فولیکولیت (folliculitis) عبارت است از عفونت یا التهاب فولیکول های مو (این فولیکول ها بافتی را تشکیل می دهند که ریشه موهای سر و بدن از آنها رشد می کند). فولیکول های مو به عنوان محل ورود تعدادی از باکتری ها عمل می کنند و در این میان، باکتری استافیلوکوک طلایی، شایع ترین علت فولیکولیت موضعی است. غدد سباسه به داخل فولیکول های مو و مجاری آنها تخلیه می شوند و در صورت مسدود شدن، کیست های سباسه را تشکیل می دهند که شبیه آبسه های استافیلوکوکی هستند یا ممکن است دچار عفونت ثانویه شوند. عفونت غدد عرق نیز می تواند عفونت فولیکول های مو (به ویژه در ناحیه زیربغل) را تقلید نماید. فولیکولیت با سوزش و خارش محل تظاهر می یابد و ممکن است قرمزی وجود داشته باشد. اگر عفونت در مراحل ابتدایی و خفیف خود باشد، احتمال زیاد با اقدامات مراقبتی بعد از گذشته چند روز بهبود خواهد یافت؛ اما فولیکولیت شدید یا تکرار شونده از جمله مواردی است که فرد باید حتماً تحت نظر پزشک درمان شود.

علل فولیکولیت

فولیکولیت اغلب در اثر عفونت فولیکول های مو با باکتری های استافیلوکوکوس اورئوس (استاف) ایجاد می شود. فولیکولیت ممکن است در اثر ویروس، قارچ و حتی التهاب ناشی از موهای زائد ایجاد شود.

عوامل مؤثر در بروز فولیکولیت

• بیماری هایی که مقاومت بدن را در برابرعفونت کاهش می دهد، مانند دیابت، سرطان خون مزمن و HIV / AIDS
• داشتن آکنه یا درماتیت
• اضافه وزن
• آسیب رسیدن به پوست بر اثر صدمه یا جراحی
• مصرف بعضی از داروها، مانند کرم استروئید و یا درمان آنتی بیوتیکی طولانی مدت برای آکنه

علائم فولیکولیت

1. آسیب های پوستی دائمی، مانند جای جوش یا لکه های تیره
2. تخریب فولیکول های مو و ریزش دائمی مو
3. تجمع برجستگی های کوچک قرمز رنگ یا جوش های سر سفید در اطراف فولیکول های مو
4. تاول چرکی که باز می شوند و پوسته پوسته می شوند.
5. خارش و سوزش پوست
6. پوست دردناک و حساس به لمس
7. تورم و ورم زیاد

انواع فولیکولیت

دو نوع اصلی فولیکولیت شامل، فولیکولیت سطحی و عمیق است. نوع سطحی قسمتی از فولیکول را درگیر می کند و نوع عمقی کل فولیکول را درگیر می کند و معمولاً شدیدتر است. اشکال فولیکولیت سطحی شامل موارد زیر است:

• فوليكوليت باكتريايي: این نوع بسیار متداول است و با برآمدگی های خارش دار، سفید و چرکی شناسایی می شود. باکتری آلوده کننده در این نوع معمولاً استافیلوکوکوس اورئوس (استاف) است. باکتری های استاف همیشه بر روی پوست زندگی می کنند؛ اما فقط هنگامی که از طریق یک بریدگی یا زخم وارد بدن می شوند، می توانند مشکلاتی ایجاد کنند.
• فوليكوليت وان آب گرم (فوليكوليت سودوموناس): در این نوع ممکن است یک یا دو روز پس از قرار گرفتن در معرض باکتری های ایجاد کننده آن، بثورات پوستی به شکل برآمدگی قرمز رنگ، گرد و خارش دار ایجاد می کند. فوليکوليت وان آب گرم در اثر باکتری سودوموناس ایجاد می شود که در بسیاری از مناطق از جمله وان های آب گرم و استخرهای آب گرمی که در آنها میزان کلر و pH به خوبی تنظیم نشده است، زندگی می کند.
• فولیکولیت ناشی از تیغ: در این حالت سوزش و تحریک پوستی ناشی از موهای زائد رخ می دهد. این بیماری عمدتاً در مردانی که موهای مجعد دارند و با فاصله کم موهای خود را اصلاح می کنند، به وجود می آید و بیشتر در صورت و گردن مشاهده می شود.
• فولیکولیت پیتروسپوروم (Pityrosporum): این نوع، پاستول های مزمن، قرمز و خارش داری در پشت کمر و قفسه سینه و گاهی بر روی گردن، شانه ها، قسمت بالای بازوها و صورت ایجاد می کند. این نوع در اثر عفونت مخمری ایجاد می شود.

