به تغییرات قابل توجه در بافت یا رنگ پوست بثورات یا دانه پوستی گفته می شود. در واقع دانه پوستی (Skin Rash) نوعی ضایعه پوستی است که می تواند شکل های بسیار متفاوتی داشته باشد. این عارضه در مواقعی ممکن است خشک، مرطوب، برجسته، صاف یا به صورت تاول دیده شود. راش پوستی ممکن است دردناک و همراه با خارش بوده و یا تغییر رنگ دهد. دانه های پوستی ممکن است در ناحیه کوچکی از بدن بروز کنند یا اینکه سطح وسیعی از پوست را درگیر کنند. علل مختلفی موجب ایجاد دانه پوستی می شوند، به همین دلیل طیف درمانی گسترده ای نیز برای آن وجود دارد که در ادامه بیان میشود.

علل راش پوستی

دلایل معمول بیماری های پوستی شامل موارد زیر می باشد:

• به دام افتادن باکتری ها در منافذ پوستی و فولیکول های مو
• وجود قارچ، انگل یا ذرات کوچک در پوست
• ویروس ها
• سیستم ایمنی تضعیف شده
• تماس با ماده آلرژی زا یا آزار دهنده و پوست عفونت کرده شخص دیگر
• عوامل ژنتیکی
• بیماری هایی که بر غده تیروئید، سیستم ایمنی، کلیه یا سایر سیستم های بدن تأثیر می گذارد.
• مصرف بعضی از داروها

علائم راش پوستی

1. رنگ پریدگی پوست
2. زخم یا جراحت های باز
3. خشک شدن پوست
4. بی رنگ شدن نقاط تحت تأثیر روی پوست
5. برآمدگی های گوشتی، زگیل یا سایر مشکلات پوستی
6. برآمدگی هایی که سفید یا قرمز رنگ باشند.
7. تغییر در رنگ یا اندازه خال سیاه
8. از بین رفتن رنگدانه پوست
9. بیش از اندازه قرمز شدن
10. دانه هایی که ممکن است دردناک باشد یا بخارند.
11. فلس مانند یا زمخت شدن پوست

انواع راش پوستی

برخی از انواع بثورات پوستی که موجب سوزش، خارش و یا تحریک پوست می شود، عبارتند از:

آبله مرغان

ویروس شناخته شده ای به نام واریلا زوستر که معمولاً با نام آبله مرغان شناخته می شود و به رنگ قرمز دیده می شود و سبب ایجاد خارش پوست می شود. این بثورات معمولاً بر روی صورت، قفسه سینه، پشت و بقیه ی اعضای بدن گسترش می یابد و معمولاً همراه با تب و سردرد است.

سرخچه

سرخچه شامل جوش های کوچک و قرمز در سراسر پوست است. یکی دیگر از انواع بثورات پوستی که کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر قرار می دهد، سرخجه یا سرخک است. سرخجه موجب بروز لکه های قرمز بر روی پوست می شود که مانند آبله مرغان از صورت به سمت پایین گسترش می یابد.

کهیر

کهیر یکی از بثورات پوستی است که به طور ناگهانی رخ می دهد و سبب قرمزی و خارش پوست می شود و در برخی موارد ممکن است همراه با سوزش باشد. این وضعیت ممکن است در هر نقطه از پوست بدن ایجاد شود. کهیرهای پوستی می توانند از چند روز تا چند هفته طول بکشند و ممکن است ناشی از یک واکنش آلرژیک به غذا یا دارو، سرماخوردگی و یا بیماری باشد. رایجترین درمان این مشکل مصرف داروی آنتی هیستامین است.

