سيستم ادراري آقايان وظيفه دارد تا خون را فيلتر كرده و ادرار را بعنوان ماده ی زائد توليد كند. اندام هايي كه به طور کلی در اين سيستم نقش دارند شامل كليه ها، لگنچه هاي كليوي (renal pelvis)، حالب، مثانه و مجاري ادراري است. سرطان سيستم ادراري آقايان شامل هر گونه رشد غيرطبيعي در سلول هاي سازنده‎ ي سيستم ادراري آقايان بعلاوه‎ ي بيضه ها، ‎ ‎پروستات و آلت تناسلی مي شود. علائم عمومی سرطان در این اندام ها شامل درد، عفونت مجاری ادراری، وجود خون در ادرار و احساس توده در این اندام است که باعث می شوند فرد به پزشک مراجعه کند.

در صورتی که این علائم در مراحل اولیه تشخیص داده شوند معمولا قابل درمان هستند. مانند هر نوع سرطان دیگر، هدف اصلی در درمان سرطان های سیستم ادراری آقایان نیز حذف تومورهای سرطانی است و از روش های مختلف مانند پرتودرمانی (از بین بردن سلول های سرطانی با پرتو ایکس)، شیمی درمانی و ... استفاده می کنند. در ادامه به بررسی سرطان در هر بخش از سیستم ادراری آقایان می پردازیم .

سرطان مثانه

مثانه اندامی است که وظیفه دارد تا ادرار را تا زمان دفع در خود ذخیره کند. سرطان مثانه یک سرطان نسبتا شایع است که در مردان بیشتر از زنان بروز می کند و مردان بالای شصت سال نیز بیشترین درصد بروز را دارند. سرطان مثانه در مردان سیگاری، مردانی که دفعات متعددی به عفونت مثانه دچار می شوند، مردانی که در معرض پرتوهای خطرناک قرار می گیرند و نیز مردانی که با مواد شیمیایی خطرناک و داروهای خاص مربوط به شیمی درمانی در ارتباط باشند بیشتر از سایر مردان مشاهده می شود.

علائم سرطان مثانه :

• وجود خون در ادرار: این علامت که هماتوریا نام دارد اصلی ترین علامت سرطان مثانه است. باید توجه داشت که هماتوریا لزوما به معنی وجود سرطان مثانه نیست. خون در ادرار باعث تغییر رنگ ادرار به قرمز روشن یا تیره می شود. گاهی نیز ممکن است رنگ ادرار طبیعی به نظر بیاید اما با آزمایش های کلینیکال وجود خون تشخیص داده شود.
• تکرر ادرار
• درد هنگام ادرار
• درد پشت بدن

تشخیص و درمان سرطان مثانه :

برای تشخیص سرطان مثانه نیاز به تست ادرار است. سایتوسکوپی نیز روشی است که برای تشخیص سرطان مثانه به کار می رود. در این روش ابزار مشاهده ی سلول های بدن از طریق لوله های مجاری ادراری وارد بدن می شوند. در صورتی که هر گونه بافت مشکوک به سرطان مشاهده شود قسمتی از بافت برداشته شده و آزمایشات مربوط به تشخیص سلول سرطانی بر روی این بیوپسی انجام می گیرد.
تومورهای کوچک که از محدوده ی مثانه فراتر نرفته اند و بر روی دیواره ی مثانه باقی مانده اند را می توان از دیواره ی مثانه حذف کرد.

تومورهای بزرگتر که بیشتر از محدوده ی مثانه گسترش یافته اند و به درون دیواره ی مثانه نیز کشیده شده اند ممکن است نیاز به روش های درمانی تکمیلی داشته باشند. گاهی لازم است تا مثانه بطور کامل برداشته شود که در اینصورت نیاز خواهدبود تا مسیر دفع ادرار تغییر یابد. راه های دیگر درمان سرطان مثانه شامل شیمی درمانی، پرتودرمانی و ایمنوتراپی است. همچنین باید توجه داشت که سرطان مثانه احتمال عود مجدد دارد و افرادی که تحت درمان قرار می گیرند باید بطور پیوسته زیر نظر متخصص باشند.

