درد پایین کمر هنگام نشستن یکی از مشکلات شایع در دنیای مدرن است که به ویژه در افرادی که ساعات طولانی را در مقابل کامپیوتر یا پشت میز کار می گذرانند، بیشتر دیده می شود. این نوع درد می تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله وضعیت نادرست نشستن، عدم تحرک و تنش های عضلانی باشد. در این مقاله به بررسی علل، علائم و راهکارهای مؤثر برای کاهش و درمان درد پایین کمر خواهیم پرداخت.

علل کمردرد هنگام نشستن

در ادامه برخی از علت های کمردرد هنگام نشستن را بررسی کنیم:

• حالت بدنی: وضعیت بد بدن می تواند باعث ایجاد یا تشدید کمردرد شود. بهبود وضعیت بدنی شامل تغییر وضعیت فرد در هنگام نشستن یا ایستادن است. اغلب این کار می تواند درد را تسکین دهد.
• جراحت: ممکن است فردی هنگام بلند کردن نادرست چیزی به کمر خود آسیب برساند و منجر به کشیدگی یا پیچ خوردگی در ناحیه کمر شود. این آسیب ممکن است بر اثر از ضربه باشد، به عنوان مثال در هنگام ورزش یا در اثر یک تصادف رانندگی به وجود آمده باشد.
• سیاتیک: سیاتیک وقتی اتفاق می افتد که به عصب سیاتیک که از باسن عبور می کند و تا پشت ساق پا امتداد دارد فشار وارد شود و این مسئله می تواند باعث ایجاد درد در سراسر این ناحیه شود. این درد ممکن است شدید باشد و یا یک درد مبهم باشد.
• بیرون زدگی دیسک: وقتی دیسک دچار بیرون زدگی یا فتق دیسک می شود، این دیسک می تواند به عصب نخاعی فشار وارد کند و درد کمر هنگام نشستن و یا هرحرکت روزمره دیگری احساس شود. این عارضه می تواند هر دیسک در ستون فقرات را تحت تأثیر قرار گیرد. درمان این بیماری معمولاً شامل دارو و فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی است.
• بیماری دیسک کمر: بیماری دیسک کمر که به آن بیماری دیسک دژنراتیو نیز می گویند، در واقع یک بیماری نیست و معمولاً نتیجه افزایش سن است. این اتفاق زمانی رخ می دهد که دیسک های بین مهره های ستون فقرات فرسوده می شوند.
• سرخوردگی مهره ها: این عارضه شامل یک مهره از ستون فقرات تحتانی می شود که از جای خود خارج شده و اعصاب اطراف را تحت تأثیر قرار می دهد.

علائم درد پایین کمر

1. احساس سوزن سوزن شدن یا بی حسی در ناحیه باسن یا پا و ساق
2. انتشار درد به کمر یا قسمت جلوی پا
3. درد بسیار شدید به ویژه هنگام خم شدن به سمت جلو
4. افزایش میزان خشکی در قسمت پایین کمر

انواع درد پایین کمر

عموماً در مرحله تشخیص، عارضه بیماران زیر مجموعه یکی از سه نوع درد زیر قرار می گیرد:

1. درد محوری پایین کمر، شایع ترین درد پایین کمر است که فقط به پایین کمر محدود می شود و به باسن یا را ن ها سرایت نمی کند. این درد می تواند شدید یا مبهم باشد و حتی می تواند آنقدر شدید باشد که فعالیت های روزانه، مانند ایستادن و راه رفتن را مختل کند. معمولاً این درد با یک بعضی فعالیت ها (مثل ورزش) یا وضعیت های قرارگیری بدنی (مثل نشستن های طولانی مدت) بدتر می شود و با استراحت برطرف می گردد. بیشتر دردهای محوری پایین کمر حاد هستند، یعنی عمر کوتاهی دارند و طی 6 تا 12 هفته بهبود می یابند، البته می توانند طولانی تر شده و مزمن شوند.
2. رادیکولوپاتی کمر (درد سیاتیک)، دومین نوع شایع دردهای ناشی از مشکلات پایین کمر است. این درد که ناشی از عارضه هایی است که باعث فشرده شدن ریشه های عصبی عصب سیاتیک می شوند، در پاها شدیدتر از کمر است. علائم آن عبارتند از درد، بی حسی و یا ضعفی که در پایین کمر و تنها در یک طرف پایین تنه احساس می شوند و بر باسن، پا، مچ پا یا تمام طول پا تأثیر می گذارند.
3. درد پایین کمر با درد ارجاعی، دردی در پایین کمر است که به کشاله ها، باسن و بالای ران منتشر شده، اما به ندرت به پایین زانو سرایت می کند. بیماران این درد را مبهم و آزار دهنده و با شدت های مختلف تشریح کرده اند. درد پایین کمر با درد ارجاعی مشابه درد محوری بوده و با درمان مشابهی قابل کنترل است.