اشکال فولیکولیت عمیق شامل موارد زیر است:

• فولیکولیت ناشی از تیغ: این نوع در مردهایی که به تازگی شروع به اصلاح کرده اند، ممکن است به وجود آید.
• فولیکولیت گرم منفی: در صورت دریافت طولانی مدت درمان آنتی بیوتیکی برای آکنه، این نوع ممکن است ایجاد شود.
• جوش و کفگیرک (carbuncle): هنگامی که فولیکول های مو به شدت با باکتری های استاف آلوده شده باشند، رخ می دهد. جوش معمولاً به صورت ناگهانی ایجاد می شود و به صورت برجستگی صورتی رنگ یا قرمز ظاهر می شود. کفگیرک شامل خوشه ای از جوش است.
• فولیکولیت ائوزینوفیلیک: این نوع عمدتاً در مبتلایان به HIV / AIDS رخ می دهد. علائم و نشانه های این بیماری شامل خارش شدید، به وجود آمدن مکرر برجستگی و جوش در نزدیکی فولیکول های موی صورت و قسمت بالای بدن است. علت فولیکولیت ائوزینوفیلیک مشخص نیست.

تشخیص فولیکولیت

پزشک احتمالاً فولیکولیت را با استفاده از بررسی پوست و بازبینی سابقه بالینی تشخیص خواهد داد. اگر درمان های معمول عفونت را برطرف نکند در آن صورت باید از پوست نمونه برداری کرد. نمونه ها برای کمک به تعیین علت عفونت به آزمایشگاه فرستاده می شود. به ندرت بیوپسی پوستی می تواند به رد کردن سایر شرایط پوستی کمک کند.

درمان فولیکولیت

درمان های دارویی بیماری فولیکولیت

درمان های دارویی حتماً باید زیر نظر پزشک صورت گیرد. متداول ترین داروها جهت درمان فولیکولیت عمیق عبارتند از:

1. هیدروکورتیزون: هیدروکورتیزون یک کرم موضعی است که التهابات پوست و خارش آن را التیام می بخشد. بهتر است از کرم هیدروکورتیزون یک درصدی دو الی پنج بار در روز استفاده کنید. اگرچه هیدروکورتیزون درد و التهاب را کم خواهد کرد؛ اما خاصیت ضد باکتریایی ندارد.
2. ایبوپروفن و استامینیفون: داروهای مسکن و ضد التهابی مانند استامینوفن، آسپرین یا ایبوپروفن می توانند در کاهش التهاب و درد فولیکوریت مؤثر باشند.
3. آنتی بیوتیک: در موارد شدید می توان از آنتی بیوتیک ها استفاده کرد. البته بهتر است با تجویز پزشک مصرف شوند.
4. داروهای ضد قارچ: زمانی که علت بیماری فولیکولیت عفونت قارچی باشد، باید از یک داروی ضد قارچ برای درمان استفاده کنید.

نور درمانی

برخی مطالعات نشان داده است که نوردرمانی یا فوتوتراپی دینامیک به درمان فولیکولیت های عمقی کمک می کند. نوردرمانی گاهی در درمان آکنه هم مؤثر است. نوردرمانی و ترکیبات شیمیایی به کشتن ویروس ها، باکتری ها و قارچ ها منجر می شوند.

تخلیه فولیکولیت

گاهی اوقات پزشک با ایجاد برشی در محل زخم، چرک را از آن تخلیه می کند. این کار به درمان سریع تر فولیکولیت کمک می کند.

لیزر درمانی

انجام لیزر در مواردی می تواند به کاهش عفونت و بهبود فولیکولیت کمک کند. لیزر، فولیکول مو را از بین می برد، بنابراین دیگر نمی تواند دچار التهاب یا عفونت شود.

عوارض ناشی از فولیکولیت

• عفونت های عود کننده و در حال گسترش
• تکه های عفونی پوست که با خارش همراه می باشد و مساحت بزرگی را تشکیل داده است.
• وجود جوش در زیر پوست
• آسیب دائمی به پوست مانند وجود اسکار یا نقطه های تیره بر روی پوست
• از بین رفتن فولیکول های مو و ریزش موی دائمی (فولیکولیت ریزنده)

نسخه اصلی مطلب فولیکولیت چیست؟ را در سایت دکتر لادن ناظمی بخوانید.

---