انجام ورزش، با افزایش دامنه حرکتی ناحیه شانه و بازو به محض بهبود ناحیه جراحی، احتمال ادم لنفاوی را کاهش می­دهد و بیماران می­توانند به فعالیت­های طبیعی بازگردند. به طور کلی ورزش باعث بهبود قدرت عضلانی، عملکرد قلبی ـ عروقی، مسائل روانی و ظرفیت عملکردی فرد می­شود.

یک برنامه ورزشی برای ادم لنفاوی ناشی از سرطان پستان شامل ورزش­های کششی شانه و قفسه سینه است و باید از حرکات ناگهانی عضو خودداری کرد. بهتر است ورزش­ها حداقل 2 بار در روز و هر بار به مدت 20 ـ15 دقیقه انجام شوند. ورزش و حرکت باید متناسب با تحمل، توانایی و وضعیت بیماری فرد باشد و بهتر است در مقابل آینه انجام شود تا با حفظ تقارن بدن، از فشار و آسیب به ستون فقرات نیز جلوگیری شود. در هر مرحله، حرکت پیشنهاد شده 3 تا 5 بار انجام می­گیرد و پس از اندکی استراحت 3 تا 5 بار دیگر تکرار می­گردد. به مرور در هر نوبت به تعداد حرکات بیافزایید تا به 10 بار برسد.

در اینجا به چند نمونه از این ورزش­ها اشاره می­شود :

1. تنفس شکمی

در هر نوبت، ورزش با تنفس شکمی شروع و با آن نیز به اتمام می­رسد. برای انجام تنفس شکمی، هوا را با دهان بسته از راه بینی، در حالیکه عضلات شکم را کاملاً باز می­کنید، وارد شکم کرده و پس از نگه داشتن هوا تا 3 شماره آن را از دهان خارج کنید.

2. حرکات کششی گردن

به آرامی گردن خود را به طرفین، جلو و عقب خم کنید و سعی کنید کشش کامل عضلات سمت مقابل گردن را احساس نمایید. در هر مرحله پس از 5 شماره توقف، گردن را به وضعیت قائم برگردانید.
کشش دست و آرنج­ها: در مقابل دیوار بایستید و با کف دست خود به دیوار فشار آورید. به آرامی سر خود را به جلو خم کنید و چند قدم از دیوار فاصله بگیرید.

3. کشش زیر بغل

آرنج سمت جراحی شده را خم کنید و با کمک دست مقابل بازو را به سمت بالای سر بکشید و تا 5 شماره نگه دارید. سعی کنید کشش را در زیر بغل احساس کنید.

4. کشش بازوها

آرنج سمت جراحی شده را با کمک دست مقابل نگه دارید. بازو را در سطح شانه ببرید و سپس به آرامی آن را به طرف سر هل دهید.

5. کشش عضلات نزدیک کننده بازو

کنار دیوار کاملاً صاف بایستید و دست خود را به بالا برده و روی دیوار قرار دهید. اکنون با حرکت بدن به سمت دیوار، دست خود را بیشتر بالا ببرید تا کشش را در زیر بغل خود احساس کنید. پس از 5 شماره توقف، به وضعیت شروع تمرین برگردید و حرکت را تکرار کنید. بهتر است با علامت گذاری نوک انگشتان بر دیوار، نزدیک شدن تدریجی زیر بغل به دیوار را کنترل کرده، دامنه حرکت آن را افزایش دهیم.

6. ورزش با ملیه

یک میله­ ی چوبی را در جلوی بدن طوری در دست بگیرید که دو کف دست رو به پایین و فاصله دو دست در حدود 60 سانتی­متر باشد. به آرامی میله را در مقابل بدن به سمت بالا برده و به پایین برگردانید. در همین وضعیت میله را به سمت راست و چپ نیز حرکت دهید. همین حرکات را در وضعیتی که میله را در عقب بدن نگه داشته­اید، تکرار کنید.

7. کشیدن حوله

یک روسری و یا حوله را مانند شکل به صورت مورب در پشت خود قرار دهید. به طوری که یک دست در سطح شانه و دست دیگر در سطح لگن قرار گیرد. اکنون سعی کنید با دست بالایی حوله را مطابق شکل به سمت بالا بکشید تا اینکه دست مبتلا (دست پایینی) به سمت بالا حرکت کند. سپس به وضعیت شروع تمرین بازگردید و تمرین را تکرار کنید. دقت شود که در طی تمرین از خم شدن به سمت باید اجتناب کرد. دست­ها را جابجا کنید و حرکت را در جهت معکوس انجام دهید.

8. چرخاندن شانه­ ها

در حالی که با نگاه مستقیم به جلو، گردن را به راست نگه داشته­اید شانه­ها را کاملاً شل کنید، آرنج مختصری خم شود و ستون فقرات تا حد ممکن صاف باشد. دو شانه را به آرامی به طرف جلو بچرخانید، طوریکه احساس کنید هر شانه یک دایره کامل را دور می­زند. پس از استراحت کوتاه همین حرکت را با چرخش شانه به سمت عقب انجام دهید.

9. فشردن دست روی توپ

یک توپ پلاستیکی سفت و یا چیزی مشابه آن را در کف دست گذاشته و دور توپ مشت کنید. به آرامی توپ را فشار داده و سپس رها کنید.

تقلید حرکات دیگری شبیه به شانه کردن مو، پاک کردن سطح میز، پاک کردن دیوار، چرخاندن سنگ آسیاب با دو دست که موجب چرخش شانه و مفاصل دست می­شوند نیز حرکات بسیار مفیدی می­باشند.

در صورتیکه ضمن رعایت موارد فوق لنف ادم ایجاد شود و دست متورم شود با روش­های درمانی خاصی که توسط متخصصین درمان لنف ادم ارایه می­شود قادر خواهید بود به کاهش تورم عضو کمک کنید. این روش­ها و تدابیر درمانی بر روی درمان­های غیردارویی و غیرجراحی تمرکز یافته است.

روش استاندارد مرسوم برای کنترل این بیماری برای اولین بار در سال 1995 میلادی از طرف انجمن بین­المللی اجرایی لنف ادم در آمریکا، تحت عنوان احتقان زدایی مختلط یا سی دی تی (CDT: Combined Decongestive Therapy) اعلام گردید. این روش 30 سال قبل در اروپا طراحی و معرفی شد و در حال حاضر سالیانه، ورم لنفی هزاران نفر در اروپا، آمریکا و استرالیا با این روش تحت کنترل قرار می­گیرد. بطور خلاصه در این روش روی عضو متورم ماساژ مخصوص داده می­شود و سپس نوعی بانداژ چند لایه برای بیمار انجام می­شود.

روش ماساژ به گونه­ ای است که به تخلیه ­ی مایع میان بافتی کمک می­کند و با ماساژهای معمولی، کاملاً متفاوت است. دوره درمان برحسب میزان ورم، معمولاً به مدت 2 الی 4 هفته طول می­کشد و پس از آن، وقتی حجم عضو به حداقل ممکن رسید، با اندازه­گیری دقیق اقدام به تهیه آستین کشی مخصوص برای بیمار می­شود و ادامه مراقبت­ها توسط فرد ادامه می­یابد.

نسخه اصلی مطلب ورزش های مخصوص لنف ادم و ورم دست بعد از سرطان پستان را در سایت دکتر سید محمد رضا حکیمیان بخوانید.

---