سونوگرافی یک روش تصویر برداری پزشکی با استفاده از امواج اولترا سوند است که به منظور تشخیص و مداخله در درمان ناهنجاریها و بیماری ها به کار می رود. این روش بسیار ایمن بوده و عارضه خاصی برای بیمار به همراه ندارد. از سونوگرافی برای تشخیص بیماری های دستگاه گوارش، کلیه و مجاری ادراری، بیماریهای زنان، بارداری، مشکلات جنین و مشکلات اسکلتی عضلانی استفاده می شود. همچنین برای نمونه برداری از برخی بافتها برای تشخیص تومورها و توده ها نیز بصورت مداخله ای از سونوگرافی استفاده میشود.

سونوگرافی غده تیروئید

غده تیروئید نیز مانند سایر غدد بدن می تواند دچار تومورهای توپر یا حفرات خالی ( کیست ) شود. معمولاً متخصص عدد مترشحه داخلی پس از معاینات اولیه و احیاناً انجام اسکن رادیو ایزتوپ، سونوگرافی غده تیروئید را به دو منظور درخواست می کند :

1. تشخیص تومورهای توپر از کیست ها
2. تشخیص این مسئله که غده تیروئید فقط در گردن قرار دارد یا اینکه به داخل سینه و پشت جناغ کشیده شده است.

آمادگی های پیش از سونوگرافی غده تیروئید

نیاز به آمادگی خاصی نیست. در حین سونوگرافی حرف نزنید و غیر از مواقعی که پزشک سونوگرافیست اجازه می دهد آب دهانتان را قورت ندهید. نتایج آزمایشات و اسکن رادیوایزوتوپ قبلی را همراه داشته باشید.

سونوگرافی بیضه ها

بیضه ها که اعضاء اصلی تولید مثل در مردان به حساب می آیند نیز ممکن است بنا به دلایلی متعددی تحت سونوگرافی قرار گیرند. از جمله این موارد می توان با واریکوسل ( گشادی و اتساع سیاهرگ های بیضه )، هیدروسل ( آب آوردن کیسه بیضه ) و بیضه های پایین نیامده ( بیضه هایی که پایین نیامده یا به داخل کانال کشاله ران و شکم کشیده شده اند )، ضربه های وارده به بیضه و پیچش بیضه ها و ... اشاره نمود. معمولاً در حین بررسی سونوگرافی واریکوسل از بیمار خواسته می شود تا نفس عمیق کشیده و آن را در سینه حبس کند تا وریدهای بیضه برجسته تر شده و راحت تر تحت بررسی قرار گیرند . به علاوه بیضه ها و کیسه بیضه در حالت ایستاده نیز تحت بررسی قرار می گیرند.

حتماً نوزاد پسرتان را در ماه اول پس از تولد جهت معاینه بیضه ها به نزد متخصص اطفال ببرید. توجه داشته باشید که پایین نیامدن بیضه ها و باقیماندن آنها در داخل شکم و کانال اینگوینال ( کشاله ران ) احتمال نازایی و بروز سرطان در بیضه ها را افزایش می دهد. لذا باید سریعاً تحت درمان و در صورت نیاز دیگر اقدامات لازم و جراحی قرار گیرند.

آمادگی های پیش از سونوگرافی بیضه ها

سونوگرافی بیضه ها نیاز به آمادگی خاصی ندارد. رعایت بهداشت محدوده دستگاه تناسلی خارجی لازم است. هر چند اجباری در حذف موهای ناحیه زهار وجود ندارد و رعایت بهداشت منطقه کافی است ولی بهتر است که روز قبل از مراجعه اقدام به نظافت موهای این ناحیه بنمایید.

سونوگرافی چشم

با استفاده از سونوگرافی می توان اطلاعات با ارزشی از کره چشم و فضای پشت چشم و محتویات آن به دست آورد.

روشهای سونوگرافی چشم

1. سونوگرافی از روی پلک
2. سونوگرافی مستقیم از روی سطح قرنیه استفاده می شود. با سونوگرافی چشم می توان به بررسی قطره چشم، وجود تومورهای داخل چشمی و پشت کره چشم، وضعیت عروقی چشم و.... دست یافت.

