آسیب های زانو از جمله مشکلات شایعی هستند که می توانند به شدت بر کیفیت زندگی و فعالیت های روزمره تاثیر بگذارند. با توجه به نقش حیاتی زانو در تحرک و پایداری بدن، مراقبت از این مفصل و درمان مناسب آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. یکی از روش های موثر در بهبود و پیشگیری از تشدید این آسیب ها، انجام تمرینات ورزشی مناسب است. ورزش می تواند به تقویت و حمایت از زانو کمک کند . از طرفی، ورزش هایی برای بهبود سلامت زانوها وجود دارد که از بروز مشکلات جدی در آینده جلوگیری می کنند. با این حال، تمام حرکت های ورزشی برای انواع دردهای زانو مناسب نبوده و برای شروع آن باید با پزشک متخصص مشورت شود. این مقاله به بررسی انواع ورزش هایی می پردازد که می توانند به تقویت عضلات پیرامون زانو، کاهش درد، و بهبود کارایی مفصل زانو کمک کنند، و نکات مهمی را برای اجرای صحیح این تمرینات ارائه می دهد.
شایع ترین آسیب های زانو به شرح زیر است:
ورزش می تواند تاثیرات بسیار مهمی بر بهبود آسیب های زانو داشته باشد. در ادامه به برخی از این تاثیرات و نکات مرتبط با آن اشاره می کنم:
تمرینات تقویتی زانو نه تنها به پیشگیری از بروز عوارض جسمانی کمک می کند، بلکه می تواند فرآیند بهبودی زانوی آسیب دیده را سرعت ببخشد. در ادامه ورزش های مناسب برای آسیب های زانو را معرفی مینماییم:
1- بلند کردن پاها به صورت صاف : اولین ورزش برای تقویت زانو بلند کردن پاها به صورت صاف است. برای انجام این حرکت ابتدا روی سطحی صاف دراز بکشید. سپس زانوی پای چپ را خم کرده و کف پا را روی زمین بگذارید. در همین حالت تلاش کنید پای سمت راست خود را به صورت صاف و بدون خم کردن زانو تا زاویه حدود 45 درجه بالا بیاورید و برای 5 ثانیه در همین وضعیت بمانید. این حرکت را به تعداد 10 تا 15 ست برای هر پا تکرار کنید.
2- بلند کردن پاشنه پا : برای انجام این حرکت لازم است از یک تکیه گاه مانند دیوار یا صندلی کمک بگیرید. پشت یک صندلی بایستید و با گرفتن آن تلاش کنید تا بدون خم شدن پاشنه های پا را بالا آورده و روی انگشتان خود بایستید. این حرکت را در 10 تا 15 ست 4 ثانیه ای تکرار کنید.
3- حرکت دادن پا از پهلو : اگر دچار التهاب یا درد زانو هستید، حرکت دادن پاها از پهلو می تواند ضمن تقویت زانو ورزشی موثر در کاهش درد باشد. برای انجام این حرکت به پهلو دراز بکشید و پاهایتان را در یک راستا قرار دهید. حالا در مرحله بعدی تلاش کنید پای بالایی را تا زاویه 45 درجه بالا ببرید و به مدت 5 ثانیه در همین حالت بمانید. این حرکت را برای هر پا به تعداد 10 تا 15 مرتبه تکرار کنید.
4- پل زدن : انجام این حرکت ضمن تقویت عضلات همسترینگ و چهار سر ران موجب حفظ ثبات، پایداری و تعادل زانو می شود. برای انجام این حرکت لازم است ابتدا روی سطحی صاف دراز کشیده و زانوهای دو تا پا را در حالت خم قرار دهید. حالا در حالی که کف پاها روی زمین قرار دارد، باسن خود را بدون قوس پیدا کردن کمر از زمین جدا کنید و به مدت 5 تا 10 ثانیه در همین حالت بمانید. تکرار این حرکت به تعداد 6 تا 8 مرتبه موجب تقویت زانو می شود.
5- اسکات با تکیه بر دیوار : برای انجام این حرکت، کنار یک دیوار بایستید و پشت تان را به آن تکیه دهید. حالا پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید و در حالی که پشت و لگن را به دیوار چسبانده اید، خود را به آرامی به سمت پایین بکشید. این کار را تا جایی ادامه دهید که زانوها خم شوند و مستقیما بالای مچ پا قرار گیرند. به مدت 5 ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس به حالت اولیه خود برگردید.
6- مارش زانو : برای انجام این حرکت ابتدا روی یک صندلی بنشینید و کف دو تا پا را روی زمین قرار دهید. حالا در حالی که لبه ی صندلی را گرفته اید، یک پای خود را با همان حالت خمیده بلند کرده و به سمت قفسه سینه نزدیک کنید. این حرکت را در ست 20 تایی تکرار کنید.