تشخیص علت درد پایین کمر

علل درد پایین کمر می توانند پیچیده باشند و از طرف دیگر، ساختارهای زیادی در ستون فقرات وجود دارد که می توانند باعث ایجاد درد شوند. پزشک از بیمار می خواهد علاوه بر محل، شدت و نوع درد و تاریخچه درد را نیز توضیح دهد. تست های دیگری که به تشخیص قطعی کمر درد و یافتن علت درد پایین کمر کمک می کنند، عبارتند از:

• اشعه X. هر چند که این آزمایش فقط برای تصویربرداری از استخوان است؛ اما یک آزمایش اشعه X ساده می تواند به تعیین بارزترین علت های درد کمر کمک کند.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI). این روش می تواند تصاویر بهتری از بافت های نرم، از جمله عضلات، اعصاب و دیسک های ستون فقرات را ارائه کند. عوارضی مانند فتق دیسک بین مهره ای یا یک عفونت در اسکن MRI، بهتر قابل مشاهده است.
• توموگرافی کامپیوتری محوری (CAT اسکن). اگر پزشک درمورد یک عارضه استخوان مشکوک باشد، ممکن است اسکن CAT را برای شما تجویز کند. این روش مشابه با اسکن اشعه ایکس سه بعدی است و تمرکز آن بر جزئیات استخوان است.
• اسکن استخوان. این روش در صورتی انجام می شود که پزشک برای ارزیابی درد کمر شما به اطلاعات بیشتری نیاز دارد و می خواهد اطمینان یابد که این درد، ناشی از یک مشکل نادر مانند سرطان یا عفونت نیست.
• آزمایش تراکم استخوان. پوکی استخوان به خودی خود موجب کمر درد نمی شود؛ اما شکستگی ستون فقرات می تواند ناشی از پوکی استخوان باشد.

درمان درد پایین کمر

بسیاری از گزینه های درمانی برای درد پایین کمر ، می توانند متناسب با نیازهای فردی هر بیمار تنظیم شوند. درمان ها شامل درمان های خانگی، دارو، طب مکمل و یا حتی جراحی می شوند.

دوره استراحت کوتاه

بسیاری از مواقع درد پایین کمر با اجتناب از فعالیت های شدید برای یک مدت کوتاه بهبود پیدا می کند؛ اما استراحت بیش از چند روز نیز توصیه نمی شود؛ زیرا عدم تحرک بیش از حد ممکن است فرایند بهبودی را دشوارتر کند.

تعدیل فعالیت ها

یکی از انواع استراحت آن است که بیمار فعال باقی بماند؛ اما از انجام فعالیت ها و موقعیت هایی که موجب تشدید درد او می شوند اجتناب می کند. به عنوان مثال، اگر طولانی نشستن در ماشین یا پشت میز کار باعث بدتر شدن درد شخص شوند، بیمار می تواند یک تایمر تنظیم کند تا هر 20 دقیقه یک بار از جای خود بلند شده و چند قدمی اطراف خود راه برود و یا به آرامی بدن خود را کشش دهد. اگر ایستادن باعث تشدید درد شود، فرد باید از انجام دادن کارهایی که مستلزم ایستادن است، خودداری کند. اجتناب یا به حداقل رساندن انجام فعالیت ها و مواجه با موقعیت هایی که باعث تشدید درد می شوند به جلوگیری یا کاهش اسپاسم های کمر کمک کرده و باعث می شود شرایط برای التیام بدن بهتر شود.

گرما درمانی و سرما درمانی

گرما درمانی با یک حمام گرم، یا استفاده از یک بطری آب داغ، پدهای گرمکن برقی، بسته ها یا برچسب های گرما درمانی، می تواند عضلات پرتنش را شل کرده و جریان خون را بهبود ببخشد. افزایش جریان خون مواد مغذی و اکسیژن مورد نیاز عضلات برای بهبود یافتن و سالم ماندن را به آنها می رساند. اگر التهاب و تورم موجب کمر درد شده باشد، می توانید از یخ یا سرما درمانی برای کاهش تورم استفاده کنید. محافظت از پوست هنگام گرما درمانی و نیز استفاده از یخ برای جلوگیری از آسیب دیدگی بافت پوست بسیار مهم است. استفاده متناوب از گرما و یخ به ویژه هنگامی که بیمار می خواهد مجدداً فعالیت های خود را از سر بگیرد ممکن است مفید باشد. استفاده از گرما قبل از فعالیت باعث آرامش عضلات و انعطاف پذیری و تحرک بهتر می شود و استفاده از یخ بعد از فعالیت، احتمال تحریک و تورم ناحیه را در اثر ورزش کاهش می دهد.

