دررفتگی لگن یکی از شایعترین مشکلات اسکلتی مادرزادی است که نوزادان را گرفتار می کند. این مشکل در بدو تولد به وجود نمی آید؛ زیرا در بدو تولد مفصل هنوز محکم نشده است تا علائم دررفتگی لگن مشاهده شود بلکه در اکثر مواقع دررفتگی، چندین هفته بعد از تولد و پس از سفت شدن مفصل رخ میدهد. در اغلب موارد شایع ترین شکل بیماری مادرزادی لگن به صورت خفیف و تنها به حالت کم عمقی حفره لگن رخ می دهد. دررفتگی لگن در نوزادان عموماً علائم مشخصی ندارد و پیامد و عوارض آن با راه افتادن کودک آغاز می شود و والدین با راه رفتن کودک بعد از سن یک سالگی به بیماری کودک خود پی می برند. دیسپلازی پیشرونده لگن در صورت عدم تشخیص و درمان زودهنگام، می تواند باعث بروز مشکلات طولانی مدت شود؛ اما با درمان زودرس میزان مشکلات بعدی لگن که به درمان نیاز خواهد داشت، بسیار کمتر می شود. وضعیت نوزادانی که در معرض ریسک بالای دررفتگی لگن قرار دارند با امواج مافوق صوت در سونوگرافی، بررسی شده و عکس هایی از استخوان های لگن آنها تهیه می شود. در سونوگرافی لگن نوزادان، عمق حفره مورد نظر بررسی شده و اطلاعاتی در مورد مقاومت برای نگهداری مفصل مربوطه به پزشک ارائه می نماید.

در رفتگی مفصل ران در نوزادان چیست؟

دررفتگی لگن (DDH) در نوزادان اشاره به مجموعه شرایطی دارد که به طور خاص بر روی سر استخوان ران و حفره آن در لگن تأثیر می گذارد. در رفتگی لگن نوزادان قبلاً در رفتگی مادرزادی لگن (CDH) نامیده می شد. هنگامی که دررفتگی کامل برای فرد ایجاد شود، سر استخوان ران در داخل حفره آن در لگن قرار نمی گیرد و در این شرایط پزشک ممکن است به صورت دستی استخوان ران را با انجام معاینات لازم در داخل حفره قرار دهد یا با توجه به شرایط از روش های دیگر برای درمان استفاده نماید.

علل دررفتگی مفصل ران در نوزادان

دلایل زیادی برای بروز دررفتگی مادرزادی مفصل ران وجود دارد، از جمله:

• سابقه خانوادگی حدود یک سوم از نوزادان مبتلا به دررفتگی مادرزادی مفصل ران دارای خویشاوند خونی هستند که به این بیماری نیز مبتلا است
• اختلالات مادرزادی دررفتگی مادرزادی مفصل ران بیشتر در نوزادان مبتلا به اختلالات مانند فلج مغزی و اسپینا بیفیدا دیده می شود.
• زایمان بریچ ابتدا متولد شدن پا می تواند فشار قابل توجهی بر مفاصل ران کودک وارد کند
• چند نوزاد ازدحام در رحم ممکن است مفصل ران را از بین ببرد
• مادر برای اولین بار رحم و واژن بی تجربه ممکن است باعث زایمان دشوار یا طولانی شود

در رفتگی مادرزادی مفصل ران (DDH) که قبلاً به عنوان دیسپلازی رشدی مفصل ران (CDH) شناخته می شد، به این معنی است که مفصل ران نوزاد تازه متولد شده دررفته یا مستعد دررفتگی است. حدود ۹۵ درصد از نوزادان متولد شده با در رفتگی مادرزادی مفصل ران می توانند با موفقیت درمان شوند.

تقریباً از هر ۶۰۰ دختر یک نفر درگیر این بیماری است، در حالی که از هر ۳۰۰۰ پسر فقط یک مورد وجود دارد. ران چپ سه برابر بیشتر از ران راست تحت تأثیر قرار می گیرد. دررفتگی هر دو مفصل ران غیرمعمول نیست. در رفتگی مادرزادی مفصل ران همچنین در نوزادانی که با اختلالات خاصی از جمله فلج مغزی و اسپینا بیفیدا متولد می شوند، بیشتر دیده می شود. در یک سوم موارد سابقه خانوادگی در رفتگی مادرزادی مفصل ران وجود دارد.