7- کشش زانو : برای انجام کشش زانو، ابتدا روی سطحی صاف به پشت دراز بکشید و پاهای خود را در حالتی صاف قرار دهید. در گام بعدی یک پا را خم کرده و در حالی که دست ها را به دور ران حلقه کرده اید، آن را به سمت قفسه سینه بکشید. توجه داشته باشید که پا بایستی در حالتی کاملا عمودی قرار گیرد. تکرار این حرکت در 10 ست 15 ثانیه ای می تواند موجب تقویت زانو شود.
8- کشش عضلات چهار سر ران : از مهم ترین عضلات مفصل زانو که ورزش دادن آن موجب تقویت و مقاومت بالای زانو می شود، عضلات چهار سر ران است. برای انجام کشش عضلات چهار سر ران لازم است از یک دیوار یا صندلی جهت حفظ بیشتر تعادل کمک بگیرید. یک دست را روی دیوار قرار داده و روی یکی از پاها بایستید. حالا در گام بعدی تلاش کنید با کمک دست دیگر پای مقابل را به سمت کمر حرکت دهید. در انجام این حرکت هدف این است که با کمک دست پا را به لگن نزدیک کرده تا احساس کشش و فشار را در قسمت ران تجربه کنید. این حرکت را به تعداد 10 مرتبه برای پا تکرار کنید.
9- کشش عضلات همسترینگ در حالت ایستاده : برای انجام کشش عضلات همسترینگ ابتدا بایستید و پاها را به فاصله 2 تا 4 سانتی متر از یکدیگر قرار دهید. حالا در مرحله بعد زانوی یک پا را در زاویه 90 درجه به سمت پشت بدن خم کنید. 5 ثانیه در همین وضعیت بمانید، سپس پا را به آرامی به سمت زمین بیاورید. این حرکت را برای هر پا به تعداد 3 دفعه تکرار کنید.
10- تمرین استپ آپ : از دیگر تمرینات موثر ورزش زانو که به پیداری و تقویت عضلات کمک می کند، تمرین استپ آپ است. برای انجام این تمرین به یک سکو که ارتفاع آن کمتر از 1 متر باشد نیاز دارید. بعد از قرار دادن سکو پای راست خود را روی آن قرار دهید و در حالی که پای چپ پشت سرتان آویزان است، به مدت 5 ثانیه در همان وضعیت بمانید. توجه داشته باشید که در طول انجام این حرکت بایستی تمام وزنتان را روی پای راست تان نگه دارید.
11- بالا آوردن پا در حالت نیمه خوابیده : جهت تقویت زانو در خانه می توانید از حرکت بالا آوردن پا در حالت خوابیده کمک بگیرید. برای انجام این حرکت ابتدا در حالتی نیمه خوابیده دراز بکشید. برای انجام این حرکت می توانید از ساعد دست ها به عنوان تکیه گاه کمک بگیرید. حالا در گام بعدی کف یکی از پاها را روی زمین بگذارید و پای دیگر را در حالتی صاف قرار دهید و آن را به سمت بالا و پایین حرکت دهید. این حرکت را برای هر پا به مدت 15 مرتبه تکرار کنید.
بیشتر بخوانید : شایعترین آسیب های ورزشی به زانو
ورزش های کششی می توانند نقش مهمی در کاهش درد زانو و بهبود انعطاف پذیری و دامنه حرکتی آن ایفا کنند. چند ورزش کششی مناسب برای کاهش درد زانو به این شرح است:
1- کشش عضلات چهارسر ران : این تمرین موجب کاهش فشار روی زانوها می شود و عضلات چهارسر ران را تقویت و منعطف تر می کند. کنار یک دیوار یا صندلی بایستید و با دست برای حفظ تعادل از آن استفاده کنید. با دست دیگر قوزک پا را بگیرید و به سمت باسن بکشید. این حالت را به مدت ۱۵ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید. برای هر دو پا این تمرین را تکرار کنید.
2- کشش عضلات همسترینگ : این تمرین به کاهش سفتی پشت ران و زانوها کمک می کند. روی زمین بنشینید و پاهای خود را مستقیم دراز کنید. به جلو خم شوید و سعی کنید انگشتان پا را بگیرید .این حالت را به مدت ۱۵ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید. آرام به وضعیت اولیه بازگردید و چندین بار تکرار کنید.
3- کشش عضلات ساق پا : این تمرین به کاهش فشار روی زانو و بهبود انعطاف پذیری ساق پا کمک می کند. روبروی دیوار بایستید و دستان خود را روی دیوار قرار دهید. یک پا را جلو و دیگری را پشت قرار دهید. پای پشتی را صاف نگه دارید و زانوی پای جلو را خم کنید. این حالت را به مدت ۱۵ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید. برای هر دو پا تکرار کنید.
