتیک نقش مهمی ایفا می کند. البته ژنتیک تنها چیزی نیست که می تواند در شروع یائسگی تأثیرگذار باشد؛ عوامل پزشکی نیز می توانند بر زمان یائسگی تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، اگر تخمدان های فردی برداشته شود، علائم بلافاصله ظاهر می شوند. برخی از بیماری ها مانند بیماری های خود ایمنی نیز با یائسگی زودرس مرتبط هستند. زنانی که تحت درمان هایی مانند پرتودرمانی یا شیمی درمانی قرار گرفته اند نیز احتمالاً زودتر علائم را نشان می دهند.

تشخیص یائسگی مردانه یا آندروپوز

پزشک احتمالاً یائسگی مرد را تشخیص نمی دهد؛ زیرا مجموعه علائم آن با طیف وسیعی از عوامل بیماری های زمینه ای دیگر شباهت دارند. پزشک برای تشخیص و یا رد کردن سایر بیماری های دیگر علائم را بررسی می کند و معاینه جسمی را انجام می دهد. از آنجایی که برخی شرایط مشابه مانند هیپوگنادیسم هم می توانند منجر به کاهش سطح تستوسترون در مردان شود، بر همین اساس پزشک یک آزمایش خون برای بررسی سطح تستوسترون در خون را تجویز خواهد کرد. آزمایش خون تنها روش تشخیص سطح تستوسترون پایین است.

بحران یائسگی مردان با چه عوارضی همراه است؟

عوارض هورمونی

به علت یائسگی از میزان هورمون هایی چون تستوسترون کلی، تستوسترون آزاد، (DHAE)، ملاتونین، تیروئید و غیره کاسته می شود.

نشانه های جسمی

از نشانه های فیزیکی یائسگی می توان به افزایش وزن، خستگی عمومی و نارسایی تمرکز محور، افزایش خطر ابتلا به مشکلات قلبی عروقی و پوکی استخوان (استخوان شکننده) اشاره کرد.

عوارض روانشناختی

از نشانه های روحی یائسگی می توان به تحریک پذیری، سردرگمی، بلاتکلیفی (عدم قاطعیت) و افسردگی اشاره کرد.

عوارض جنسی

کاهش میل جنسی ، مشکلات نعوظ (سفتی آلت) و هراس های مرتبط با از دست دادن قدرت جنسی اشاره کرد.

درمان های آندروپوز

• درمان جایگزینی هورمون

همانطور که بسیاری از زنان برای تسکین ناراحتی های یائسگی تحت درمان با هورمون تراپی قرار می گیرند، مردان نیز می توانند از درمان های هورمونی ویژه برای رفع علائم و خطرات سلامتی آندروپوز بهره مند شوند. با کمک گرفتن از هورمون تستوسترون پایین، می توانید میل جنسی خود را بازیابی کنید، انرژی خود را بالا ببرید، خلق و خوی خود را متعادل کنید.

• BHRT

درمان جایگزینی هورمون BHRT یک روش کم تهاجمی، فردی و مؤثر برای درمان سطح پایین تستوسترون و علائم آندروپوز است. اولین قدم برقراری ارتباط با یک پزشک با تجربه در درمان جایگزینی هورمون BHRT برای ارزیابی علائم و بررسی سطح تستوسترون و سایر هورمون ها است. با استفاده از آزمایش ادرار و یا خون، پزشک می تواند یک راه حل بر اساس نیازهای هورمونی شما تجویز کند. BHRT را می توان به انواع مختلف از جمله ژل یا کرم موضعی، قرص، پد، تزریق یا تورچ که به دلخواه شما انتخاب می شود، تهیه کرد.

