کبد یکی از بزرگ ترین و مهم ترین ارگان های بدن است. این عضو بدن، از پروتئین ها و کلسیم ها در هضم و دستگاه گوارش استفاده می کند. کبد کمک می کند غذایی که خورده می شود، به انرژی تبدیل شود و به کمک طحال، مانند یک فیلتر عمل می کند که زباله های مضر را فیلتر و دفع می کند. اگر کبد شما صدمه ببیند و بیمار شود، ممکن است عملکردش دچار اختلال شود. اگر علائم اختلال کبدی را تجربه می کنید، ممکن است پزشک برای بررسی بیشتر تست عملکرد کبد را انجام دهد. تست های مختلف عملکرد کبد همچنین می توانند پیشرفت یا درمان یک بیماری را کنترل و عوارض جانبی برخی از داروها را آزمایش کنند. پزشک ممکن است به منظورتست عملکرد غیر طبیعی کبد، سونوگرافی کبد را تجویز کند. یکی از روش های اصلی برای تشخیص آسیب های کبد، سونوگرافی کبد است و برای افراد مبتلا به بیماری های کبدی بسیار ضروری است. سونوگرافی کبد یکی از بهترین روش ها برای تشخیص بیماری های مختلف و مشکلات کبد است.

علائم اختلال کبدی

نشانه های اختلال کبدی عبارتند از:

• ضعف
• خستگی یا از دست دادن انرژی
• کاهش وزن
• زردی (پوست زرد و چشم)
• جمع شدن مایع در شکم
• ادرار تیره یا مدفوع روشن
• حالت تهوع
• استفراغ
• اسهال
• درد شکم
• کبودی یا خونریزی غیر طبیعی

عوامل خطرساز بیماری کبد

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به بیماری های کبد را افزایش دهند عبارتند از:

• سوء مصرف الکل
• تزریق مواد مخدر با استفاده از سوزن مشترک
• خالکوبی
• قرار گرفتن در معرض خون و مایعات بدن افراد آلوده
• داشتن شرکای جنسی متعدد
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا سموم خاص
• دیابت
• چاقی

کاربرد سونوگرافی کبد

سونوگرافی کبد چندین کار مهم می تواند انجام دهد:

• بررسی ابتلا به سرطان کبد، هپاتیت و سیروز
• مشاهده تومور، عفونت یا کیست کبد یا طحال
• کمک به پزشکان برای فهمیدن چرایی و چگونگی پیشرفت بیماری کبد
• مشاهده روند درمان
• مشاهده آسیب به کبد یا طحال در اثر تصادف
• بررسی علت هر درد غیرقابل تشریح

قبل از سونوگرافی کبد چه باید کرد؟

لازم است بیمار از شب قبل از انجام سونوگرافی ناشتا باشد. به طوری که شب قبل و صبح روز انجام سونوگرافی لازم است غذا نخورید. همچنین بیمار روز قبل از انجام سونوگرافی از مصرف غذاهای چرب خودداری کند. با این حال مصرف مایعات مانند آب، آبمیوه و چای مانعی ندارد.

روش انجام سونوگرافی کبد

جهت سونوگرافی از بافت کبد، پزشک از شما می خواهد دراز بکشید و پس از استعمال ژل جهت افزایش کیفیت عبور امواج روی پوستتان روند کار را آغاز می کند. برای این کار، مبدل سونوگرافی را روی شکم شما به آرامی فشار داده و حرکت می دهد. امواج به رایانه دستگاه مخابره شده و با آنالیز داده ها تصاویری به دست می آید.

تفسیر نتایج سونوگرافی کبد

این روش تشخیصی می تواند تصاویری از آناتومی و وجود ناهنجاری های کامل را در کبد نشان دهد. پزشکان برای تمایز بین کیست هایی که از مایعات پر شده اند و یا توده های جامد بدخیم، به سونوگرافی کبد نیاز پیدا می کنند. در نتایج روش تشخیصی سونوگرافی رادیولوژیست ها آنچه را که در تصاویر مشاهده می کنند، می نویسند. به طور کلی بیماری های زیر با کمک سونوگرافی کبد مشخص می شوند:

وجود توده های بدخیم یا کلسیفیکاسیون

وجود توده های توپرحاوی سلول و جریان خون نشانه ای از وجود سرطان کبد است. توده های متصل (ندول)، کلسیفیکاسیون و یا بافت های نواری شکل می توانند نشانه ای از وجود توده های بدخیم سرطانی باشند. رادیولوژیست تصویر و توده هایی را که در آن دیده می شود، از نظر جریان خون و یا تو پر بودن یا حاوی مایع بودن بررسی می کند.

مشاهده توده های خوش خیم

برخی از توده ها کیستیک و پر از مایعات هستند که به عنوان توده های خوش خیم و بی خطر شناخته شده اند. سونوگرافی با کنتراست یکی از جدیدترین روش ها برای تشخیص بیماری های کبدی است. در این روش به داخل ورید ماده حاجب تزریق می شود. این روش به تصویربرداری و قدرت تشخیص رادیولوژیست در توده های بدخیم و خوش خیم کمک زیادی می کند.

درجه بندی کبد چرب در سونوگرافی

رادیولوژیست ها می توانند با کمک تصاویری که از این روش تشخیصی به دست می آورند، گرید کبد چرب بیماران را هم تشخیص دهند. در این اختلال تجمع چربی می تواند باعث بروز التهاب و مرگ سلولی و ایجاد بافت اسکار شود و در صورتی که بافت اسکار ایجاد شده درمان نگردد می تواند منجر به فیبروز کبدی شود که در این اختلال جریان خونرسانی به کبد کاهش پیدا می کند و بافت اسکار تشکیل می شود. رادیولوژیست ها برای درجه بندی کبد چرب در سونوگرافی از اعداد و علائم زیر استفاده می کنند:

1. F0: این عدد در درجه بندی نشان می دهد کبد فرد سالم است و هیچ نشانه ای از وجود توده و یا فیبروز یا چربی در آن دیده نمی شود.
2. F1 یا گرید 1 (NASH): ساده ترین نوع آن است که دلیل آن خوردن مواد غذایی ناسالم است. البته این گرید با افزایش فعالیت های روزانه و تغذیه سالم کاملاً برطرف می گردد.
3. F2 یا گرید 2: در این حالت وضعیت بیمار کمی سخت تر و پیچیده تر می شود این حالت از کبد چرب، رژیم غذایی خاص خود را نیز دارد.
4. F3 یا گرید 3: این علامت نشانه فیبروز شدید کبد است. این گرید کبد چرب به اسکار فیبروز در اطراف سلول های کبد و رگ های خونی اشاره دارد. البته میزان آن زیاد نیست و قسمت های از کبد برای عملکرد طبیعی آن سالم است.
5. F4 یا گرید 4: به سیروز کبدی معروف است، در صورت اقدام نکردن برای بهبود بیماری، پیوند کبد برای فرد احتیاج می شود.

عوارض سونوگرافی کبد

در سونوگرافی از هیچگونه اشعه ای استفاده نشده و به هنگام استفاده ی مبدل بر روی پوست، هیچ ناراحتی ایجاد نمی شود.

نسخه اصلی مطلب تست عملکرد غیر طبیعی کبد با سونوگرافی را در سایت دکتر غلامرضا سیف بخوانید.

---