دارو درمانی

داروهای معمول برای درمان درد پایین کمر شامل موارد زیر هستند:

• داروهای بدون نیاز به نسخه

متداول ترین داروهای بدون نسخه عبارتند از آسپرین، ایبوپروفن (ادویل)، ناپروکسن (آلیو) و استامینوفن. آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن داروهای ضد التهابی هستند که درد پایین کمر ناشی از تورم اعصاب یا عضلات را کاهش می دهد. استامینوفن با ایجاد تداخل در سیگنال های درد ارسالی به مغز باعث تسکین درد می شود.

• شل کننده های عضلانی

این داروها با کاهش سطح فعالیت سیستم عصبی مرکزی و افزایش تحرک عضلات پرتنش باعث می شوند درد عضلاتی که دچار گرفتگی یا اسپاسم هستند تسکین یابد. شل کننده های عضلانی هیچ تأثیری در مدیریت و کنترل دردهای مزمن ندارند.

• داروهای مسکن مخدر

داروهای مسکن مخدر که به آ نها داروهای مسکن حاوی مرفین نیز گفته می شود، با ضعیف کردن سیگنال های ارسالی به مغز، نحوه ادراک شخص از درد تغییر را می دهند. داروهای مسکن مخدر بیشتر به صورت کوتاه مدت و برای تسکین دردهای شدیدی مانند دردهای حاد بعد از عمل های جراحی استفاده می شوند. داروهای مسکن مخدر به ندرت به شکل طولانی مدت، برای تسکین درد استفاده می شوند؛ زیرا این داروها عوارض جانبی زیادی داشته و به راحتی ممکن است اعتیاد آور باشند.

طب سوزنی

در طب سوزنی (که ریشه در طب باستانی چینی دارد) نقاط خاصی از بدن تحریک می شود و از این طریق جریان انرژی چی (کی) یا نیروی حیات در بدن را اصلاح و تعدیل می کند. در این طب اعتقاد بر این است که میزان مناسب و درست انرژی چی باعث کاهش درد و ناراحتی در بدن می شود. در جلسات درمانی طب سوزنی سوزن های بسیار نازکی برای حدود یک ساعت در پوست فرد قرار می گیرند. به تجربه ثابت شده که طب سوزنی باعث کاهش چشمگیر درد در برخی افراد می شود.

بریس کمر یا کمربند طبی

استفاده از کمربند طبی در برخی از بیماران باعث آسایش و راحتی و احتمالاً کاهش درد می شود. شواهدی وجود دارند که نشان می دهند استفاده از بریس های غیر قابل انعطاف به شکل نیم تنه که به صورت روزانه پوشیده شوند، در ترکیب با یک برنامه ورزشی فیزیوتراپی، می‎تواند روند بهبودی را سرعت بخشیده و درد را کاهش دهد. استفاده از کمربند طبی بعد از جراحی های کمر نیز ممکن است مفید باشد.

تزریق اپیدورال استروئید

در تزریق اپیدورال داروی استروئید به طور مستقیم به قسمت خارجی کیسه ساکرال که نخاع را احاطه کرده است، تزریق می شود. تزریق تحت هدایت یک دستگاه تصویربرداری زنده اشعه ایکس به نام فلوروسکوپی انجام می شود. هدف از تزریق اپیدورال آن است که با کاهش التهاب اطراف ریشه عصبی که تحت فشار قرار گرفته، درد به طور موقت تسکین یابد.

روش های درمان دستی

پزشکان به کمک حرکات و مانورهایی که با دست روی ستون فقرات برای تنظیم آن اجرا می کنند سعی در بهبود تحرک و کاهش گرفتگی ها، ناراحتی یا درد بیماران دارند. در این درمان ها، برای تنظیم ساختارهای ستون فقرات، از مانورهای دستی مختلفی با سرعت ها، فشار و جهات مختلفی استفاده می شود. درمان های دستی برای کاهش درد پایین کمر در برخی از افراد مؤثر بوده اند.

