اساس کار سونوگرافی بر چه مبنایی است؟

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

سونوگرافی نوعی روش تصویربرداری است که در حوزه پزشکی استفاده می شود. در این روش تصویربرداری، امواج فراصوتی با فرکانس بالا کاربرد دارد، بنابراین مضرات احتمالی سایر روش های تصویربرداری را که در آن از اشعه ایکس استفاده می شود، ندارد. بخشی از دستگاه به نام پروب روی بدن بیمار قرار می گیرد. امواج فراصوتی با قرار گرفتن پروب روی بدن به داخل بدن و به سمت عضو مورد نظر ارسال می شود. امواج فراصوتی بازگشتی توسط دستگاه دریافت و پروسسورهای موجود در آن با استفاده از رایانه و نرم افزارهای تخصصی، امواج فراصوتی دریافتی را به تصویر تبدیل می کنند. به این ترتیب تصاویری از اعضای داخلی بدن بیمار تهیه می شود که در تشخیص به پزشک کمک بسیار زیادی می کند. بسته به نوع سونوگرافی و اینکه کدام قسمت از بدن در حال بررسی است، می توان از سونوگرافی استفاده های مختلفی کرد.

مزایای سونوگرافی

• یک روش غیر تهاجمی است (بدون سوزن و تزریق انجام می شود).
• این روش بطور گسترده در دسترس بوده و نسبت به سایر روش های تصویربرداری ارزان تر است.
• بسیار ایمن بوده و در آن از تابش و اشعه ایکس استفاده نمی شود.
• تصاویر روشنی از بافت های نرم که به خوبی در تصاویر اشعه ایکس دیده می شوند را فراهم می کند.
• سونوگرافی یک روش تصویربرداری است که در کنترل زنان باردار و جنین ارجحیت دارد.

سونوگرافی پیشرفته

سونوگرافی پیشرفته دقیقاً مانند سونوگرافی استاندارد و معمولی است با این تفاوت که برای شرایط حساس تر و جدی تر بیمار با دستگاه های پیشرفته تر و دقیق تری انجام می شود.

اساس کار سونوگرافی

1. انجام سونوگرافی و نیز تفسیر تصاویر آن بر عهده پزشکان متخصص رادیولوژی است. پزشک با استفاده از پروبی که روی پوست قرار می گیرد به ایجاد تصاویر اقدام می کند. در این روش امواج صوتی از طریق بافت های نرم و مایعات عبور می کند و پژواک آن بعد از برخورد با قسمت های متراکم تر بر می گردد. به این ترتیب تصاویر ایجاد می شوند.
2. امواج صوتی در این روش دارای فرکانسی هستند که توسط انسان قابل شنیدن نیست. به منظور استفاده های تشخیصی فرکانس امواج بین 2 تا 18 مگاهرتز است.
3. فرکانس های بالاتر کیفیت تصویر بالاتری در پی دارند؛ اما به راحتی توسط پوست و دیگر بافت ها جذب می شوند و نمی توانند به مانند فرکانس های پایین تر نفوذ عمیق تری داشته باشند. فرکانس های پایین نفوذ بیشتری می کنند اما کیفیت پایین تری نیز دارند.

کاربرد سونوگرافی

سونوگرافی بارداری برای دریافت اطلاعات در مورد سلامت جنین متولد نشده انجام می شود. ممکن است برای موارد زیر استفاده شود:

• تأیید بارداری
• بررسی اندازه و موقعیت نوزاد متولد نشده
• بررسی کنید تعداد نوزادانی که در رحم هستند.
• تخمین مدت زمان بارداری که به عنوان سن حاملگی شناخته می شود.
• بررسی علائم سندرم داون که شامل ضخیم شدن پشت گردن نوزاد است.
• بررسی نقایص مادرزادی در مغز، نخاع، قلب یا سایر قسمت های بدن
• بررسی مقدار مایع آمنیوتیک. مایع آمنیوتیک مایع شفافی است که در دوران بارداری نوزاد متولد نشده را احاطه می کند و از کودک در برابر آسیب های بیرونی و سرما محافظت می کند. همچنین به رشد ریه و رشد استخوان کمک می کند.

