قارچ پوستی یا درماتوفیتوز (Dermatophytosis) یکی از بیماری های پوستی است که در ابتدا به صورت لکه های قرمز در مناطق آسیب دیده پوست ظاهر می شود و بعد ممکن است به سایر قسمت های بدن گسترش یابد. قارچ پوستی ممکن است پوست سر، پا، ناخن ها، کشاله ران، ریش یا سایر مناطق را تحت تاثیر قرار دهد. کچلی ریش اصطلاحی پزشکی برای آلودگی قارچی مو و پوست در قسمت ریش دار صورت است. این قارچ پوستی قسمت پایین صورت را آلوده می کند و ممکن است تا گردن هم گسترش پیدا کند. آلودگی قارچی پوست صورت را کچلی صورت هم می نامند. در واقع این اصطلاحات پزشکی تا حدودی با یکدیگر مشترک هستند. کچلی ریش دقیقاً به آلودگی قارچی در قسمت ریش دار در مردها به ویژه افراد بزرگسال و بالغ اشاره می کند. کچلی ریش یک بیماری پوستی نادر است. کچلی ریش را نباید با فولیکولیت (عفونت ریشه مو) اشتباه گرفت؛ زیرا فولیکولیت بر روی قارچ ریش قرار می گیرد و روی آن زندگی می کند پس این دو حالت عفونی دارای شرایط مجزا هستند.

قارچ صورت چه عللی دارد؟

کچلی ریش به خارش آرایشگر هم معروف است؛ زیرا این بیماری بیشتر در زمان اصلاح توسط آرایشگر با تیغ مشترک منتقل می شود و دانه های پوستی به وجود آمده خارش دار علت قارچ پوستی هستند. قارچی که باعث این بیماری می شود درماتوفیت نام دارد. این قارچ ها رایج هستند و در همه جای دنیا پیدا می شوند. درماتوفیت ها آنزیم های ویژه ای دارند که قادر به هضم کراتین هستند، نوعی پروتئین که لایه ی سخت بیرونی پوست را می سازد. موها و ناخن ها هم ترکیبی از کراتین هستند، بنابراین آلودگی درماتوفیت در زیر لایه ی رویی پوست گسترش نخواهد یافت. بااین حال درصورتی که بدن به حضور قارچ واکنش نشان دهد وضع متفاوت می شود و ممکن عفونت باکتریایی دومی هم به وجود بیاید. گونه های مختلفی از درماتوفیت ها باعث به وجود آمدن کچلی ریش می شوند. برخی از آنها فقط به پوست انسان تمایل دارند و برخی دیگر به سراغ گونه های جانوری می روند البته می توانند به انسان هم منتقل شوند. گونه های درماتوفیت زیر مسبب کچلی ریش هستند:

• تریکوفیتون روبروم
• تریکوفیتون منتاگروفیتس
• تریکوفیتون وروکوزوم
• میکروسپوروم کانیس
• تریکوفیتون ویولاسئوم
• تریکوفیتون مگنینی
• تریکوفیتون شوئن لاینی

گونه های قارچی دیگر که باعث بیماری کچلی ریش می شوند بر اساس موقعیت جغرافیایی، تماس نزدیک با حیوانات و عوامل آب و هوایی و سبک زندگی تغییر می کنند.

علائم قارچ کچلی ریش

در برخی از موارد خفیف کچلی ریش علائمی ندارد. گاهی هم بدون هیچ دانه ی مشخصی تنها احساس خارش وجود دارد. اگرچه واژه ی ریش در آن به کاربرده شده است؛ اما کچلی ریش ممکن است تنها ناحیه ی سبیل را مورد توجه قرار دهد. کچلی ریش بیشتر در روی چانه و گردن دیده شده و از آنجا گسترش پیدا می کند. به عفونت های درماتوفیت با عنوان کرم حلقه دار هم اشاره می کنند؛ زیرا این باکتری باعث ایجاد زخم های حلقه مانند قرمز می شود. بااین حال این زخم ها همیشه به این شکل نیستند. زخم های پوستی کچلی ریش از لحاظ ویژگی ظاهری به دودسته ی برافروخته و غیر برافروخته تقسیم می شوند. زخم های برافروخته معمولاً قرمز هستند و پوست متورم شده و دانه های کوچکی در روی پوست هستند که از خود موادی تراوش می کنند. ممکن است احساس درد هم وجود داشته باشد. در مورد غیر برافروخته، تورم و قرمزی کمتری وجود دارد و معمولاً دانه ای هم دیده نمی شود. از دست دادن مو در قسمت های آلوده و خارش پوست که ممکن است شدت آن متفاوت باشد رایج است. ممکن است نواحی پر مو هنگام ابتلا به قارچ بیماری کریون (آبسه های ملتهب چرکی با ترشحات زردرنگ) را به وجود بیاورند. این بیماری بیشتر در کچلی ریش و کچلی سر شایع است. چنانچه از ظاهر آن انتظار می رود دردناک باشد؛ ولی کریون معمولاً همراه با درد و خارش نیست.

• قارچ پوستی قرمزرنگ به صورت لکه های قرمز، خارش دار یا پوسته پوسته شده یا زوائد برجسته پوست به نام پلاک
• لکه هایی که به تاول یا جوش پوستی تبدیل می شوند.
• لکه هایی که لبه های آنها قرمزتر هستند و شبیه به حلقه اند.
• لکه هایی که لبه های آنها مشخص و برجسته شده اند.
• گاهی اوقات هم لکه های قهوه ای قارچی روی پوست بدن مشاهده می شوند.