عرق سوز شدن

عرق سوز شدن و یا گرمازدگی سبب ایجاد قرمزی پوست و خارش می شود. بثورات گرما زمانی ایجاد می شوند که عرق منافذ پوست شما را مسدود می کند. این نوع از بثورات پوستی، بیشتر در نوزادان رایج است؛ اما ممکن است در هر سنی نیز رخ دهد. این شرایط پوست ممکن است در مناطقی از پوست که با لباس و یا سایر قسمت های بدن سایش دارد مانند گردن، شکاف سینه، کشاله ران و زیر زانو ایجاد شود. بهترین درمان این مشکل خنک نگه داشتن این مناطق و کاهش اصطکاک است.

زرده زخم

زرده زخم یکی از بثورات ناشی از عفونت پوست است که معمولاً به دلیل یکی از دو باکتری استرپتوکوک گروه A و یا استافیلوکوک اورئوس ایجاد می شود. این بثورات پوستی به شکل زخم های قهوه ای، زبر و یا تاول در اطراف بینی و یا دهان ظاهر می شود. این بثورات بسیار خارش دار و مسری است. این بیماری از طریق خارش بثورات سپس لمس سایر مناطق بدن و یا افراد دیگر، گسترش می یابد. درمان زرده زخم از طریق آنتی بیوتیک، کرم و یا لوسیون و در موارد شدیدتر با آنتی بیوتیک های خوراکی است.

راش های پوستی ناشی از واکنش آلرژیک به یک دارو

دو نوع راش پوستی ناشی از دارو وجود دارد. یکی از آنها بلافاصله پس از مصرف دارو اتفاق می افتد و اغلب با خارش، مشکلات تنفسی و التهاب زبان یا لب همراه است. در این صورت، فوراً باید تحت مراقبت های پزشکی قرار بگیرید. راش ناشی از دارو همچنین ممکن است چند روز یا حتی چند هفته بعد از مصرف دارو رخ دهد. این گونه راش های پوستی ممکن است با برآمدگی های پوستی، تغییر رنگ پوست به بنفش یا قرمز یا پوسته پوسته شدن و ضخیم شدن پوست همراه باشند. برای درمان این شرایط باید مصرف دارو را قطع کرد و علائم آن را با آنتی هیستامین ها یا استروئیدها کنترل کرد.

بثورات گرمایی (عرق سوز شدن)

نوعی راش پوستی به علت انسداد منافذ پوست با عرق. عرق سوز شدن یا راش های گرمایی، موجب بروز راش هایی می شوند که سوزش و خارش دارند. در این شرایط، برجستگی های کوچک پوستی نیز ممکن است ظاهر شوند. این شرایط در بین نوزادان شایع است؛ اما در هر سنی می تواند رخ دهد. بهترین درمان برای آن خنک کردن و خشک نگه داشتن پوست و کاهش اصطکاک است.

اینترتریگو

اینترتیگو نوعی مشکل پوستی است که در چین های پوست زیر سینه ها، داخل ران ها، زیر بغل یا زیر چین های شکم رخ می دهد. چروکیدگی پوست باعث ایجاد راش های پوستی قرمز یا قهوه ای رنگ می شود که می تواند با مخمر یا باکتری آلوده شود و با ترشح و خارش همراه باشد. این راش ها در افراد چاق و نیز افراد مبتلا به دیابت شایع تر هستند. درمان آن شامل خشک نگه داشتن پوست، درمان عفونت ها و استفاده از کرم های آنتی بیوتیک، ضد قارچ یا استروئیدی می شود.

روزاسه

قرمزی و التهاب پوست صورت. روزاسه، بیماری پوستی شایعی است که روی صورت افراد بالغ ایجاد می شود. علائم روزاسه شامل قرمزی گونه ها، بینی، پیشانی و چانه می شود. روی سطح پوست قرمز ممکن است رگ های خونی کوچکی مشاهده شود و همراه با آن برجستگی های پوستی و جوش ایجاد شود، گرچه این موارد ربطی به جوش زدن ندارد. روزاسه معمولاً فقط صورت را درگیر می کند، گرچه در برخی موارد روی گردن، قفسه سینه، گوش ها، کف سر و حتی چشم ها ظاهر می شود. این شرایط ناشناخته است و هیچ درمانی ندارد؛ اما با آنتی بیوتیک می توان علائم آن را کاهش داد.

