فقط کافی است یک بار در عمرتان دنداندرد کشیده باشید تا تایید کنید یکی از بدترین و عذابآورترین دردهایی است که میتوان تجربه کرد. خدا نکند پوسیدگی دندان از حد گذشته باشد که آن وقت درد از دندان و فک میگذرد و احساس میکنید کل سرتان درد میکند. حالا حسابش را بکنید اگر این درد در دوران بارداری سراغتان بیاید چه بساطی میشود. نه میتوانید مسکن و آرامبخش بخورید و نه میتوانید دندان پوسیده را بکشید تا از شرش راحت شوید.

واقعا در دوران بارداری با آن همه حساسیتی که هر مادری نسبت به جنین دلبندش دارد با درد دندان چه باید کرد؟ اصلا در این دوران چقدر احتمال مشکلات دندانی وجود دارد؟ چه مراقبتهایی لازم است تا از این درد در امان باشید یا اگر سراغتان آمد با آن کنار بیایید؟

دوراندیش باشید
معمولا پزشکان توصیه میکنند بارداری ناگهان و بیبرنامه نباشد و از چند ماه قبل برای آن برنامهریزی شود. از تغذیه صحیح و خوردن مکملهای غذایی گرفته تا درمان بیماریهای احتمالی. مراجعه به دندانپزشک هم باید در همین برنامهریزی قرار بگیرد. مهم نیست مشکل دندانی دارید و احساس درد میکنید یا نه، همین که تصمیم به بارداری گرفتید باید سراغ دندانپزشکتان بروید تا همه دندانهایتان را معاینه کند و پوسیدگیها ترمیم شود. گاهی ممکن است یک پوسیدگی سطحی وجود داشته باشد و هیچ درد یا آزاری از آن احساس نکنید ولی همین مشکل کوچک در دوران بارداری میتواند به دردی غیرقابل تحمل تبدیل شود و امانتان را ببرد.
مشکلاتی که اجتناب ناپذیر است
زمان بارداری بعضی از مشکلات خواه ناخواه برای دهان و دندانها به وجود میآید که بخشی از آن به دلیل تغییرات هورمونی است. از آغاز دوران بارداری سطح بعضی هورمونها در بدن تغییر میکند و همین تغییرات هورمونی باعث پرخونی در رگها میشود. لثههای پرخون یکی از مشکلاتی است که زنان در دوران بارداری با آن مواجه میشوند.

در این زمان لثهها حساس است و خیلی زود دچار خونریزی میشود. البته پرخونی لثه در دوران بارداری یک مشکل طبیعی است ولی التهاب لثه میتواند باعث حساسیت لثهها و دردناک شدن آنها شود و بنابراین خانمهای باردار با ملایمت مسواک بزنند یا از نخ کشیدن دندانها امتناع کنند که عواقب آن باقی ماندن ذرات غذا لابهلای دندانها و پوسیدگی تدریجی دندانها در قسمتهای پایینی است. از سوی دیگر در دوران بارداری بخشی از مواد معدنی برای رشد جنین مصرف میشود و کمبود مواد معدنی برای مادر را در پی دارد. البته پرخونی بدن هم به کاهش غلظت مواد معدنی کمک میکند. کمبود کلسیم، فسفر و فلوراید میتواند روند پوسیدگی دندانها را سرعت ببخشد و برای مادری که دندانهای سالمی ندارد، دردسرساز شود.
بهداشت مضاعف لازم است
با توجه به شرایط خاص دوران بارداری که دندانها بیش از قبل مستعد پوسیدگی هستند باید مادر مراقبت ویژه از دندانها داشته باشد. مسواک زدن و نخ کشیدن دندانها بعد از هر وعده غذایی اگرچه در هر شرایطی مهم است ولی در دوران بارداری اهمیت بیشتری پیدا میکند و باید با دقت بیشتری انجام شود. استفاده از دهانشویه هم برای زنان باردار ضروری است. البته محلولهای دهانشویهای که مخصوص دوران بارداری باشد وجود ندارد. ولی دهانشویههای معمول که در شرایط عادی توصیه میشوند، برای این دوران هم مناسب است. فقط باید دقت شود دهانشویهای که انتخاب میشود غیرالکلی باشد.

توصیه به مادران باردار این است که بعد از هر مسواک زدن و به خصوص شبها قبل از خواب حتما از دهانشویه استفاده کنند. یکی دیگر از مشکلاتی که در دوران بارداری خانمها با آن درگیر میشوند بوی بد دهان است که آن هم غیرطبیعی نیست ولی با استفاده منظم از مسواک، نخ دندان و دهانشویه میتوان این مشکل را برطرف کرد. التهاب و پرخونی لثهها گاهی تا دوران شیردهی هم ادامه دارد. این التهاب نیازی به درمان ندارد و خود به خود برطرف میشود ولی پوسیدگی دندانها را سرعت میبخشد.

