کیفوز، یک اختلال ستون فقرات است که در آن انحنای بیش از حد ستون فقرات منجر به گرد شدن غیرطبیعی قسمت بالای کمر می شود. این وضعیت، گاهی اوقات به عنوان پشت گرد یا در صورت انحنای شدید، به عنوان قوز شناخته می شود. کیفوز در هر سنی ممکن است رخ دهد، کیفوز مرتبط با افزایش سن، اغلب به دلیل ضعف در استخوان های ستون فقرات است که باعث فشرده شدن یا ترک خوردن آنها می شود. سایر انواع کیفوز می تواند در نوزادان یا نوجوانان به دلیل ناهنجاری ستون فقرات یا گسستن استخوان های ستون فقرات در طول زمان ظاهر شود. با توجه به علت ایجاد کیفوز، روش های مختلفی توسط متخصصان طب فیزیکی برای درمان آن پس از معاینه به کار برده می شود.

انواع کیفوز و علل بروز آن

• کیفوز مرتبط با پوکی استخوان: شایع ترین نوع کیفوز در بزرگسالان ناشی از شکستگی مهره ها به دلیل پوکی استخوان است که می تواند در مردان و زنان رخ دهد اما در زنان شایع تر از مردان است. از آنجا که پوکی استخوان باعث ضعیف شدن استخوان های مهره ای در ستون فقرات می شود لذا مهره ها مستعد شکستگی هایی هستند که معمولاً به شکل یک گوه در جلوی مهره رخ می دهد. با خرد شدن قسمت جلویی استخوان، قسمت دیگر ستون فقرات به سمت جلو خم می شود و در نتیجه منحنی بیش از حد کیفوز و حالت خمیده رو به جلو ایجاد می شود.
• کیفوز مادرزادی: این نوع کیفوز به طور معمول در نوزادان و کودکان خردسال ظاهر می شود. دلیل آن ناهنجاری ستون فقرات در رحم است. برخلاف سایر انواع کیفوز، این فرم اغلب نیاز به جراحی (در سنین جوانی) دارد تا ستون فقرات را مجدداً تراز کرده و از پیشرفت بدشکلی جلوگیری کند.
• کیفوز دژنراتیو: این شکل بدشکلی در اثر ساییدگی و پارگی دیسک های ستون فقرات در طول زمان ایجاد می شود. علت اصلی آن معمولاً آرتریت نخاعی با انحطاط دیسک ها است. درمان های غیر جراحی مانند داروهای ضد درد، ورزش و فیزیوتراپی به طور معمول درمان های مفیدی برای درد هستند. جراحی ممکن است یکی از گزینه های درمان باشد، اما برای این نوع کیفوز غیر معمول است.
• کیفوز عصبی عضلانی: این نوع از تغییر شکل می تواند در کودکان مبتلا به اختلالات عصبی-عضلانی خاص مانند فلج مغزی، اسپینا بیفیدا یا دیستروفی عضلانی رخ دهد. جراحی می تواند گزینه ای برای بهبود آن باشد.
• کیفوز تغذیه ای: این بیماری در اثر کمبود ویتامین در دوران کودکی مانند کمبود ویتامین D ایجاد می شود.
• کیفوز وضعیتی: این شکل کیفوز ناشی از وضعیت بد بدن و خم شدن است. این بیماری در بیماران جوان و مسن رخ می دهد ، در زنان بیشتر از مردان دیده شده و به ندرت باعث درد می شود. تمرینات برای تقویت عضلات شکم و کمر می تواند به اصلاح کیفوز ناشی از وضعیت بد بدن کمک کند و هم ترازی طبیعی تری را حفظ کند.
• کیفوز شوئرمن: تخمین زده می شود که 4 تا 8 درصد از جمعیت جهان ممکن است از کیفوز شوئرمن رنج ببرند. این وضعیت در نوجوانان به دلیل رشد غیر طبیعی ستون فقرات و دیسک ها رخ می دهد. ممکن است از نظر بالینی در نوجوانان یا بزرگسالان مشهود باشد و در مردان شایع تر است. همچنین بیماران به طور معمول دچار اسکولیوز خفیف هستند. این بیماری معمولاً با بریس، ورزش و فیزیوتراپی درمان می شود.
• کیفوز آسیب زا:این کیفوز می تواند ناشی از ترمیم نادرست شکستگی ستون فقرات یا آسیب به رباط های پشتیبان ستون فقرات باشد.
• کیفوز لاتروژنیک: لاتروژنیک به معنی در نتیجه مداخله پزشکی است و به کیفوزی اشاره دارد که به عنوان عارضه ای در درمان جراحی ستون فقرات ایجاد می شود. این اختلال پس از لامینکتومی شایع ترین نوع کیفوز است که می تواند در پی عمل جراحی فشاری ستون فقرات که نیاز به حذف عناصر خلفی ستون فقرات (لایه ها و رباط های مداخله کننده) دارد و معمولاً برای برداشتن تومور در کودکان و نوجوانان انجام می شود، ایجاد شود.

