در درون چشم انسان ساختاری ذره بینی شکل به نام عدسی وجود دارد که وظیفه ی آن شکستن یا خم کردن نور ورودی به چشم است. عملکرد عدسی چشم همراه با سایر قسمت های چشم باعث می شود تا نور در مسیر مناسبی شکسته شده و بر روی نقطه ی مناسبی بر روی شبکیه تمرکز یابد. تمرکز دقیق نور ورودی به چشم باعث ایجاد تصویر شفاف از جسم می شود و در صورتی که به هر دلیلی نور ورودی به چشم بصورت مناسبی شکسته نشود، دید فرد تار خواهدشد. آب مروارید یکی از بیماری های شایع چشم در سنین بالا است که عدسی چشم را درگیر می کند.

در صورتی که عدسی چشم تار شود و شفافیت خود را از دست بدهد، چشم دچار آب مروارید شده است. دلیل ایجاد این بیماری بصورت دقیق مشخص نیست اما عواملی وجود دارند که احتمال ایجاد این بیماری را در یک فرد بالا می برند. از جمله ی این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش سن
• سابقه ی خانوادگی و توارث
• مصرف دخانیات
• التهاب داخل چشم
• تابش طولانی مدت نور فرابنفش خورشید به چشم
• تروما یا آسیب های چشم
• دیابت
• مشکلات کلیوی
• استفاده ی طولانی مدت از برخی داروها مانند استروئیدها

اگرچه این بیماری معمولا در سنین بالاتر قابل انتظار است اما برخی نوزادان و کودکان نیز این بیماری را بروز می دهند. در کنار مشکلاتی که این بیماری برای افراد ایجاد می کند، راه حل های درمانی مختلفی نیز وجود دارند که می توانند راهکار مناسبی برای درمان این بیماری در اختیار فرد قرار دهند. از جمله ی این راهکارها روش های جراحی درمان آب مرواريد چشم هستند. از جمله ی روش های درمان آب مروارید چشم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

فيکوامولسیفیکیشن (Phacoemulsification):

این جراحی به نام جراحی فيکو (phaco) نیز شناخته می شود و امروزه متداول ترین روش جراحی آب مروارید چشم به شمار می آید. از جمله مزایای این جراحی می توان به سریع بودن پروسه ی جراحی اشاره کرد که حدود پانزده دقيقه به طول می کشد. همچنین این جراحی نیاز به بیهوشی نداشته و با بی حسی موضعی توسط تزریق مواد بی حس کننده به اطراف چشم و یا قطره های بی حس کننده به درون چشم انجام می گیرد. در این جراحی، ابتدا یک برش کوچک در حاشیه قرنیه ایجاد می شود. از طریق دسترسی ایجادشده با این برش، یک پروب فراصوتی به درون چشم و نزدیک عدسی وارد می شود.

این پروب وظیفه دارد تا عدسی مبتلا به آب مروارد را با استفاده از امواج صوتی به قطعات ریز شکسته و سپس با استفاده از یک تیپ در سر خود، قطعات ریز حاصل را مکیده و از محیط درونی چشم پاک کند. پس از این مرحله که عدسی از درون چشم بصورت کامل شکسته و رفع شد، یک عدسی مصنوعی وارد حفره ی عدسی قبلی چشم یا همان کپسول عدسی شده و جایگزین آن می شود. این عدسی مصنوعی ایمپلنت عدسی داخل چشمی یا IOL نام دارد. لنزهای استفاده شده در این روش معمولا لنزهای نرم هستند. دوران بهبود پس از این جراحی معمولا کوتاه و در حد 2 تا 3 هفته است.

اکستراکپسولار (Extracapsular Cataract Surgery):

این جراحی روشى قديمى است و زمانى له كار مى رود كه امکان شکستن عدسی چشم به روش فاکو وجود ندارد. در این روش جراحی نیز یک برش بر روی قرنیه ایجاد می شود. این برش از برش ایجادشده در روش فاکو کمی بزرگتر خواهدبود. تفاوت دیگر این روش با روش فاکو این است که عدسی مبتلا به آب مروارید شکسته نمی شود و بصورت کامل از طریق شکاف روی قرنیه بیرون کشیده می شود. پس از خارج کردن عدسی طبیعی چشم، عدسی مصنوعی یا IOL دقیقا همانند روش فاکو وارد چشم شده و در محل لنز طبیعی در درون کپسول عدسی جایگزین می شود.

در این روش به دلیل اینکه برش ایجادشده بر روی قرنیه بزرگ است، تعدادی بخیه برای اتصال بخش های آن لازم است. همین مسئله باعث می شود تا دوران بهبود پس از این روش کمی طولانی تر از روش فاکو باشد. در این روش حدود 2 تا 3 ماه زمان لازم است تا چشم های جراحی شده بصورت کامل بهبود یابند. لنزهای استفاده شده در این روش نیز معمولا لنزهای سخت و پلاستیکی هستند.

اینتراکپسولار (Intracapsular cataract surgery):

این روش جراحی به ندرت انجام می گیرد. در این روش برش بزرگتری بر روی قرنیه ایجاد می شود زیرا علاوه بر جداکردن عدسی چشم لازم است تا کپسولی که عدسی را درون چشم نگه می دارد نیز از چشم خارج شود. با توجه به اینکه عدسی مصنوعی در سایر روش های بیان شده در درون این کپسول قرار می گیرد، با برداشتن آن لازم است تا عدسی جدید در محل دیگری قرار گیرد. در این روش عدسی مصنوعی در مقابل عنبیه ی چشم جای می گیرد.

در روش های جراحی مختلف، ممکن است از لیزرهای فمتوسکوند نیز استفاده گردد. این لیزرها می توانند به پزشک کمک کنند تا برخی مراحل جراحی را راحت تر و سریع تر انجام دهند. در کنار تفاوت های موجود در فرایند جراحی، نوع ایمپلنت های استفاده شده نیز ممکن است متفاوت باشند. از جمله لنزهای ایمپلنت داخل چشمی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• لنزهای ایمپلنت استاندارد تک کانونی
• لنزهای ایمپلنت چندکانونی
• لنزهای پرس بیوپیا (Presbyopia) که معمولا برای افراد مبتلا به پیرچشمی ، دوربینی یا نزدیک بینی به کار می روند
• لنزهای توریک (Toric) که معمولا برای افرادی که مبتلا به آستیگماتیسم هستند به کار می رود.

بنابر مطالب بیان شده تصمیم مناسب در مورد نوع جراحی و لنزهای استفاده شده به شرایط چشم فرد و نوع و شدت آسیب وابسته است. همچنین مراجعه به پزشک مجرب می تواند نتایج بهتری در اختیار فرد قرار دهد.

نسخه اصلی مطلب آب مروارید چشم چگونه درمان میشود؟ را در سایت دکتر بهرام اشراقی بخوانید.

---