3 ماهههای خطرناک
3 ماه اول بارداری، 3 ماه خطرناکی است و عملیات ترمیمی یا کشیدن دندان میتواند به جنین آسیب وارد کند. مواد بیحسی از یک سو و استرس دندانپزشکی از سوی دیگر سلامت جنین را به خطر میاندازد. معمولا نشستن روی یونیت دندانپزشکی و قرار گرفتن در آن شرایط به خودی خود اضطرابزاست و در دوران بارداری این اضطراب بیشتر خواهد بود. در 3 ماه اول استرس برای جنین خیلی مضر است و به همین دلیل دندانپزشک سعی میکند کاری روی دندان انجام ندهد.

3 ماه آخر هم 3 ماه خطرناکی محسوب میشود، چون اضطراب در این ماهها میتواند زایمان زودرس در پی داشته باشد. 3 ماه میانی بارداری جنین در رحم محکمتر شده و نسبت به ماههای دیگر کمخطرتر است ولی باز هم هر کاری باید با احتیاط انجام شود. البته طبیعی است که در طول دوران بارداری احتمال دنداندرد شدید برای هر کسی میتواند وجود داشته باشد و اگر پیش بیاید قابل تحمل نیست. در چنین شرایطی بهترین راهحل مراجعه به دندانپزشک است.

معمولا در این مواقع اگر درد شدید باشد با مشورت دکتر متخصص زنان استامینوفن ساده تجویز میشود و روی دندان پانسمان قرار داده میشود تا درد آن آرام شود. به این ترتیب مادر میتواند تا پایان دوران بارداری با دندان پوسیده مدارا کند و بعد از زایمان درمان ترمیمی را آغاز کند. البته در بعضی مواقع که دنداندرد شدید است و عصب دندان آسیب دیده درمانهای خاص و محافظهکارانهای انجام میشود و عصب را نیمه از بین میبرند تا درد آرام شود. اگر دندانپزشک مجبور به استفاده از مواد بیحسکننده باشد از موادی استفاده میشود که حاوی لیدوکائین ساده است و اپینفرین ندارد، چون اپینفرین با انقباضاتی که ایجاد میکند، مشکلساز خواهد شد.
مراقبت از دندان با سبزیجات
همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. معمولا در دوران بارداری پزشک زنان توصیههای لازم را به مادر میکند تا کمبود مواد معدنی جبران و استحکام دندانها حفظ شود. در این دوران بیشتر پزشکان با توجه به وضعیت مادر مصرف کلسیم و ویتامین Cرا توصیه میکنند و مادران نباید در مصرف این داروها سهلانگاری کنند، چون علاوه بر سلامت و رشد نوزاد سلامت دندانها هم به این موضوع وابسته است.

در کنار مصرف قرصهای ویتامین و مواد معدنی تغذیه مناسب هم اهمیت ویژهای دارد. زنان باردار باید مواد غذایی سرشار از کلسیم را بشناسند و در رژیم غذاییشان بگنجانند. کرفس، هویج و کلم به خصوص کلم بروکلی- منابع خوبی برای کلسیم هستند. چغندر قرمز هم کلسیم قابل توجهی دارد و معمولا خوردن لبو توصیه میشود. در کل سبزیهایی که ساقه زیرزمینی دارند و ساقه آنها مصرف میشود مواد معدنی بیشتری از خاک جذب میکنند و منابع بهتری برای جبران کمبودهای دوران بارداری هستند.

خوددرمانی ممنوع
بعضیها فکر میکنند داروهای گیاهی هیچ ضرری ندارند. گرچه این داروها نسبت به داروهای شیمیایی کمعارضهتر هستند ولی نمیتوان مطمئن بود که هیچ ضرری نداشته باشند. مثلا گل میخک که برای تسکین درد دندان توصیه میشود به دلیل داشتن ماده شیمیایی اوژنول میتواند تحریککننده باشد. اسپریهای بیحسکننده خانگی هم معمولا الکل دارند و میتوانند برای مادر و جنین خطر ایجاد کنند. بهتر است زنان باردار سراغ این روشها نروند و در صورت بروز دنداندرد به دندانپزشک مراجعه کنند.

مواردی پیش آمده که مادر چون فکر میکند در این شرایط دندانپزشک هیچ کاری نمیتواند برای او انجام دهد به درمانهای خانگی آسیبرسان رو میآورد و دندانی که با یک پانسمان ساده میتوان تا پایان بارداری حفظش کرد و بعد به ترمیم آن پرداخت به حدی میرسد که دندانپزشک مجبور میشود پس از زایمان آن را بکشد. گاهی پرخونی لثهها در دوران بارداری باعث میشود یک پوسیدگی سطحی با درد شدید بروز کند ولی دندانپزشک میداند با چه روشی درد را تسکین دهد تا دندان در شرایط مساعدی قرار بگیرد. توصیه میشود خانمهای باردار در صورت بروز دنداندرد زمان را از دست ندهند و سریعتر به دندانپزشک مراجعه کنند تا قبل از عمیق شدن پوسیدگی بتوان کاری انجام داد.

نسخه اصلی مطلب درمان دندانپزشکی در دوران بارداری را در سایت دکتر سید محسن هاشمی نیا بخوانید.

---