علل کیفوز

با افزایش سن بیشتر احتمال دارد به کیفوز مبتلا شوید. سایش و پارگی می تواند استخوان های ستون فقرات را تا حدی ضعیف کند که ترک بخورند یا کوتاه شوند. کیفوز ناشی از وضعیت نامناسب یا نقص مادرزادی عمدتاً کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر قرار می دهد. شرایطی که می تواند باعث کیفوز شود، عبارت اند از:

• پوکی استخوان
• شکستگی ستون فقرات
• کوچک شدن دیسک هایی که مهره ها را تحت فشار قرار می دهند.
• مشکل در نحوه رشد استخوان های ستون فقرات
• بیماری شوئرمن، اختلالی در ستون فقرات که کودکان را تحت تأثیر قرار می دهد.
• سرطان در ستون فقرات

علائم کیفوز

علائم و نشانه های کیفوز بسته به علت و شدت منحنی متفاوت است. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• شانه های گرد شده
• یک قوز قابل مشاهده در پشت
• کمردرد خفیف
• خستگی
• سفتی ستون فقرات
• همسترینگ سفت (ماهیچه های پشت ران)

به ندرت و با گذشت زمان، منحنی های پیشرونده ممکن است منجر به موارد زیر شود:

• ضعف، بی حسی یا سوزن سوزن شدن پاها
• از دست دادن حس
• تغییر در عادات روده یا مثانه
• تنگی نفس یا سایر مشکلات تنفسی

تشخیص کیفوز

• پزشک تشخیص کیفوز را با شرح حال کامل پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایشات تشخیصی انجام می دهد. اگر بیمار کودک است، پزشک سابقه کامل قبل از تولد و تولد وی را بررسی می کند. پزشک همچنین مراحل پیشرفت کیفوز را بررسی می کند زیرا برخی از انواع کیفوز می توانند با سایر اختلالات عصبی - عضلانی مرتبط باشند. تاخیرهای رشدی ممکن است نیاز به ارزیابی پزشکی بیشتری داشته باشد.

روش های تشخیصی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• اشعه ایکس: اشعه ایکس تصاویری از ساختارهای متراکم مانند استخوان را ارائه می دهد. پزشک ممکن است اشعه ایکس را از زوایای مختلف برای تعیین تغییراتی در مهره ها یا هرگونه ناهنجاری استخوانی دیگر تعیین کند. اشعه ایکس همچنین به اندازه گیری درجه منحنی کیفوتیک کمک می کند. منحنی بزرگتر از 50 درجه غیر طبیعی تلقی می شود. با این حال لزوماً نیاز به درمان های تهاجمی را نشان نمی دهد.
• آزمایشات عملکرد ریوی: اگر منحنی شدید باشد پزشک ممکن است آزمایش های عملکرد ریوی را تجویز کند. این آزمایش ها به پزشک کمک می کند تا تشخیص دهد که تنفس بیمار به دلیل کاهش فضای قفسه سینه محدود شده است یا خیر.
• آزمایش های دیگر: در بیماران مبتلا به کیفوز مادرزادی، انحناهای پیشرونده ممکن است منجر به علائم فشرده سازی نخاع از جمله درد، سوزن سوزن شدن، بی حسی یا ضعف در قسمت تحتانی بدن شود. اگر بیمار هر یک از این علائم را تجربه می کند، یا اگر منحنی به سرعت در طول زمان تغییر می کند، پزشک ممکن است آزمایشات عصبی یا اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) را تجویز کند.

عوارض کیفوز

عوارض ناشی از کیفوز در موارد شدیدتر ممکن است پدیدار شود. این عوارض شامل موارد زیر است:

• یک قوز یا گوژ پشتی غیر قابل برگشت در پشت
• کمر درد مداوم
• ضعف یا بی حسی در بازوها و پاها
• مشکلات تنفسی
• از دست دادن کنترل مثانه

درمان کیفوز

به جز دردهای احتمالی، کیفوز - به جز انواع مادرزادی - به ندرت اثرات مضر بر اندام ها و ساختارهای مهم داخل بدن ایجاد می کند. بنابراین درمان بر اساس علائمی است که ممکن است فرد با آن روبرو شود. به عنوان مثال برای کسانی که از درد شکایت دارند، از تمریناتی برای تقویت عضلات اصلی و داروهای مسکن استفاده می شود. برای کسانی که با نحوه ظاهر شدن خمیدگی نگران هستند، ممکن است از تمرینات مهاربندی یا وضعیتی استفاده شود.