سرطان کلیه :

کلیه اندامی است که در دو طرف بدن و به سمت پشت شکم قرار گرفته است و مانند فیلتری هوشمند، خون را تصفیه می‎کند و ادرار را تولید و به مثانه می ریزد. سرطان کلیه به هرگونه رشد غیرطبیعی سلولها در کلیه اشاره دارد که ممکن است در بافت و یا لوله های موجود در کلیه ایجاد شود. بسیاری از سرطان های کلیه در مراحل اولیه تشخیص داده می شوند که فرایند درمان آنها را تسهیل کرده و از گسترش سرطان به سایر بافت ها جلوگیری می کند.

گرچه دلیل اصلی سرطان کلیه مشخص نیست اما فاکتورهای خطر مختلفی شناسایی شده اند که در ایجاد سرطان کلیه نقش دارند. از جمله این فاکتورها می توان به افزایش سن، مصرف دخانیات، چاقی، بیماری های کلیوی و دیالیز مداوم، فشار خون بالا، سابقه ی خانوادگی، مصرف بیش از اندازه از مسکن ها از جمله بدون تجویز پزشک، ابتلا به لنفوما، برخی مواد شیمیایی مانند بنزن، کادمیوم و حشره کش ها و برخی سندروم های ژنتیکی مانند توبروز اسکلروزیس، کارسینومای familial papillary renal cell و ... اشاره کرد.

علائم و راه تشخیص سرطان کلیه :

معمولا سرطان کلیه در مراحل اولیه دارای علائم خاصی نمی باشد و علائم زمانی خود را نشان می دهند که تومور به حد کافی بزرگ شده باشد. از جمله ی علائم سرطان کلیه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تغییر رنگ ادرار به صورتی، قرمز یا قهوه ای به دلیل وجود خون در آن
• درد در پشت بدن دقیقا زیر دنده ها که مداومت داشته و از بین نمی رود
• احساس توده ی بافتی در پشت یا داخل شکم
• تب مداوم بدون علت مشخص
• خستگی شدید
• کم خونی
• کاهش وزن
• کاهش اشتها
• تورم و بادکردگی در پا و مچ پا

تشخیص سرطان در ۸۵ درصد مواقع زمانی صورت می گیرد که تومورها هنوز کوچک هستند. برای تشخیص سرطان کلیه از تست های زیر استفاده می شود:

• تست خون یا تست ادرار
• تصویربرداری با روش هایی مانند CT Scan، MRI، استفاده از پرتو ایکس و سونوگرافی
• بیوپسی کلیه: در این حالت بخشی از بافت کلیه برداشته شده و جهت تشخیص وجود سلول سرطانی به آزمایشگاه منتقل می شود.

روش درمانی سرطان کلیه :

• جراحی: در صورتی که تومور کوچک باشد ممکن است ممکن است بتوان فقط تومور و کمی از بافت اطراف را برش داده و حذف کرد. در صورتی که تومور بزرگ باشد، کلیه بطور کامل برداشته می شود. در این حالت نیاز است تا بخشی از بافت های اطراف کلیه نیز برش داده شوند.
• روش های بدون جراحی: برای تومورهایی که بسیار کوچک هستند می توان از روش های کمتر تهاجمی استفاده کرد. از جمله ی این روش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• کرایوآبلاسیون (cryoablation): یک سوزن به داخل تومور وارد شده و با تزریق گاز به درون تومور، سلول های سرطانی را منجمد و نابود می کند.
• گرمادادن به سلول های سرطانی: سوزن به داخل بافت تومور وارد شده و با جریان الکتریکی، .گرمایی ایجاد می کند که سلول های سرطانی را از بین می برد.
• آمبولیزاسیون شریانی (Arterial embolization): در این حالت سرخرگ ورودی به کلیه مسدود می شود تا جریان خون به کلیه قطع شود و سلول های توموری از بین بروند.
• ایمونوتراپی: از داروهایی که سیستم ایمنی را تقویت می کنند تا به مبارزه با سلولهای سرطانی بپردازند استفاده می شود، مانند اینترفرون و آلدسلوکین.
• پرتودرمانی: از پرتوهای پرانرژی مانند پرتو ایکس برای تخریب سلول های سرطانی استفاده می شود.