اگزما

پوست قرمز، خشک و خارش دار در هر جایی از بدن. نام دیگر اگزما، درماتیت یا التهاب پوست می باشد. اگزما باعث می شود پوست شما دچار خارش، ترک، قرمزی یا گاهی اوقات ترشح شود. خراشیدن اگزما، باعث قرمزی و التهاب پوست شما می شود. اگزما، مسری نیست و علل رایج آن شوینده ها، صابون ها، پشم، الیاف مصنوعی، خشکی پوست و استرس می باشد. اگزما در بین نوزادان و کودکان بسیار شایع است؛ اما در سنین دیگر نیز مشاهده می شود. بهترین درمان برای اگزما، دوری از مواد آلرژی زا و دنبال کردن یک برنامه مراقبت پوستی، برای مرطوب کردن منظم پوست می باشد. برخی از داروهای موضعی و خوراکی نیز می توانند به تسکین علائم اگزما کمک کنند.

درماتیت های تماسی

ضایعات پوستی ناشی از تحریک یا آلرژی پوست. درماتیت های تماسی بر اثر تماس هرگونه مواد آلرژی زا یا حساسیت زا با پوست ایجاد می شوند. احتمال تشکیل راش با مواد حساسیت زا بیشتر است و این مواد شامل حلال ها، آفت کش ها و مواد شوینده می شوند. درماتیت های تماسی آلرژی زا، معمولاً در اثر تماس با پیچک سمی، لوازم آرایش و فلزات خاصی مانند نیکل و داروهای استعمالی روی پوست ایجاد می شوند. راش های پوستی درماتیت تماسی معمولاً به شکل پوست قرمز، برجستگی پوستی، تاول، پوسته یا زخم می باشد. خارش در این موارد بسیار شایع است. درمان درماتیت های تماسی شامل شست و شوی مرتب پوست و استفاده از لوسیون های ضد خارش و استروئیدها می شود.

ایمپتیگو

راش پوستی ناشی از باکتری. ایمپتیگو، نوعی راش پوستی است که بر اثر عفونت پوستی ایجاد می شود و معمولاً بر اثر یکی از این دو باکتری می باشد؛ گروه استرپتوکوک یا استافیلوکوکوس اورئوس. این راش پوستی به صورت زخم ها یا تاول های قهوه ای و خشک در اطراف بینی یا دهان ظاهر می شود.

این راش خارش زیادی دارد و بسیار مسری است. خراش دادن این راش و سپس دست زدن به نقاط دیگر بدن یا دست زدن به افراد دیگر، منجر به انتشار این بیماری می شود. درمان ایمپتیگو با کرم های آنتی بیوتیکی و یا لوسیون ها امکان پذیر است و در موارد شدیدتر باید با آنتی بیوتیک های خوراکی آن را درمان کرد.

پسوریازیس

نوعی بیماری که چرخه رشد سلولهای پوستی را تحت تأثیر قرار می دهد. پسوریازیس یک بیماری التهابی مزمن است که می تواند موجب لکه های ضخیم و خشکی شود که با پوسته ی نقره ای پوشانده شده اند. این لکه های برجسته و خارش دار که پلاک نیز نامیده می شوند، در هرجایی از بدن می توانند ظاهر شوند. تصور می شود زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی معیوب، چرخه رشد سلولهای پوستی را تسریع می کند. علت اصلی پسوریازیس هنوز مشخص نیست؛ اما ژنتیک نقش مهمی در ایجاد آن دارد. درمان هایی مانند کرم های موضعی، نور درمانی و دارو نیز می تواند به کنترل علائم پسوریازیس کمک کند.