جراحی فقط در موارد شدید کیفوز مورد نیاز است.

ورزش درمانی کیفوز

برای متعادل کردن افزایش کیفوز و منحنی های انعطاف پذیر وضعیتی، اغلب فیزیوتراپی تجویز می شود. یک برنامه روزانه ورزش خانگی با تمرکز بر تقویت و کشش عضلات پشتی اغلب در مدیریت ظاهر مشکل و درد ناشی از کیفوز موفق است.

بریس کیفوز

نوع بريس بر اساس شدت دفورميتي و علت ايجاد كيفوز مشخص ميشود. نوع خاص بریس و تعداد ساعات استفاده در روز به شدت منحنی بستگی دارد. پزشک با بهبود منحنی، بریس را به طور منظم تنظیم می کند. به طور معمول کودک تا زمانی که به بلوغ اسکلتی برسد و رشد خود را به پایان برساند، از بریس استفاده می کند.

عمل جراحي بیماران مبتلا به کیفوز

جراحی اغلب برای بیماران مبتلا به کیفوز مادرزادی توصیه می شود. همچنین ممکن است جراحی برای بیماران مبتلا به کیفوز شوئرمن که دارای انحنای بیش از 70 تا 75 درجه هستند یا کسانی که کمردرد شدید دارند نیز توصیه شود. بیماران مبتلا به کیفوز در قسمت تحتانی کمر (منحنی قفسه سینه) ممکن است برای پیچ های کوچکتر از 25 تا 30 درجه به جراحی نیاز داشته باشند. فیوژن ستون فقرات یک روش جراحی است که بیشتر برای درمان کیفوز استفاده می شود.

اهداف همجوشی ستون فقرات عبارتند از:

• کاهش درجه منحنی
• جلوگیری از پیشرفت بیشتر منحنی
• حفظ بهبودی در طول زمان
• کاهش کمر درد در صورت وجود

درمان قوز پشت با راهکارهای متخصصان طب فیزیکی

از روش های درمانی مؤثر متخصصان طب فیزیکی در اصلاح ناهنجاری قوز کمر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

دارو درمانی

داروها نمی توانند تأثیری در درمان این بیماری داشته باشند؛ اما با کمک دارو می توان علائم ناشی از قوز کمر را کاهش داد. انواع داروهایی که در این موارد تجویز میشوند در ادامه آمده است:

1. داروهای مسکن
2. داروهای مخصوص پوکی استخوان

ماساژ تراپی

ممکن است عضلات و رباط های کمر دچار گرفتگی شده باشند و این گرفتگی و انقباض مانع از این شود که شخص بتواند کمر خود را صاف کند و در وضعیت صحیح قرار دهد. انجام ماساژتراپی موجب شل شدن عضلات می شود. انجام ماساژدرمانی همچنین از پیشرفت قوز کمر و بدتر شدن آن جلوگیری می کند و موجب می شود که کمر در راستای صحیحتری قرار بگیرد.

درمان دستی

درمان های دستی به عنوان نوعی جااندازی ستون فقرات انجام می شود تا حرکت پذیری مفاصل در ستون فقرات بهبود پیدا کند. انجام درمان های دستی به کاهش التهاب، اسپاسم عضلانی و دردهای مزمن کمک می کند و روند تحلیل رفتن و فرسایش دیسک های بین مهره ای را کند می کند. درمان های دستی دارای سه نوع هستند: درمان نقاط ماشه ای (تریگرپوینت)، کشش دستی مفاصل و تکنیک ها اعمال فشار مقاومتی و درمان بافت های نرم با کمک وسایل مخصوص.

اولتراسوندتراپی

انجام اولتراسوندتراپی به رفع اسپاسم عضلانی، خشکی کمر و درد ناشی از کیفوز کمک می کند. در این روش امواج صوتی به عضلاتی که در عمق ستون فقرات قرار دارند فرستاده می شود و گرمای ملایمی در آنها ایجاد کرده و گردش خون را افزایش می دهد.

تحریک الکتریکی تداخلی

در روش تحریک الکتریکی تداخلی از فرکانس الکتریکی خفیفی برای تحریک کردن عضلات به منظور کاهش التهاب ناشی از قوز کمر، استفاده می شود.