4- کشش عضلات داخلی ران : این تمرین به انعطاف بیشتر عضلات ران داخلی که به ثبات زانو کمک می کنند، کمک می کند. روی زمین نشسته و کف پاها را به هم بچسبانید. زانوها را به آرامی به طرف زمین فشار دهید. این حالت را به مدت ۱۵ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید و سپس آرام به وضعیت اولیه بازگردید.
5- کشش عضلات ایلیوتیبیال بند : این عضله از قسمت خارجی ران به زانو می رسد و زیاد شدن کشش آن می تواند به درد زانو منجر شود. بایستید و یکی از پاها را روی دیگری بگذارید. به طرف همان پا خم شوید. این حالت را ۱۵ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید. برای هر دو پا تکرار کنید.
گرم کردن و انجام تمرینات کششی قبل و بعد از ورزش، نقش مهمی در کاهش آسیب های زانو دارد و به بهبود عملکرد بدن و کاهش ریسک آسیب کمک می کنند. در ادامه به تاثیرات مثبت گرم کردن و کشش بر کاهش آسیب های زانو می پردازیم:
گرم کردن : گرم کردن پیش از فعالیت های ورزشی نه تنها می تواند عملکرد ورزشی را بهبود بخشد، بلکه به شکل قابل توجهی ریسک آسیب ها را کاهش می دهد.
تاثیرات گرم کردن :
تمرینات کششی : تمرینات کششی نیز نقش مهمی در جلوگیری از آسیب های زانو دارند. کشش می تواند عضلات، تاندون ها و لیگامنت ها را آماده کند و از سفتی و انقباض آنها جلوگیری کند.
تاثیرات کششی :
برای کمک به پیشگیری از آسیب زانو روش های مختلفی وجود دارد:
با درمان خانگی زانو درد می توان به بهبود قدرت، انعطاف پذیری و تعادل زانو کمک کرد. چند ورزش خانگی موثر برای بازسازی زانو پس از آسیب دیدگی شامل موارد زیر است:
بیشتر بخوانید : علائم و علت درد زانو
درمان ورم زانو با ورزش یکی از موثرترین راه ها برای کاهش التهاب و ورم زانو است. با توجه به ماهیت فعالیت های ورزشی و نوع تمرینات، اثرات متعددی بر روی التهاب زانو وجود دارد:
انجام ورزش بدون احتیاط می تواند به تشدید آسیب ها منجر شود. در ادامه، احتیاط های لازم برای ورزش کردن در این شرایط آورده شده است:
در بسیاری از موارد، ورزش می تواند به پیشگیری از جراحی زانو کمک کند. این امر به این دلیل است که ورزش منظم و مناسب می تواند به تقویت عضلات اطراف زانو، بهبود انعطاف پذیری و افزایش ثبات مفصل کمک کند. ورزش های تقویتی می توانند کمک کنند تا عضلات چهارسر ران و همسترینگ تقویت شوند. این عضلات مسئول حمایت از مفصل زانو هستند و تقویت آنها می تواند فشار وارده بر زانو را کاهش دهد. حرکات کششی و تمرینات حرکتی می توانند انعطاف پذیری زانو و اطراف آن را افزایش دهند. این انعطاف پذیری می تواند به کاهش سفتی و بهبود دامنه حرکتی کمک کند. فعالیت های ورزشی به کاهش وزن و بهبود تناسب اندام کمک می کنند. کاهش وزن می تواند فشار کمتری به زانوها وارد کند و در نتیجه احتمال بروز مشکلات جدی تری را کاهش دهد. فعالیت های ورزشی منظم می توانند به کاهش درد و التهاب در زانو کمک کنند. این مسئله می تواند نیاز به جراحی را کاهش دهد و روشی برای درمان آسیب زانو بدون جراحی باشد.
بیشتر بخوانید : تزریق پی آر پی و درمان زانو درد
1- چه زمانی پس از آسیب زانو می توانیم ورزش را شروع کنم؟
پس از کاهش درد و التهاب، می توانید به تدریج فعالیت های خفیف (مثل حرکات نرمشی) را آغاز کنید. سه تا شش هفته بعد با نظر پزشک، می توانید تمرینات تقویتی و حرکتی بیشتری را شروع کنید. این تمرینات معمولا به تقویت عضلات اطراف زانو و افزایش دامنه حرکتی کمک می کنند.
2- چه ورزش هایی برای افرادی که رباط زانویشان آسیب دیده مناسب است؟
برای افرادی که دچار آسیب های رباط زانو هستند، انتخاب ورزش های مناسب بسیار اهمیت دارد. در ادامه به بررسی برخی از ورزش های موثر جهت پیشگیری از آسیب زانو برای این دسته از افراد می پردازیم:
3- آیا شنا برای زانوهای آسیب دیده ورزش مناسبی است؟
شنا ورزش عالی برای زانو درد به شما می روند. آب استخر و انجام حرکات ورزشی مناسب در آن باعث سبک بار شدن فرد و کاهش وزن و استرس خواهد شد.
