نورودرماتیت نوعی بیماری مزمن پوستی است که از مهمترین علائم اولیه آن خارش بخش هایی از پوست است. خاراندن این نواحی باعث می شود تا خارش ادامه یابد و حتی بیشتر شود. دکتر مریم ملکی متخصص پوست و مو در اصفهان در این مقاله به توضیحات بیشتر می پردازد.

نورودرماتیت با نام لیکن سیمپلکس مزمن يا به اصطلاح عاميانه اگزماى عصبى یا خارش عصبی هم شناخته می شود ولی بیماری خطرناک و مسری نیست. این بیماری نوعی التهاب پوست بوده که علائم مختلفی ایجاد می کند. از مهمترین علائم آن وجود پلاک پوسته دار به رنگ قرمز یا بنفش تیره با حدود واضح و خطوط پوستی برجسته و مشخص است که به این حالت، لیکنیفیه شدن پوست می گویند.

شکل 1 نورودرماتیت لیکن سیمپلکس (اگزما یا خارش عصبى)

علت ایجاد نورودرماتیت

دلیل اصلی این بیماری مشخص نیست. گاهی اوقات این بیماری به دلیل تماس شی آزاردهنده ای با پوست یا اصطکاک چیزی با پوست مانند لباس های تنگ یا نیش حشرات به وجود می آید. خارش این نواحی با خاراندن بیشتر وخیم می شود.در بعضی موارد هم نورودرماتیت به سایر بیماری های پوستی ارتباط داده می شود مانند خشکی پوست، اگزما یا پسوریازیس. استرس و اضطراب هم می توانند از عوامل محرک این بیماری باشند.

فرایند خارش و خاراندن مکرر در پوست منجر به ضخیم شدن و کلفتی پوست شده و به پوست حالتی سفت، خشن یا چرم مانند می بخشد. استرس ممکن است در ایجاد لیکن سیمپلکس مزمن در بعضی افراد نقش داشته باشد بنابراین باید آن را شناسایی و برطرف کرد. بیمار باید درک کند که تا وقتی خارش و خاراندن ضایعات حتی به مقدار اندک متوقف نشده باشد، ضایعات پوستی بهبود پیدا نمی کنند. خراشاندن پوست معمولا در حین خواب رخ می دهد و لذا پوشاندن ناحیه مبتلا ممکن است لازم باشد.

عوارض نورودرماتیت چیست؟

• این احتمال وجود دارد که شدت خارش خیلی زیاد باشد یا بیماری مزمن شود که در این صورت اختلالاتی در خواب، عملکرد جنسی و کیفیت زندگی فرد به وجود خواهد آمد.
• خارش مکرر سبب ایجاد خراش های ریز در پوست و ورود باکتری به پوست می شود، وجود پوسته های مرطوب، دلمه و پوستول ها نشانه عفونت ثانویه است که باید با آنتی بیوتیک درمان گردد.
• در بیمارانی که دائما پوست سرشان را می خارانند، ندول هایی تشکیل می شود که معمولا کوچک تر از ۱ سانتی متر هستند و در پوست سر پراکنده اند.
• شکست چرخه ی خارش و خاراندن ناحیه مبتلا به این بیماری کاری دشوار است و موفقیت حاصل از درمان با توجه به توانایی فرد در مقاومت در برابر خاراندن این نواحی و روش های درمانی تخصصی تعیین می شود. داروها و کرم های تجویزی می توانند به بهبود خارش فرد کمک نمایند. همچنین بهتر است از عوامل تشدیدکننده ی این بیماری دوری جویید یا آن ها را از زندگی خود حذف نمایيد.
• خاراندن زیاد یک ناحیه باعث بروز زخم، عفونت های باکتریایی یا زخم های دائمی و تغییر رنگ پوست می شود. خاراندن می تواند اختلالاتی در خواب شما هم بوجود آورد.

نشانه های نورودرماتیت کدامند؟

1. خارش در نواحی از پوست
2. پوست حالتی ضخیم و چرم مانند یا پوسته پوسته پیدا می کند.
3. بخش هایی از پوست ضخیم و برآمده می شوند و به رنگ قرمز یا رنگی تیره تر از پوست در می آیند.