استفاده از بریس (کمربند طبی مخصوص)

در مواردی که قوز کمر شدید است و یا در حال بدتر شدن است، ممکن است برای صاف نگه داشتن ستون فقرات به یک بریس کمر نیاز باشد. این بریس ها به نحوی طراحی شده اند که ستون فقرات را صاف و شانه ها را به سمت عقب نگه دارند. پوشیدن بریس موجب می شود که فشار از روی ستون فقرات برداشته شود و ناحیه استخوانی در جلوی مهره ها بتوانند رشد کنند. نوع دقیق بریس مورد استفاده و تعداد ساعتهایی که لازم است بریس در طول روز پوشیده شود، به شدت خمیدگی ستون فقرات بستگی دارد.

فیزیوتراپی

همزمان با استفاده از بریس، انجام ورزش ها و حرکات فیزیوتراپی می تواند به افزایش قدرت، انعطاف پذیری و دامنه ی حرکتی ستون فقرات کمک کند. تمرکز برنامه های درمانی فیزیوتراپی بر افزایش انعطاف پذیری عضلات کمر، همسترینگ (پشت ران) و افزایش قدرت عضلات کمر و بهبود حالت قرارگیری بدن است.

حرکات اصلاحی برای درمان قوز پشتی کمر:

یکی از مؤثرترین راه های درمان قوز کمر، انجام حرکات اصلاحی می باشد. به همان اندازه که این تمارین میتوانند در کاهش قوز کمر مؤثر باشند، در صورت اشتباه انجام دادن می توانند شدت انحراف و میزان قوز شما را بدتر کنند؛ بنابراین قبل از انجام هر گونه ورزش و آشنایی با روش انجام آنها بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

• حرکت گربه و گاو

بیمار باید برای انجام این تمرین، کتف خود را به هم فشار دهد و به آرامی آرنج خود را خم کند و به نوبت کمر خود را به سمت بالا و سپس به سمت پایین بکشد. بیمار باید در هنگام انجام این تمرین گردن خود را تا حد امکان بکشد. برای افزایش میزان اثرگذاری این تمرین باید بیمار به جای شروع حرکات بدن خود از قسمت گردن و صورت، آنها را از قسمت سینه و ران شروع کند.

• چرخش ساده

حرکات چرخشی باید در ناحیه قفسه سینه و قسمت میانی ستون فقرات و در محل قرار گیری کتف انجام شود. این حرکات به بهبود حالت ستون فقرات در محل ایجاد انحنای دردناک آن که قسمت فوقانی ستون فقرات می باشد کمک می کند. چرخش ساده باعث می شود که شانه های بیمار از قسمت پشت به هم فشرده شوند و بیمار بتواند برای ایجاد فشار و کشش بیشتر دست خود را بلند کند. بیمار باید برای انجام این حرکت به صورت زیر عمل نماید:

1. تا جایی که می تواند دست خود را بلند کند سپس پشت دست خود را به سمت عقب فشار دهد انگار که قصد دارد کسی را از خود دور کند.
2. بیمار باید از انجام حرکات و تمرینات تکراری که باعث فشار آوردن به ستون فقرات می شود خودداری کند. گاهی اوقات لازم از بیمار وضعیت میز تحریر خود را بررسی کند یا از بالش مخصوص ماشین استفاده نمایید و میزان استفاده از تلفن همراه را در طول روز کاهش دهد.
3. پس از مدتی باید این حرکات به تسکین درد و رفع برخی از مشکلات بیمار کمک کنند.

• حرکت پل

حرکت پل یکی دیگر از تمرینات سودمند یوگا برای درمان قوز کمر است. حرکت مار کبرا به تقویت ستون فقرات کمک می کند. بیمار باید برای انجام این تمرین به صورت زیر عمل کند:

1. روی کمر خود دراز بکشد.
2. بیمار می تواند از تشک مخصوص یوگا استفاده کند و روی آن دراز بکشد.
3. پاهای بیمار باید کاملاً صاف باشد.
4. بدن بیمار باید به خوبی روی زمین قرار بگیرد سپس بیمار سعی کند باسن خود را از زمین بلند کند.
5. هنگامی که بیمار بالا تنه خود را از زمین جدا می کند سعی کند کمر و باسن و ران خود را به سمت بالا هدایت نماید.
6. باید بین بالا تنه بیمار و زمین فاصله ایجاد شود.
7. بیمار باید حدود ۲۵ تا ۳۰ ثانیه در این حالت بماند.
8. بیمار باید به آرامی به نقطه شروع برگردد.

نسخه اصلی مطلب عارضه کیفوز یا گوژ پشتی چیست؟ را در سایت دکتر بیژن فروغ بخوانید.

---