• تغییر سبک زندگی

سبک زندگی شما هنگام بروز مشکلات سلامتی مهم تر می شود. در زیر برخی از تغییرات وجود دارد که می تواند به افزایش تولید تستوسترون کمک کند یا سرعت پایین آمدن تستوسترون را کاهش دهد.
ورزش کنید.
با افزایش سطح فعالیت بدن، بدن این پیام را دریافت می کند که برای تولید عضله و توده استخوان به تولید هورمون های بیشتری نیاز دارد. همچنین ثابت شده است که ورزش باعث کاهش استرس می شود. استرس سطح کورتیزول شما را افزایش می دهد که بر تولید هورمون جنسی تأثیر منفی می گذارد. با این حال زیاده روی نکنید. ورزش مداوم با استقامت با کاهش سطح تستوسترون در ارتباط است.
رژیم غذایی سالم داشته باشید.
رژیم غذایی سالم، فقط خوردن میوه ها و سبزیجات نیست. غذاهای خاصی وجود دارند که تولید هورمون ها را تشویق می کنند. مواد مغذی اصلی که باعث تقویت سطح تستوسترون می شوند ویتامین D و روی هستند. همچنین باید میزان آمینو اسیدهای شاخه ای (BCAA) خود را که متشکل از لوسین، ایزولوسین و والین هستند، افزایش دهید.
برخی از غذاهایی که لازم است در رژیم غذایی خود بگنجانید:

1. ماهی قزل آلا (ویتامین D)
2. اسفناج (ویتامین D)
3. تخم مرغ (ویتامین D و BCCA)
4. پروتئین حیوانی بدون چربی (BCCA و روی)
5. پروتئین آب پنیر (BCCA)
6. آجیل مانند بادام هندی، بادام و گردو (روی)
7. دانه هایی مانند کدو تنبل، کدو، دانه های کاج و کتان (روی)
8. لوبیا مانند لوبیای پخته، لوبیای کلیه شکل و نخود (روی)
9. شیر، پنیر یا کفیر (روی)
10. انجیر (روی)
11. سبزیجات (به پاکسازی استروژن کمک می کند).
12. پختن غذا (به خصوص پخت بیش از حد) تعداد مواد مغذی حفظ شده (مانند روی) را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد. همچنین هنگام پخت و پز از اسیدهای چرب اشباع نشده، مانند روغن زیتون استفاده کنید.
13. مکمل ها

در برخی موارد، مصرف مکمل می تواند تأثیر مثبتی در افزایش سطح تستوسترون داشته باشد. در مورد مواد مغذی، مکمل ها قرار است مصرف ناکافی از طریق رژیم غذایی را جبران کنند، بنابراین باید تأکید اصلی بر دریافت این مواد مغذی از طریق غذا باشد. مانند داروها، مکمل ها نیز می توانند باعث عوارض جانبی و تداخل با سایر داروها شوند. مهم است که قبل از افزودن هر یک از این ها به رژیم خود، با پزشک صحبت کنید.

• ویتامین D

تحقیقات نشان داده است که ویتامین D تأثیر مثبتی بر سطح تستوسترون دارد؛ اما دلیل آن مشخص نیست. دوزهای درمانی معمولاً بین 4000 تا 5000 IU در روز است.

• روی

روی با حمایت از سلامت بیضه ها، جایی که اکثر تستوسترون در مردان تولید می شود، تستوسترون را به طور غیر مستقیم افزایش می دهد. یک دوز معمول برای کسانی که مایل به مکمل هستند بین 5 تا 10 میلی گرم در روز است. کسانی که کمبود جدی دارند می توانند دوز مصرفی بین 25-45 میلی گرم در روز باشند.

• داروها

برخی از داروهای تجویزی می توانند سطح تستوسترون شما را کاهش دهند. برخی تولید آندروژن را کاهش می دهند و برخی گیرنده های آندروژن را مسدود می کنند، در نتیجه توانایی بدن شما را برای استفاده از آندروژن های تولیدی محدود می کند. از این موارد به عنوان ضد آندروژنیک یاد می شود. برخی از داروهای تجویزی ضد آندروژنیک شامل موارد زیر می باشد:

1. کتوکونازول (مانند اکستینا، نیزورال، کتودرم)
2. سایمتیدین
3. اسپیرونولاکتون (آلداکتون)
4. مواد افیونی (مانند مرفین، کدئین، هیدروکودون، ویکودین، اکسی کدون)
5. استاتین ها (مانند زوکور)

نسخه اصلی مطلب یائسگی در مردان به چه پدیده ای گفته میشود؟ را در سایت دکتر پیمان صالحی بخوانید.

---