در نورودرماتیت کدام نواحی بدن درگیر می شوند؟

نواحی پوستی درگیر در این بیماری عبارتند از:

• قسمت خارجی ساق پا
• مچ دست و قوزک پا
• پشت گردن و کمر
• پوست کف سر
• پلک های فوقانی
• چین پشت گوش
• ناحیه تناسلی، بیضه ها، لابیاها و مقعد

خارش ضایعات باعث تسکین محل التهاب می شود و بیمار از این کار لذت زیادی می برد. از بین رفتن این احساس لذت بخش یا تداوم ناخودآگاه و عادی شدن خارش می تواند علت عود مکرر این بیماری پوستی باشد. لیکن سیمپلکس تناسلی می تواند بسیار مزمن شود و معضلی ایجاد کند که زجر و درماندگی قابل ملاحظه ای برای بیمار در پی داشته باشد.

شایع ترین نواحی پوستی که در این بیماری درگیر می شوند آن هایی هستند که دسترسی به آن ها آسان است و بنابراین بیمار دائما آن ها را می خاراند و باعث خراشیدن و التهاب پوست یا درماتیت می شود. ممکن است خارش ناشی از این بیماری شدید و موقتی باشد یا به همان شدت به صورت همیشگی و دائمی وجود داشته باشد. احتمالا فرد از روی عادت یا در طی خواب نیز ناحیه مورد نظر را می خاراند.

شکل 2 محل های شایع نورودرماتیت

یافته های آزمایشگاهی نورودرماتیت

تراشیدن ضایعات پوستی و مطالعه تراشه ها با هیدروکسید پتاسیم برای بررسی کچلی (تینه آ) لازم است. عفونت قارچی تینه آ می تواند علائم لیکن سیمپلکس مزمن را تقلید کند. آلرژی تماسی می تواند سبب بروز لیکن سیمپلکس مزمن شود یا آن را عارضه دار کند. در صورت ابتلای پوست اطراف چشم، پشت دست ها یا پاها، پوست ناحیه تناسلی، بیضه ها و مقعد باید تست حساسیت پوستی یا پچ تست (Patch Test) برای شناسایی نقش آلرژن ها در ایجاد بیماری، انجام شود. در مواردی که پزشک در تشخیص دچار شک شود ممکن است تکه برداری یا بیوپسی پوست انجام دهد.

زمان مناسب مراجعه به پزشک

• زمانی که شما به صورت مکرر محلی مشخص از پوست خود را می خارانید.
• زمانی که خارش این نواحی باعث می شود تا نتوانید درست بخوابید یا بر فعالیت های روزمره ی خود تمرکز نمایید.
• زمانی که پوست شما دردناک شده است و به نظر می رسد ملتهب یا عفونی شده است.

شکل 3 علل های نورودرماتیت

عوامل تشدیدکننده نورودرماتیت کدامند؟

تعدادی از عوامل احتمال ابتلا به نورودرماتیت را افزایش می دهند مانند:

1. سن و جنیست: خانم ها بیشتر از آقایان در معرض ابتلا به این بیماری هستند، این بیماری پوستی در بزرگسالان سنین بین 30 تا 50 سال را دچار می کند ولی ممکن است در کودکان نیز دیده شود، مخصوصا کودکانی که دچار آلرژی های پوستی هستند.
2. سایر بیماری های پوستی: افرادی که سابقه خانوادگی یا شخصی ابتلا به درماتیت، اگزما، پسوریازیس و بیماری های مشابه را دارند بیشتر در معرض ابتلا به نورودرماتیت قرار دارند.
3. اختلالات اضطرابی: استرس و اضطراب می تواند باعث بروز خارشی شود که به نورودرماتیت مرتبط است.

سیر و پیش آگهی بیماری نورودرماتیت

پلاک پوستی لیکن سیمپلکس معمولا به صورت موضعی باقی می ماند و با گذشت زمان بزرگ نمی شود. این پلاک التهابی پس از ایجاد معمولا افزایش اندازه پیدا نمی کند. در کل می توان گفت که پیش آگهی یا پروگنوز (Prognosis) بیماری خوب است.

