ریفلاکس مثانه به حالب از عارضه های شایع و بسیار مهم در کودکان است که می تواند منجر به پیلونفریت، آسیب دائمی به کلیه و اسکار ثانویه به عفونت شود. ریفلاکس به خودی خود منجر به آسیب بافت کلیه نمیشود ، مگر زمانی که با عفونت یا افزایش فشار مثانه همراه باشد.تشخیص به هنگام ریفلاکس می تواند موجب درمان مناسب و در نتیجه پیشگیری از عوارض دائمی آن شود. در حال حاضر روش های تشخیصی متعددی برای ریفلاکس وجود دارد که VCUG از متداول ترین آنها می باشند.

اگر چه روش دیگری موسوم به DRC مزایایی ازقبیل حساسیت بیشتر و میزان اشعه کمتری دارد اماVCUG همچنان سودمندترین ابزار تشخیص این نوع بیماری ها به حساب می آید که به خوبی وضعیت اندام های داخلی و شدت ریفلاکس را مشخص می کند. بسیاری از پزشکان برای تمامی پسران در اولین ارزیابی VCUG و در ارزیابی های بعدی DRC راپیشنهاد می کنند. در حالی ابزار به کار گرفته شده برای تشخیص بیماری های ذکر شده در دختران ممکن است متفاوت باشد بیشتر پزشکان DRC را برای اولین ارزیابی ریفلاکس در دختران پیشنهاد می کنند.

البته لازم به ذکر است هردو روش تشخیصی ذکر شده محدودیت هایی هم دارند که شامل گذاشتن کاتتر ادراری است که طبیعتا با اندکی عوارض و استرس برای بیمار و والدین همراه است. این آزمایش برای تشخیص برگشت ادرار از مثانه به حالب (vesico-ureteral Reflux) در کودکان نیز مورد استفاده قرار می گیرد. ازاین رو توصیه می شود قبل از آزمایش با کودک خود صحبت کنید و با گفتن جملات مثبت از ترس آنها بکاهید.

روشهای بررسی سیستم ادراری

پزشکان برای بررسی سیستم ادراری از دو روش رادیو گرافی رنگی زیر استفاده میکنند:

1. تزریق ماده حاجب از طریق ورید

در این روش ماده حاجب به صورت محلول در آب به داخل رگ بیمار تزریق شده و به کلیه ها راه پیدا میکند . ماده حاجب کلیه و مجاری ادراری را در تصویری که به وسیله اشکله ایکس گرفته می شود ، روشن میکند بنابر این تشخیص مشکلات مجاری ادراری از این طریق برای پزشک ممکن خواهد شد.

2. تزریق ماده حاجب از طریق قرار دادن سوند

تزریق ماده حاجب از طریق قرار دادن سوند در مجاری ادراری و وارد کردن ماده حاجب تحت عنوان VCUG می باشد. در روش VCUG، ابتدا سوند (لوله ای نازک و منعطف) استریل شده در داخل مجاری ادراری قرار داده شده و ماده حاجب مناسب به داخل آن تزریق می شود. ماده حاجب ابتدا مجراي ادراري را پر كرده و سپس وارد مثانه ميشود. از این شیوه برای اطمینان از عدم رفلاکس ادرار از مثانه به کلیه و در افراد بالغ در صورت شک به تنگی مجرای ادراری استفاده میشود.

ملاحظات لازم پیش از ارزیابی VCUG

• در موارد زیر حتما پیش از انجام ارزیابی با پزشک خود مشورت کنید.
• اگر باردار هستید.
• اگر علائم عفونت ادراری مانند درد و سوزش هنگام دفع دارید.
• اگر به مواد ید دار حساسیت دارید.
• اگر به هرگونه دارویی حساسیت دارید.
• اگر از IUD استفاده میکنید.
• اگر در 4 روز گذشته هرگونه عکس برداری توسط اشعه ایکس انجام داده اید.

آیا ارزیابی VCUG با عوارض خاصی همراه است؟

این ارزیابی توسط اورولوژیست یا رادیولوژیست انجام می شود و معمولاً نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد. قبل از انجام عکسبرداری بایستی ادرار کرد و مثانه را خالی نمود و از یک محافظ سربی نیز جهت محافظت از ناحیه تناسلی آقایان در برابر اشعه استفاده می شود. اما در خانم ها پوشاندن تخمدان ها مانع نمایش مثانه می شود. ارزیابی VCUG معمولاً هیچ گونه مشکل خاصی را در برندارد. در برخی موارد ممکن است منجر به عفونت ادراری شود. درصورتی که ماده حاجب با فشار بالا تزریق شود ممکن است موجب آسیب به مثانه و مجرای ادراری شود.

به دلیل استفاده از سطح پایین پرتو برای انجام آزمایش، احتمال بسیار اندکی برای آسیب به سلول ها و بافت در اثر پرتو ایکس وجود دارد. ضمن اینکه احتمال آسیب توسط پرتو ایکس در مقایسه با مزایای آن بسیار ناچیز است. ممکن است برخی افراد نیز نسبت به مواد حاجب حساسیت داشته باشند.

بعد از انجام ارزیابی VCUG چه علائمی ممکن است مشاهده شود؟

ممکن است بیمار تا 2 روز بعد از عکسبرداری به طور مداوم نیاز به دفع ادرار داشته باشد و سوزش همراه با آن را تجربه کند. نوشیدن فراوان مایعات در برطرف شدن این مشکل بسیار موثر خواهد بود.
اگر علائمی چون مشاهده لکه های خون در ادرار ، مشکل در دفع ادرار تا 8 ساعت ، احساس تب، لرز و درد شدید در ناحیه شکم و پهلو احساس کردید، حتما آنرا با پزشک مطرح کنید .

نسخه اصلی مطلب برسی سیستم ادراری از طریق رادیوگرافی را در سایت دکتر محمد اعظمی بخوانید.

---