علائم در رفتگی لگن نوزاد

دررفتگی مادرزادی لگن معمولاً بر یک سمت بدن و در بیشتر مواقع بر سمت چپ تأثیر می گذارد. نوزادان در این شرایط هیچ گونه دردی ندارند و علائمی از خود نشان نمی دهند. برای تشخیص این بیماری پزشک علائم زیر را مور دبررسی قرار می دهد:

• شنیدن صدای کوتاه تیک مانند در طول معاینات بعد از تولد
• تفاوت قد پاها
• عدم تقارن بافت های چربی ران در قسمت بالایی آن و باسن
• عدم تقارن حرکات لگن و کوتاه بودن پای آسیب دیده بعد از 3 ماهگی
• در کودکان بزرگتر، انحنای شدید ستون فقرات می تواند باعث در رفتگی لگن نوزادان و تغییر غیرطبیعی آن شود.
• لنگ زدن کودکان بزرگ

عوامل خطر در رفتگی لگن نوزاد

• حاملگی هایی که جنین تحت شرایطی (مانند کاهش مایع آمنیوتیک) در رحم تحت فشار قرار بگیرد.
• وقتی جنین در رحم وضعیت قرارگیری مناسبی نداشته باشد همانند وضعیت بریچ
• وجود سابقه فامیلی دیسپلازی مفصل ران در زوجین

عوارض دررفتگی لگن نوزاد

به طور کلی می توان گفت عارضه دررفتگی لگن در نوزاد با عوارض و پیامدهای زیر همراه است:

• به دلیل ضعیف شدن عضلات مفصل لگن، کودک در هنگام راه رفتن دچار لنگش می شود.
• در برخی کودکان ممکن است ستون فقرات دچار انحنا شود.

درمان دررفتگی لگن نوزاد

بیشتر نوزادانی که در هنگام تولد مفصل ران سست دارند، معمولاً تا ۶ هفته پس از تولد بدون هیچ درمانی بهبود پیدا می کنند. افراد دچار مفاصل ران سست که به خودی خود بهبود پیدا نمی کنند، باید ۶ تا ۸ هفته پس از تولد درمان را شروع کنند. اگر کودک دچار در رفتگی لگن است، باید فوراً درمان آغاز شود.

• بریس پاولیک هارنس

یک برس نرم به نام بریس پاولیک هارنس وجود دارد که می تواند بیشتر مشکلات لگن را درمان کند. این بریس زانوهای کودک شما را جدا از هم نگه می دارد و آنها را به سمت بالا و به سوی قفسه سینه خم می کند. پزشک باید در چند هفته اول، مفاصل ران کودک شما را بررسی کند تا ببیند که آیا مفصل ران به موقعیت طبیعی خود بازگشته است یا در وضعیت قبلی خود باقی مانده است. پس از بازگشتن استخوان به کاسه مفصل، فرزند شما باید ۲ تا ۳ ماه دیگر این بریس را بپوشد. کودک شما به مدت سه تا شش ماه کامل باید بریس را شبانه روز بپوشد.

• بریس فیکس ابداکشن

این بریس نیز مانند بریس پاولیک هارنس، لگن کودک را در موقعیت وضعی مناسب قرار می دهد تا در مسیری که باید رشد کند. تفاوت این بریس با بریس پابلیک هارنس این است که این بریس بسیار سفت است و اجازه حرکت چندانی نمی دهد. اگر بریس پاولیک هارنس به شما کمک نکند، ممکن است پزشک این بریس را تجویز کند.

• اسپلینت ون روزن

این اسپلینت مفاصل ران کودک شما را در یک زاویه بیشتر از ۹۰ درجه نگه می دارد؛ در حالیکه پاهای او بیرون می ماند. کودک باید ۶ تا ۱۲ هفته حتی در هنگام حمام کردن این اسپرینت را بپوشد. شانس موفقیت استفاده از اسپلینت ون روزن در صورتی که یک نوزاد در هفته اول زندگی خود آن را بپوشد، بالاتر از ۹۵ درصد خواهد بود.