درمان راش پوستی

• داروهای ضد خارش: درمان استاندارد برای رفع کهیر و آنژیودم مصرف آنتی هیستامین، داروهای ضد خارش، ضد تورم و دیگر داروهای برطرف کننده علائم آلرژی است.
• داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی بدن: اگر مصرف داروهای آنتی هیستامین و کورتیکواستروئیدها مؤثر واقع نشدند، پزشک ممکن است داروهایی که بیش فعالی سیستم ایمنی بدن را آرام می کنند تجویز نمایند.
• داروهای مسکن و ضد تورم
• داروهای کنترل کننده پروتئین خون
• آنتی هیستامین های خوراکی: این داروها تولید هیستامین را در بدن متوقف کرده و به کاهش علائم کهیرهای پوستی کمک می کنند. به هر حال برخی داروها نمی توانند بیماری های زمینه ای را درمان کنند. آنتی هیستامین های خوراکی می توانند به تنهایی یا در ترکیب با داروهای دیگر مانند آنتاگونیست های H-2 مصرف شوند. میزان دوز مصرفی داروها متفاوت بوده و برخی از بیماران باید چند روز این داروها را مصرف کنند تا کهیرهای ظاهر شده روی پوستشان به طور کامل برطرف شود.
• کورتیکواستروئیدها: مانند پردنیزون به سرعت عمل کرده و می توانند به مدت کوتاهی برای رفع راش مورد استفاده قرار گیرند. پردنیزون به کاهش تورم، قرمزی و خارش پوست کمک کرده و از بازگشت دوباره راش پیشگیری می کند. در موارد شدید، کورتیکواستروئیدها ممکن است به شکل تزریقی و تزریق در ورید به کار برده شوند.
• اپینفرین: (تزریق آدرنالین) ممکن است در موارد اورژانسی برای پیشگیری از بروز شوک آنافیلاکتیک (واکنش سریع و حاد آلرژیک) به کار برده شود. اقدامات درمانی اورژانسی برای کهیرهای شدید شامل تزریق وریدی مایعات و داروهای دیگر برای افزایش فشار و اکسیژن خون می شود که به بهبود تنفس هم کمک می کند.

زمان مراجعه به پزشک

• بعضی موارد، بثورات پوستی ممکن است نشانه ای از یک وضعیت خطرناک باشد که باید در شرایط اضطراری و بلافاصله مورد ارزیابی قرار گرفته و درمان شود.
• تغییر در سطح آگاهی یا هوشیاری، از قبیل غش کردن یا عدم پاسخگویی به محرک های محیطی
• تب و لرز
• درد و سفتی مفاصل
• ایجاد بثورات بنفش
• مشکلات تنفسی مانند تنگی نفس، مشکل در نفس کشیدن یا عدم توانایی در تنفس، خس خس یا خفگی
• تورم ناگهانی صورت، لب ها یا زبان
• انسداد یا احساس تنگی در گلو
• بدتر شدن علائم با وجود انجام درمان

تشخیص راش

اگر پزشک نتواند با شرح حال و معاینه ی فیزیکی علت خارش را تشخیص دهد نیاز خواهد بود تا بیمار تحت چندین آزمایش قرار بگیرید. این آزمایش ها عبارتند از:

1. آزمایش خون: می تواند نشان دهنده ی بیماری زمینه ای باشد.
2. بررسی عملکرد تیروئید: می تواند بیماری های تیروئیدی را رد کند.
3. تست پوستی: برای شناسایی وجود حساسیت نسبت به موارد مختلف
4. تراشیدن پوست و یا تهیه بیوپسی (نمونه ی زنده) از آن برای شناسایی عفونت

به محض آنکه پزشک علت خارش را شناسایی کند، درمان شروع می شود. اگر علت خارش بیماری زمینه ای یا عفونت باشد باید آنها را رفع کرد؛ اما زمانی که علت خارش، سطحی باشد (ناشی از بیماری های داخلی یا عفونت نباشد)، کرم های ضد خارش مورد استفاده قرار خواهند گرفت.

نسخه اصلی مطلب راش پوستی و یا بثورات جلدی چیست؟ را در سایت دکتر لادن ناظمی بخوانید.

---