سرطان آلت تناسلی :

آلت تناسلی مردان اندامی است که وظیفه ی انتقال اسپرم ها (سلول های جنسی مردان) به خارج از بدن را برعهده دارد. سرطان آلت تناسلی به رشد غیرطبیعی و بیش از اندازه ی سلول های سرطانی در آلت تناسلی گفته می شود. این نوع سرطان بسیاد نادر است و کمتر از یک درصد تمام سرطان های مردان در آمریکا را شامل می شود. نشان داده شده است که ختنه کردن در هنگام تولد خطر ابتلا به سرطان آلت تناسلی را در مردان کاهش می دهد. دلایل ایجاد این نوع سرطان دقیق مشخص نیست اما اصلی ترین فاکتورهای خطر شامل موارد زیر است:

• آلودگی به ویروس HPV
• افرایش سن ( ریسک این بیماری در مردان بالای ۶۰ سال بیشتر است)
• مصرف دخانیات
• داشتن شریک جنسی متعدد
• بهداشت پایین ناحیه ی تناسلی

علائم و راه های تشخیص سرطان آلت تناسلی در مردان:

اصلی ترین علائم سرطان آلت تناسلی مردان شامل موارد زیر است:

• درد در آلت تناسلی
• خونریزی غیرطبیعی
• سرخ شدگی غیر طبیعی و احساس بافت توده ای در آلت

پزشک با بررسی های فیزیکی و برداشتن بیوپسی از بافت و آزمایش آن سرطان آلت را تشخیص می دهد. برای تشخیص مرحله ی پیشرفت سرطان ممکن است از سی تی اسکن، ام آر آی و یا سونوگرافی جهت تصویربرداری از ساختارهای درونی آلت تناسلی مردان استفاده شود.

روش های درمانی سرطان آلت تناسلی مردان:

روش درمانی به وضعیت جسمانی فرد، مرحله ی پیشرفت سرطان و اندازه ی تومور وابسته است. روش استاندارد درمانی شامل برش بافت سرطانی از آلت تناسلی مردان است. گاهی نیز از شیمی درمانی در مرحله ی صفر سرطان آلت تناسلی مردان استفاده می شود. پرتودرمانی نیز بنا به تشخیص پزشک ممکن است استفاده شود.

سرطان پروستات :

پروستات اندامی است که در مسیر لوله های ادراری مردان قرار گرفته و وظیفه دارد تا مایع منی را از نظر غذایی غنی کند تا مشکلی برای اسپرم های مردان در طی انزال به وجود نیاید. سرطان پروستات شایع ترین نوع سرطان در مردان است و بیشتر در افراد بالای ۵۰ سال بروز می کند و خوشبختانه بیشتر آن ها در مراحل اولیه تشخیص داده می شوند. توصیه می شود تا مردان در سنین ۵۰ و بالاتر، تست PSA را بصورت منظم انجام دهند تا در صورت ایجاد سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود.

فاکتورهای خطر بروز سرطان پروستات:

• سن بالا: حدود ۸۰ درصد سرطان های پروستات در سنین بالای ۶۵ سال بروز می کند.
• سابقه ی خانوادگی سرطان سینه یا پروستات.
• مصرف غذای حاوی چربی فراوان
• مصرف بیش از حد گوشت قرمز
• محل زندگی و نژاد: مردانی که در آمریکای شمالی و اروپای شمالی زندگی می کنند و همچنین افرادی که نژاد آفریقایی-آمریکایی دارند احتمال بالاتری برای بروز سرطان پروستات دارند.

علائم سرطان پروستات :

سرطان پروستات رشد آهسته ای دارد و ممکن است تا در ابتدا علامتی بروز ندهد. همچنین بزرگی پروستات و سرطان پروستات علائم مشترکی دارند و بنابراین تشخیص نوع بیماری باید به درستی صورت بگیرد تا از روش درمانی مناسب بهره گرفته شود. اصلی ترین علائم سرطان پروستات شامل موارد زیر است:

• تکرر ادرار از جمله در شب
• جریان ضعیف ادرار یا مشکل در ادرارکردن
• مشکل در هنگام شروع یا توقف فرایند ادرارکردن
• احساس درد یا سوزش در هنگام ادرار یا انزال جنسی
• خون در ادرار یا مایع منی
• ناتواتی در ادرار بصورت ایستاده
• خروج ادرار هنگام خندیدن یا سرفه
• ناتوانی در انزال
• کاهش وزن و اشتها
• خستگی، حالت تهوع و یبوست
• خستگی و ضعف در پا

روش تشخیص سرطان پروستات :