سونوگرافی تشخیصی ممکن است برای موارد زیر استفاده شود:

• بررسی سرعت و سطح طبیعی جریان خون
• بررسی ساختار قلب
• بررسی انسداد در کیسه صفرا
• بررسی غده تیروئید را از نظر سرطان یا رشد توده غیر سرطانی
• بررسی وجود ناهنجاری در شکم و کلیه ها

انواع سونوگرافی

در اصل ۷ نوع سونوگرافی وجود داردکه اساس کار آنها یکی است. روش های مختلف کار آنها به شرح زیر است:

1. سونوگرافی واژینال : در این نوع سونوگرافی مبدل های میله ای مخصوصی برای معاینه واژن طراحی شده است. با این وسیله از داخل واژن تصاویر سونوگرام برداشته می شود. معمولاً این سونوگرافی در اوایل دوران بارداری انجام می شود.
2. سونوگرافی استاندارد: سونوگرافی های سنتی هستند که مبدل بر روی شکم قرار داده می شود و تصاویر دو بعدی از جنین در حال رشد نشان می دهد.
3. سونوگرافی پیشرفته: کار آن شبیه به سونوگرافی استاندارد است که تنها برای مواردی جدی تر و از تجهیزات پیشرفته تری استفاده می شود.
4. سونوگرافی داپلر : در این روش تصویربرداری، تغییرات جزئی فرکانس امواج فراصوتی هنگامی که با اجسام متحرک مانند سلول های خونی برخورد می کنند نشان داده می شود.
5. سونوگرافی سه بعدی : یکی دیگر از انواع سونوگرافی بارداری، نوع سه بعدی است. در این نوع از میله ها و نرم افزارهای مخصوص برای ایجاد تصاویر سه بعدی از جنین در حال رشد استفاده می شود.
6. سونوگرافی چهار بعدی یا سونوگرافی سه بعدی پویا: از اسکنرهای مخصوص استفاده می شود تا از صورت و حرکات جنین قبل از تولد تصویربرداری کند.
7. اکوکاردیوگرافی جنین: از امواج سونوگرافی برای بررسی عملکرد و آناتومی قلب جنین استفاده می شود. این نوع سونوگرافی برای تشخیص نقص های مادرزادی قلب جنین به کار می رود.

آمادگی جهت سونوگرافی

آماده سازی برای انجام سونوگرافی به نوع سونوگرافی بسته دارد. برای برخی از موارد، پزشک از بیمار می خواهد که از ۱۲ ساعت قبل از ملاقات ناشتا باشد. در این مدت نباید غذایی خورده شود و یا مایعات نوشیده شود. در دیگر موارد از بیمار خواسته می شود که تا ۲ ساعت قبل از سونوگرافی تا ۶ لیوان آب بنوشد و در این مدت از دفع ادرار خودداری کند. در این شرایط تا زمانی که سونوگرافی انجام می شود، مثانه باید پر باشد.

روش انجام سونوگرافی

در اکثر مواقع، برای این آزمایش، باید به پشت خوابیده باشید و قسمتی که آزمایش می شود باید در معرض دید قرار بگیرد. تکنسین سونوگرافی ژلی بی رنگ روی پوست شما خواهد ریخت که مانع اصطکاک می شود و همچنین به عبور امواج صوتی کمک می کند. تکنسین سر دستگاه سونوگرافی را نیز به ژل آغشته می کند و سپس آن را روی پوست شما می کشد. دستگاه امواج فراصوتی را درون بدن می فرستد و این امواج با برخورد به جسم سخت، مثلاً اندام یا استخوان، برمی گردند.

نتایج سونوگرافی

پزشک متخصص رادیولوژی نتیجه تفسیر عکس سونوگرافی را برای پزشکی که این روش تشخیصی را تجویز کرده ارسال می کند. بعد از آن پزشک نتایج این آزمایش ها را با بیمار در میان می گذارد. در مواردی هم متخصص رادیولوژی خود بعد از انجام سونوگرافی با بیمار در مورد نتایج صحبت خواهد کرد.

عوارض سونوگرافی

سونوگرافی روش عکس برداری غیرتهاجمی است که هیچ خطر شناخته شده ای ندارد. امواج این آزمایش کاملاً بی خطرند. سونوگرافی به طور معمول روی سطح پوست انجام می شود. این آزمایش منع خاصی ندارد و همه افراد می توانند از آن استفاده کنند. با اینکه امواج صوتی خود می توانند در طولانی مدت مخرب باشند، رایانه قدرت آنها را کنترل می کند و رادیولوژیست نیز با تنظیم زمان و زاویه، قدرت این امواج را به حداقل می رساند.