مراحل بیماری قارچ پوستی

وقتی به قارچ آلوده می شوید بلافاصله دچار بیماری قارچ پوستی نمی شوید. ممکن است دو هفته طول بکشد تا علائم بیماری بروز کند. مراحل این بیماری عبارت اند از:

1. مرحله اولیه: در طی این مرحله، ممکن است یک لکه پوست تحریک پذیر به رنگ صورتی یا قرمز در بدن مشاهده کنید. گاهی اوقات، این لکه بسیار خشک و پوسته پوسته به نظر می رسد و لزوماً مانند قارچ پوستی نیست.
2. مرحله ثانویه: در طی این مرحله، خواهید دید که اندازه ضایعه شروع به رشد می کند. مرکز آن ممکن است شبیه پوست سالم و اطراف آن، پوسته پوسته باشد.

ازآنجایی که قارچ پوستی به شدت واگیردار است، لازم است به محض مشاهده اولین علائم به پزشک مراجعه کنید و تحت درمان قرار بگیرید. اگر این کار را انجام ندهید، ممکن است بیماری رشد و گسترش پیدا کند.

تشخیص قارچ کچلی ریش

برای تشخیص قارچ پوستی، پزشک پوست را معاینه می کند و احتمالاً از نوری سیاه برای بررسی ناحیه آسیب دیده پوستتان استفاده می کند. بسته به نوع قارچ، ممکن است بعضی اوقات، قارچ پوستی در زیر نور سیاه درخشان شود. همچنین ممکن است انجام این آزمایش ها را توصیه کند:

• بیوپسی یا کشت قارچ: پزشک در این روش نمونه ای از پوست یا ترشح یک تاول را می گیرد و آن را به آزمایشگاه می فرستد تا نمونه ازنظر وجود قارچ بررسی شود.
• آزمایش KOH: پزشک قسمت کوچکی از پوست آلوده را روی لام می تراشد و قطره های مایعی به نام هیدروکسید پتاسیم (KOH) را روی آن قرار می دهد. KOH سلول های طبیعی پوست را متلاشی می کند و باعث می شود عناصر قارچی در زیر میکروسکوپ آسان تر دیده شوند.

درمان کچلی قارچی ریش

کچلی ریش و قارچ پوست سر منجر به کچلی سر هر دو به روشی مشابه درمان می شوند. در این کار باید موهای محل موردنظر را تراشید و از ضد قارچ موضعی بر روی آن استفاده کرد. اگرچه عوامل موضعی برای اکثر عفونت های درماتوفیت از نوع خفیف تا متوسط کاربرد دارد ولی برای مورد قارچ ریش عوامل ضد قارچی دهانی هم لازم است. داروهای ضد قارچ شامل این موارد هستند:

• فلوکونازول
• گریزئوفولوین
• ایتراکونازول
• تربینافین

این داروها باید به مدت 4 تا 6 هفته استفاده شوند تا بیماری به طور کامل از بین برود. برای جلوگیری از بازگشت بیماری باید اقدامات پیشگیرانه ای را انجام داد. برخی اوقات قبل از درمان بیماری قارچ باید اقدامات ضد باکتریایی و آنتی بیوتیکی انجام داد. انجام این کار به ویژه قبل از اصلاح موهای باقی مانده مهم است. اصلاح مو در محل بیماری کریون مشکل است و باعث آسیب به پوست و حتی باقی ماندن جای زخم ها برای مدت طولانی می شود.

پیشگیری از ابتلا به بیماری کچلی ریش

اگرچه این بیماری امروزه رایج نیست؛ اما هنوز در بخش هایی از دنیا بیماری شایعی محسوب می شود. برخی از اقدامات پیشگیرانه عبارتند از:

• برای اصلاح صورت همیشه از یک تیغ تمیز استفاده کنید. هرگز از تیغ مشترک استفاده نکنید و مطمئن شوید که آرایشگر هنگام اصلاح صورتتان از تیغ جدید استفاده می کند.
• مراقب باشید وسایل شخصی خود مانند حوله را با فردی که مبتلا به کچلی ریش است به اشتراک نگذارید. این بیماری می تواند منتقل شود به ویژه پس از اصلاح صورت که برش های کوچک تیغ راه را برای ورود قارچ ها باز می کند.
• موهای صورتتان را با تیغ تمیز کنید. به خاطر داشته باشید که از تیغ تمیز استفاده کنید. تمیز کردن صورت با هر روش دیگر احتمال ابتلا به کچلی ریش را افزایش می دهد.
• پس از دست زدن به حیوانات دست های خود را به طور کامل بشویید. به ویژه آنهایی که مستعد به این بیماری هستند باید بیشتر مراقب باشند.
• از درمان کامل عفونت های قارچی در قسمت های دیگر بدن مانند قارچ موی سر، کشاله ی ران و پاها اطمینان حاصل کنید تا از انتقال بیماری از این قسمت ها به صورت جلوگیری شود.
• از یک روش ضد باکتریایی برای ضدعفونی کردن ناحیه ی موردنظر پس از اصلاح استفاده کنید. همچنین برای بهداشت مطلوب از مرطوب کننده برای مراقبت از پوستتان استفاده کنید.

نسخه اصلی مطلب قارچ صورت چه عللی دارد؟ را در سایت دکتر جمال الدین حسن زاده بخوانید.

---