آمادگی های پیش از انجام سونوگرافی چشم

• خانم ها باید قبل از انجام این سونوگرافی از استفاده از هر گونه مواد آرایشی صورت و خصوصاً پلک ها بپرهیزند.
• قبل از انجام آزمون، لنزهای تماسی را از چشم خود خارج نمائید.
• در حین آزمایش حتی المقدور از پلک زدن بپرهیزید.

سونوگرافی در ارتوپدی

سونوگرافی در بررسی بافت های نرم اندام ها و بخش های غضروفی نیز کاربرد دارد. از جمله این بافت های نرم می توان به وترها و رباط ها، مفاصل و عضلات اشاره نمود.

کاربردهای سونوگرافی اسکلتی عضلانی

• تشخیص در رفتگی مادرزادی مفصل ران
• تشخیص پارگی تاندون پشت پا ( تاندون آشیل )
• تشخیص پارگی عضلات چرخاننده شانه
• تشخیص خونریزی داخلی عضلات
• تشخیص تومورها و کیست های بافتهای نرم
• تشخیص مشکلات منیسک های زانو

آمادگی های پیش از سونوگرافی ارتوپدیک

نیاز به آمادگی خاصی وجود ندارد. بهتر است ناحیه مورد بررسی زخم باز نداشته باشد، به علاوه اندام مورد نظر نباید در داخل گچ باشد.

سونوگرافی داپلر عروق

از سونوگرافی داپلر جهت بررسی جریان خون در داخل رگها استفاده می شود. خونی که به دستگاه نزدیک می شود و خونی که از ان دور می شود به ترتیب با رنگ های قرمز و آبی در صفحه نمایشگر قابل دیدن است . از این روش برای بررسی و تشخیص تنگی های عروقی، جداسازی از تومورهای بدخیم از خوش خیم، توده های کم خون از پرخون، انسداد و گرفتگی عروق اندام در افراد سیگاری و .... استفاده می شود.

آمادگی های پیش از سونوگرافی داپلر

مشابه آمادگی سونوگرافی های ارتوپدی است. به علاوه ترس و اضطراب بی مورد بیمار ممکن است اختلال مختصری در نتایج سونوگرافی داپلر ایجاد نماید. انجام سونوگرافی داپلر با صدای حرکت خون سرخرگی و سیاهرگی که گاهی شبیه صدای جیغ گریه است همراه می باشد . از این صداها هراس پیدا نکنید .

دیگر کاربردهای سونوگرافی

از دیگر کاربردهای سونوگرافی میتوان به موارد زیر اشاره نمود :

1. سونوگرافی قلب ( اکوکاردیوگرافی )
2. اندوسونوگرافی ( سونوگرافی از داخل حفرات بدن ) که در بررسی مری، معده، پروستات ، بیماریهای زنان و ... بکار می رود.
3. سونوگرافی اینتراوپراتیو ( سونوگرافی های حین جراحی ) که در طی آن، در اتاق عمل هنگامی که شکم بیمار در حین جراحی باز شده است مستقیماً پروب سونوگرافی روی کبد یا سایر اعضاء قرار داده شده و ضایعات به صورت دقیق تر بررسی می شوند.
4. روش های مداخله ای و درمانی سونوگرافی ( اینتر و نشنال ) که برای انجام بیوپسی، تخلیه کیست، سوزاندن تومورها، لیزردرمانی و ... مورد استفاده قرار می گیرد.

نتیجه گیری

امواج اولترا سوند در سونوگرافی درون اندامی و برون اندامی به تشخیص و شناسایی بیماریها و ناهنجاریهای مختلف زنان، مردان و کودکان در همه سنین کمک می کند. در صورت انجام این روش توسط متخصص مربوطه معمولا بدون عارضه است و نیاز به آمادگی خاصی ندارد.

نسخه اصلی مطلب سونوگرافی برای چه اندام هایی انجام می شود؟ را در سایت دکتر محمد اعظمی بخوانید.

---