4- آیا می توانیم از آسیب مجدد زانو هنگام ورزش جلوگیری کنیم؟
می توان با رعایت چندین اصل و تکنیک، از آسیب های مجدد زانو هنگام ورزش جلوگیری کرد. در ادامه به برخی از مهم ترین راهکارها اشاره می شود:
5- آیا استفاده از زانو بند در حین ورزش برای زانوهای آسیب دیده مفید است؟
زانوبندها، به ویژه زانوبندهای فانکشنال، نقش ارزشمندی در کاهش خطر آسیب های رباط در ورزش ها و فعالیت های پر فشار ایفا می کنند. این نوع خاص از زانوبند می تواند تحرک روزمره را بهبود بخشد. آنها حمایت و ثبات بیشتری را برای مفصل زانو ارائه می دهند و حرکت آن را به نوعی محدود می کنند.
6- آیا دویدن برای زانوهای آسیب دیده مضر است؟
به طور کلی، دویدن می تواند برای کسانی که زانوهای آسیب دیده ای دارند، مضر باشد و احتیاط و مشاوره بسیار مهم است. برای حفظ سلامت زانوها، در صورت تمایل به دویدن، باید به طور جدی به انتخاب روش ها و شرایط مناسب دقت کنید.
7- آیا پیاده روی برای زانو های آسیب دیده مضر است؟
پیاده روی فشار زیادی بر زانوها وارد نمیكند. پیاده روی سریع،اگر قبلا آسیبی در زانوهایتان نداشته اید،مشكلی ندارد.اما به زانوهای معیوب آسیب میرساند.دوچرخه سواری نیز بر روی زانوها فشار زیادی وارد نمیكند.به طور كلی هرگونه فعالیتی كه فشار كمی بر زانوها وارد كند و یا فعالیتهایی كه در آنها شما مجبور نیستید به سرعت تغییر جهت بدهید،برای زانوها مشكلساز نیستند.
8- در کل چه ورزشی برای زانوی آسیب دیده مضر می باشد؟
هر ورزشی كه مستلزم خم كردن شدید زانوها باشد میتواند به زانو صدمه بزند.اگر خم كردن به همراه بلندكردن وزنه باشند،فشار مضاعفی به زانوها وارد میكند و میتواند به زانو آسیب برساند.با این تعریف فعالیتهای ورزشی كه در آنها خم میشوید یا میپرید،مثل بسكتبال و فوتبال برای زانوها مضرند.ورزشهایی كه در آن حركتهای خم شدن زانوها و فرودآمدن روی پاها به دفعات زیاد انجام میشود نیز برای زانوها مضر هستند،تنیس،بدمینتون و فوتبال از این دسته ورزشها محسوب میشوند.
طناب زدن جزء موارد استثنایی است كه به رغم پریدن آسیبی به زانو وارد نمیكند.ورزشهایی كه در آنها فرد میپرد،فرود میآید یا در حال دویدن به طور ناگهانی تغییر مسیر میدهد،فشار خیلی زیادی روی زانوها وارد میكند كه ممكن است منجر به آسیب به رباط زانو و به خصوص رباط صلیبی قدامی شوند.حتی مقادیر كم این فعالیتهای ورزشی نیز میتوانند باعث آسیب به غضروف یا منیسک های زانو كه از غضروف آن محافظت میكنند، بشود.
توجه داشته باشید ورزشكاران حرفهای با گذراندن دوران بدن سازی و تقویت عضلات پا احتمال آسیب دیدگی را كاهش میدهند ضمن اینكه قبل از شروع ورزش نیز بدن خود را بطور اصولی و مناسب گرم میكنند، برای همین است كه میزان آسیب در آنها كمتر است، ورزشكاران آماتوریست كه مثلا فوتبال بازی میكنند.
سخن پایانی
در نهایت، ورزش های مناسب می توانند نقش مهمی در بهبود و پیشگیری از آسیب های زانو ایفا کنند. با تقویت عضلات و افزایش انعطاف پذیری، می توان درد و التهاب زانو را کاهش داد و از بروز مشکلات جدی تر جلوگیری کرد. انجام اصولی و صحیح این تمرینات از سوی افراد می تواند موجب رفع آسیب و بهبودی کامل زانوها شود. با این حال، مشاوره با یک پزشک طب فیزیکی پیش از شروع هر برنامه ورزشی ضروری است تا اطمینان حاصل شود که تمرینات انتخابی متناسب با وضعیت خاص زانو و نیازهای فردی شما باشند.
همچنین بخوانید : تاثیر چاقی و اضافه وزن بر زانو درد