تست PSA: این روش آزمايشگاهی با آزمایش خون وجود آنتی ژن ویژه ی پروستات را تشخیص می دهد. اگر میزان PSA بالا باشد نشانگر وجود مشکلی در پروستات است.
تست DRE: در این روش تست معمول، پزشک انگشت خود را از طریق مقعد به داخل رکتوم روده وارد می کند. با توجه به اینکه پروستات در کنار رکتوم قرار دارد پزشک می تواند با انگشت خود وجود بافت غیرطبیعی را احساس کند. البته این روش برای تومورهای بسیار کوچک کارامد نیست و روش PSA روش قابل اعتمادتری است.
در صورتی که پزشک به وجود مشکلی در پروستات مشکوک باشد ممکن است تست های تکمیلی مانند سونوگرافی، بیوپسی، سی تی اسکن، ام آر آی و ... را جهت اطمینان کامل تجویز کند.

درمان سرطان پروستات :

• هورمون تراپی: در این روش تولید پروستات را متوقف می کنند تا سلول های سرطانی که برای رشد خود به این هورمون وابسته هستند از رشد بایستند.
• پرتودرمانی: در این روش با استفاده از پرتوهای پرانرژی سلول های سرطانی از بین می روند.
• جراحی: در این روش پروستات برداشته می شود. می تواند بصورت لاپاروسکوپیک و با برش کوچک در بدن باشد و یا بصورت سنتی و با برش بزرگ در بدن انجام گیرد.

سرطان مجاری ادراری در دستگاه ادراری آقایان :

مجاری ادراری لوله ها و مجراهایی هستند که وظیفه ی انتفال ادرار بین بخش های مختلف سیستم ادراری مانند کلیه به مثانه یا مثانه به الت تناسلی را بر عهده دارند. ایجاد سلول های سرطانی و بدخیم در سلول های مجاری ادراری بصورت نادر رخ می دهد و میزان بروز آن در مردان بیشتر از زنان است. این سلول ها ممکن است از محل اصلی خود جابجا شوند (متاستاز) و بافت های اطراف را نیز سرطانی کنند.

فاکتورهای خطر در سرطان مجاری ادراری آقایان

برخی فاکتورها احتمال بروز سرطان مجاری ادراری را افزایش می دهند. از جمله ی شناخته شده ترین فاکتورها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سابقه ی ابتلا به سرطان مثانه
• وجود عفونت های مزمن جنسی یا عفونت های مجاری ادراری
• ابتلا به HPV

علائم سرطان مجاری ادراری آقایان:

در ابتدا ممکن است سرطان مجاری ادراری آقایان موجب درد نشود و با پیشرفت این بیماری شاهد فرایند ادرار دردناک در فرد باشیم. وجود خون در ادرار نیز یکی دیگر از نشانه های سرطان مجاری ادراری آقایان است. در صورتی که غده ی سرطانی بزرگ باشد ممکن است موجب انسداد مجرای اداراری شده و فرایند دفع ادرار را بطور کامل مختل کند. بطور کلی علائم سرطان مجاری ادراری آقایان شامل موارد زیر است:

• مشاهده ی خون در ادرار
• تکرر ادرار
• ادرار بصورت متناوب: در این حالت فرایند ادرار با توقف هایی همراه است و بطور کامل وت پیوسته صورت نمی گیرد
• ایجاد بافت ضخیم در کشاله ی ران، آلت تناسلی مردان و پرینه ی مردان

تشخیص و درمان سرطان مجاری ادراری آقایان

اولین روش تست ادرار است. در صورتی که در ادرار فرد اثراتی از سلولهای غیرطبیعی باشد آزمایش با وسیله ای به نام سایتوسکوپ تکمیل می گردد. سایتوسکوپ وسیله ای است که بوسیله ی آن امکان مشاهده ی مجاری اداری فراهم می شود. همچنین ممکن است پزشک به بررسی بیوپسی نیز توصیه نماید. برای تشخیص گسترش سرطان از روش های عکسبرداری مانند CT scan، ام آر آی و پرتو ایکس استفاده می شود. روش درمانی سرطان مجاری ادراری آقایان نیز با جراحی و برش بافت سرطانی، پرتودرمانی یا شیمی درمانی صورت می گیرد.

نسخه اصلی مطلب درباره سرطانهای کلیه، مثانه، پروستات، آلت تناسلی و مجاری ادراری آقایان را در سایت دکتر پیمان صالحی بخوانید.

---