ماساژ درمانی

با استفاده از ماساژ درمانی در ناحیه پایین کمر، می توان اسپاسم عضلات را که معمولاً در ایجاد درد پایین کمر مؤثر است، تسکین داد. ماساژ همچنین جریان خون در ناحیه کمر را افزایش می دهد و به این ترتیب مواد مغذی و اکسیژن بیشتری به عضلات آسیب دیده رسیده و باعث سرعت گرفتن روند بهبودی می شود.

اوزون تراپی

اوزون تراپی یک درمان زیر پوستی است که در آن اوزون (O3) به یک ناحیه مشکل دار در بدن تزریق می شود. منظور از درمان زیر پوستی آن است که درمان از طریق پوست انجام می شود. از جمله مزایای احتمالی این روش خواص ضد التهابی اوزون است که منجر به تسکین درد می شود.

تمرینات ورزشی

فیزیوتراپی معمولاً بخشی از برنامه مدیریت درد پایین کمر است. انواع تمرینات مورد استفاده برای توانبخشی ستون فقرات عبارتند از:

تمرینات کششی

حرکات کششی برای عضلات پایین کمر، باسن، لگن و پاها (به ویژه عضلات همسترینگ) تقریباً برای همه مفیدند. این گروه عضلات وزن بخش فوقانی بدن را تحمل می کنند. هرچه تحرک این عضلات بیشتر باشد، کمر بیشتر می تواند بدون آن که آسیبی ببیند حرکت کند. به طور معمول توصیه می شود حرکات کششی را از کشش های کم، 20 تا 30 ثانیه کشش، شروع کرده و در صورت ایجاد درد، کشش را متوقف نمایید.

تمرینات تقویت عضلات

تقویت عضلات شکمی، لگن و عضلات سرینی که از ستون فقرات پشتیبانی می کنند و به آنها عضلات هسته ای یا مرکزی نیز گفته می شود، می تواند به تسکین درد پایین کمر کمک کند. دو برنامه تمرینی رایج در این خصوص عبارتند از: روش مک کنزی (McKenzie) و تمرینات ثبات مرکزی پویا (Dynamic Lumbar Stabilization).

• در روش مک کنزی ستون فقرات با استفاده از تقویت عضلات مرکزی، از هم باز شده و به این شکل باعث کاهش درد ناشی از ساختارهای فشرده شده ستون فقرات مانند فتق دیسکی که در اثر فشردگی فضای دیسک ایجاد شده، می شود.
• تمرینات ثبات مرکزی پویا با تقویت عضلات کمر باعث می شود ستون فقرات بیمار به وضعیت خنثی یا وضعیتی که بیمار در آن احساس راحتی بیشتری می کند رسیده و در آن باقی بماند.
• تمرینات هوازی کم فشار

تمرینات هوازی کم فشار جریان خون را افزایش داده و به بهبودی صدمات ناشی از آسیب دیدگی ستون فقرات بدون آن که ستون فقرات را درگیر کند کمک می کند. از جمله تمرینات هوازی کم فشار می توان استفاده از دوچرخه ثابت، دستگاه الپتیکال یا استپ، پیاده روی و آب درمانی را نام برد. در افرادی که دچار درد پایین کمر هستند و مرتباً ورزش های هوازی انجام می دهند، تعداد دفعات عود درد کمتر بوده و در صورت بروز درد، بیشتر می توانند فعال و پویا باقی بمانند.

زمان مراجعه به پزشک

در اکثر موارد درد پایین کمر نیازی به درمان فوری ندارد؛ اما در مواقعی که این درد ناشی از آسیب دیدگی بوده یا با هر یک از علائم زیر همراه بود باید سریعاً به پزشک مراجعه شود:

• تب و لرز
• کاهش وزن بی دلیلی که اخیراً رخ داده است.
• ضعف چشمگیر پا
• دچار شدن به بی اختیاری ادراری یا مدفوعی به صورت ناگهانی (چه به صورت مشکل در دفع ادرار یا مدفوع و چه به صورت از دست دادن کنترل ادرار یا مدفوع)
• درد شدید و مداوم شکم (آنوریسم آئورت شکمی)

نتیجه گیری

درد پایین کمر هنگام نشستن یک مشکل رایج است که می تواند به کیفیت زندگی افراد آسیب بزند. با آگاهی از علل و اجرای راهکارهای مدیریت و پیشگیری، می توان این مشکل را کاهش داد. توجه به وضعیت نشستن و انجام حرکات کششی به طور منظم از اهمیت بالایی برخوردار است و می تواند به بهبود سلامت کمر کمک کند.

نسخه اصلی مطلب علت و درمان درد پایین کمر هنگام نشستن را در سایت دکتر علی نقره کار بخوانید.

---