روش های درمانی به منظور کنترل و پیشگیری از خارش

روش های درمانی به منظور کنترل خارش و پیشگیری از خاراندن نواحی مبتلا به بیماری و تعیین دلایل اصلی بیماری صورت می گیرد:

1. کرم های ضدالتهاب قوی: در صورتی که کرم های غیر تجویزی کورتیکو استروئید اثربخشی لازم را نداشته باشند، ممکن است پزشکتان داروی قوی تری را تجویز کند، ضمن این که استفاده از پمادها زیر پلاستیک سبب افزایش جذب و نفوذ دارو می شود.
2. تزریق کورتیکواستروئید ها: ممکن است پزشکتان کورتیکواستروئیدها را مستقیما در ناحیه مبتلا به بیماری تزریق کند.
3. داروهای ضدخارش: انتی هیستامین های تجویزی به بهبود خارش بسیاری از افراد مبتلا به نورودرماتیت کمک می کنند. ممکن است تعدادی از این داروها باعث بروز خواب الودگی شوند و به بهبود خارش در طی خواب نیز کمک نمایند.
4. داروهای ضداضطراب: از آن جایی که اضطراب و استرس می توانند عامل بروز نورودرماتیت باشند داروهای ضداضطراب در پیشگیری از خارش موثرند.
5. پرتودرمانی: گاهی اوقات قرارگیری ناحیه مبتلا به این بیماری در برابر انواع ویژه از پرتوها می تواند در بهبود بیماری موثر باشد.
6. روان درمانی: صحبت با یک مشاور به شما کمک می کند تا میزان تاثیر عواطف و رفتارهای خود بر بهبود یا وخامت خارش های ناشی از این بیماری را متوجه شوید.

چند نکته کاربردی در درمان نورودرماتیت

• با خیس کردن ناحیه مبتلا در آب به مدت ۵ دقیقه و سپس استفاده از یک پماد یا کرم حاوی کورتون یا استروئید موضعی با توان متوسط تا بالا و پوشاندن ناحیه با پلاستیک یا سلفون سرعت جذب دارو و بهبود بیماری افزایش می یابد.
• در درمان اگزما تناسلی، بیضه ها، مقعد و چین پشت گوش از پمادهای کورتونی موضعی قوی نباید استفاده کرد در عوض، این نواحی را باید با پماد های حاوی استروئیدهای موضعی کم توان یا پمادهای مهارکننده های کالسینورین (تاکرولیموس) درمان کرد.
• برای درمان ضایعات اگزمایی پوست سر یک ژل استروئید گروه ۱ یا ۲ نظیر کرم فلوسینونید (Lidex) یا محلولی نظیر کلوبتازول (محلول پوست سر Cormax) به صورت روزانه، دو بار در روز به کار می رود.
• نواحی مرطوبی که دچار عفونت ثانویه شده اند و پوستول و دلمه بسته اند، با آنتی بیوتیک های خوراکی و یک لوسیون استروئید موضعی درمان می شوند.
• ندول هایی که به دلیل خارش پوست سر ایجاد شده اند ممکن است نسبت به درمان بسیار مقاوم باشند و به تزریقات ماهیانه داخل ضایعه با تریامسینولون استونید احتیاج پیدا کنند.

روش های نوین درمانی نورودرماتیت

در این زمینه باید مطالعات بیشتری صورت گیرد ولی تعدادی از مطالعات نشان می دهند که روش های درمانی ذیل می توانند اثربخش باشند:

1. لیزردرمانی: کاربرد لیزرهای کم توان در بهبود هرچه سریع تر نورودرماتیت جایگاه ویژه ای دارد و سبب شکسته شدن سریع چرخه خارش و خاراندن پوست می گردد.
2. تزریق بوتاکس یا سم بوتولینیوم: این تکنیک به کاهش خارش و رفع تکه های ضخیم پوستی کمک می کند.
3. محلولهای اسپرین: می توان محلولی از ترکیبات اسپرین و دیکلرومتان را بر روی ناحیه مورد نظر مالید. این روش برای تعدادی از افراد مبتلا به نورودرماتیت موثر بوده است.

دکتر مریم ملکی اضافه می کند دستگاه های لیزر کم توان موجود در کلینیک هور این امکان را به پزشکان می دهد که بیماران خود را سریع تر و بهتر درمان کنند.

لطفا از عکس های قبل و بعد بیماران در گالری عکس دیدن فرمایید.

آدرس: اصفهان-خ چهارباغ بالا جنب مجتمع پارک ساختمان گلستان طبقه فوقانی بانک سپه مرکز لیزر هور (دکتر مریم ملکی)

• تلفن :03116662224

---