• کشش

کشش یک روش رایج نیست؛ اما گاهی اوقات دیسپلازی مفصل ران نوزاد با کشش درمان می شود. در حالی که کودک شما به پشت دراز کشیده است، یک سیستم وزنه و قرقره، پاهای او را بلند می کند و در این موقعیت قرار می دهد. ایده استفاده از این دستگاه، کشش رباط ها و کمک به جراح مفصل ران در جراحی های بعدی است؛ اما تمام پزشکان موافق تأثیر آن نیستند.

• عمل

اگر پوشیدن بریس یا اسپلینت کمک نکند و کودک شما حداقل ۶ ماه داشته باشد، ممکن است پزشک عمل را توصیه کند. رایج ترین عمل برای در رفتگی لگن «ریداکشن بسته» نامیده می شود. در ابتدا کودک شما دارویی دریافت می کند که باعث خواب آلودگی او می شود. سپس یک جراح به آرامی بخش توپ مانند سر استخوان ران را به درون کاسه مفصل می راند. هیچ برشی در این عمل لازم نیست.

پس از عمل ریداکشن بسته، کودک شما باید در دوره بهبودی حداقل ۳ ماه از گچ محکم استفاده کند تا مفصل بهبود پیدا کند. این فرایند اغلب با استفاده از یک بریس فیکس ابداکشن دنبال می گردد. هر دوی این روش ها باعث فراهم نمودن پشتیبانی برای مفصل ران و افزایش قدرت و حرکت در آن می شوند.

عمل ریداکشن بسته برای ۱۰ تا ۲۰ درصد از نوزادان فایده ای ندارد. در این صورت پزشک شما تصمیم به انجام عمل ریداکشن باز می گیرد. این عمل جراحی پیچیده تر است. در این عمل جراحی، پزشک شما از طریق ایجاد یک برش کوچک می توانند عضلات را تنظیم کند، استخوان ها را تغییر شکل دهد یا تاندون های سفتی که ممکن است باعث بروز مشکل شده باشند را آزاد کند. پزشک همچنین می تواند مفصل ران کودک شما را به نحوی تنظیم کند که سر استخوان ران در جایی که باید قرار بگیرد.

آمادگی برای سونوگرافی لگن نوزادان

سونوگرافی لگن نوزادان معمولاً احتیاجی به آمادگی خاصی ندارد و در هر زمانی قابل انجام می باشد.

نحوه انجام سونوگرافی لگن نوزادان

در این پروسه با کمک پروپ سونوگرافی از حفره های مفصل هیپ و سر فمول تصویر برداری انجام می گیرد. در این سونوگرافی مفصل های لگن مورد بررسی قرار گرفته و زوایای آن ترسیم می شود. در صورتیکه این حفره از عمق مناسبی برخوردار بود و سر فمول در جای خود به درستی واقع شده بود، وضعیت هیپ طبیعی گزارش می شود. در غیر این صورت با توجه به جداول استاندارد موجود در سونوگرافی و زوایایی که در این پروسه به دست آمده اند، کمبود عمق حفره استخوان برآورد می شود.

تفسیر سونوگرافی لگن نوزاد

سونوگرافی لگن نوزاد، شکل استخوان لگن، عمق حفره استابولوم، میزان پوشش سر استخوان ران توسط استابولوم، زوایای استخوان لگن و ران و نحوه قرارگیری آن ها نسبت به هم بررسی می شود. با توجه به این موارد میزان در رفتگی لگن نوزاد مشخص می شود. برای مثال در صورت گزارش Type ǀ در هر سنی، لگن طبیعی بوده است. گزارش Type ǀǀǀ و Type ǀV نیز نشان دهنده در رفتگی لگن نوزاد هستند؛ اما تفسیر سونوگرافی نوزاد در سایر دسته بندی ها بر اساس سن انجام می شود.

عوارض سونوگرافی لگن نوزادان

سونوگرافی یکی از امن ترین روش های تصویر برداری است و هیچگونه عوارضی ندارد. این آزمایش کاملاً بدون درد و بدون هیچ مشکل خاصی است.

---