از مشکلاتی که در صورت حساسیت به پوشک و یا دیر تعویض کردن آن برای کودک ایجاد می شود اگزما ناشی از بستن پوشک است. این مشکل یک نوع درماتیت تماسی است که در آن پوست در ناحیه ای که پوشک بسته می شود دچار تحریک می شود. و اغلب پوست نواحی اندام تناسلی ، مقعد، و شکم که البته پوشک آنها را می پوشاند متأثر می شود.

اگزما ناشی از بستن پوشک یک نوع درماتیت تماسی است که در آن پوست در ناحیه ای که پوشک بسته می شود دچار تحریک می شود. و اغلب پوست نواحی اندام تناسلی ، مقعد، و شکم که البته پوشک آنها را می پوشاند متأثر می شود. همچنین ممکن است در بزرگسالانی که بی اختیاری ادرار دارند واز پوشک های یک بار مصرف مخصوص بزرگسالان استفاده می کنند نیز دیده شود.

بیماری بطور شایع در دو سال اول زندگی رخ میدهد و شایعترین زمان ابتلا 9 تا 12 ماهگی است. افراد پیر که از پوشک استفاده میکنند مستعد اگزمای پوشک هستند. مرطوب بودن ناحیه پوشک، قلیایی بودن ادرار و نمکهای صفراوی و آنزیمهای مدفوع شرایط مناسب را برای ابتلا به بیماری آماده مینماید و سایش پوست محل پوشک، این مشکلات را شدیدتر میکند.

بدنبال تخریب لایه های سطحی پوست شرایط برای رشد میکروبهای مختلف خصوصا قارچ کاندیدا آلبیکانس فراهم میشود و در این موارد قسمت عمقی چینها نیز گرفتار بیماری میشود. با اضافه شدن قارچ روی اگزما، جوشهای قرمز و چرکی روی پوست ضایعات و اطراف آن دیده میشود.
استفاده از پمادهای کورتون دار قوی موجب تشدید ضایعات شده و عفونتهای قارچی را عمقی تر کرده و پاسخ درمانی را تضعیف میکند (گرانولوم گلوتئال). پوشک های جاذب و یکبار مصرف موجب کاهش ریسک ابتلا به بیماری میشوند. استفاده از پودر بچه حاوی ماده تالک، دستمالهای پاک کننده و صابونهای قلیایی از دیگر عوامل تشدید کننده هستند.

علائم اگزما ناشی از بستن پوشک

• پوست در نواحی بستن پوشک مرطوب و دردناک ، قرمز، جوش دار، و حتی گاهی خارش دارمی شود
• پوست ممکن است ترک خورده و یا حتی دچار شقاق (زخم ) شود

علل اگزما ناشی از بستن پوشک

• این اگزما در اثر تحریک پوست به وسیله ی مواد موجود در ادرار یا مدفوع ایجاد می شود
• دیر به دیر عوض کردن پوشک
• اصطکاک ایجاد شده ی ناشی از پوشک های زبر
• شستن ناکافی پوست
• سابقه ی خانوادگی آلرژی پوستی
• آب و هوای گرم و مرطوب

پیشگیری از ایجاد اگزما ناشی از بستن پوشک

• مرتباً پوشک را عوض کنید.
• اگر از پارچه استفاده می کنید مرتباً پارچه را تمیز نگاه دارید و پس از شستن پارچه ، آن را دوباره آب بکشید تا مواد پاک کننده و دیگر مواد شیمیایی از آن شسته و پاک شوند.
• ۳۰-۱۰ دقیقه بعد از باز نمودن پوشک و تمیز کردن بچه و پوشک ، صبر کنید و سپس بعدا پوشک را ببندید تا به این صورت نواحی یاد شده مدتی در معرض هوای آزاد قرار داشته باشند

درمان اگزمای ناشی از پوشک

• تا جایی که می توانید نواحی یاد شده را در معرض هوای آزاد قرار دهید.
• اگر اگزما گسترده باشد، پوشک را حتی در شب نیز مرتباً عوض کنید.
• برای شستن ناحیه ی اگزما از صابون یا اسیدبوریک استفاده نکنید. در عوض به جای آن از پنبه ی آغشته به روغن معدنی استفاده کنید.
• مصرف هر گونه لوسیون ، پودر، پماد را با پایه ی لانولین ، یا روغن بچه متوقف کنید مگر اینکه با پزشک مشورت شده باشد.
• به هنگام بروز اولین علایم اگزما پوشک مقدار کمی از وازلین ، پماد با پایه ی لانولین ، یا پماد اکسید روی را روزانه ۳-۲ بار روی ناحیه بمالید.
• برای شستشوی پوشک های پارچه ای از آب جوش یا ماده ضدعفونی کننده مخصوص این کار استفاده کنید.
• از مصرف نرم کننده های مخصوص پارچه خودداری کنید چون این مواد ممکن است باعث بروز اگزما شوند.
• همیشه دو قاشق غذاخوری سرکه اضافه کنید به آبی که برای آخرین بار پوشک را با آن می شویید

داروهای مناسب اگزمای پوشک

استفاده از پمادها یا کرم های حاوی ماده ی ضدالتهاب که ممکن است باعث بهبود اگزما شود مثل هیدروکورتیزون ها، نیستاتین ها
رژیم غذایی رژیم خاصی در این شرایط توصیه نمی شود.
فقط از دادن غذاهایی به کودک که موجب اسهال می شوند خودداری کنید

درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟

اگر اگزما در عرض یک هفته با وجود درمان در منزل ، ناپدید نشود.
یا اگر هنگام درمان یکی از موارد زیر رخ دهد باید به متخصص پوست مراجعه کرد:

• تب
• ایجاد جوش های چرکی در ناحیه بثورات
• در شیرخواران پسر ضعیف شدن جریان ادرار
• اگر در شیرخواران دختر اطراف سوراخ تناسلی به هم بچسبد
• اگر علایم جدید و غیرقابل توجیه ایجاد شد.

نسخه اصلی مطلب اگزمای ناحیه پوشک در کودکان چیست و چگونه درمان میشود؟ را در سایت دکتر علیرضا واعظ شوشتری بخوانید.

---