کرایوتراپی و نحوه درمان

دکتر گیتا فقیهی [ متخصص پوست و مو ]آدرس وب سایت : www.drgitafaghihi.ir
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، مجتمع آژند،بلوک آ،طبقه سوم،کلینیک صدف تلفن مطب : 32240828 - 031

سرما درمانیی اکرایوتراپی ( به انگلیسی : Cryotherapy )
به روشی درمانی گفته میشود که در آن بخشی از بدن بیمار یا کل بدن او در معرض سرما و کاهش دما قرار میگیرد. هدف ازکریوتراپیکاهش سوخت و ساز سلولی، افزایش بقای سلولی، کاهش التهاب، کاهش درد واسپاسم ، انقباض عروق است. از موارد کاربرد دستگاه کرایوتراپی در کنترل و درمان بیماری سالک، بواسیر، یبوست، دردهای بعد از عمل جراحی در پرتو درمانی، از بین بردن چربیهای اضافه بدن و از این دست می باشد.این روش نسبتاً ارزان، ایمن و قابل اعتماد است. بااینحال، مهم است که ضایعه پوستی به طور دقیق تشخیص دادهشده باشد.از این روش در درمان ملانوم (نوعی ضایعه سرطانی) یا هر ضایعه رنگی دیگری که میتواند ملانوم باشد، نباید استفاده شود.

کاربرد کرایوتراپی یا سرما درمانی
۱) تغییر رنگ پوست ( پیگمانتاسیون ها ) : مانند لکه ای ناشی از آفتاب
۲) برخی ضایعات پیش بدخیمی: مانند کراتوز آکتینیک
۳) ضایعات عروقی مانند: انواع همانژیوم ها از جمله سارکوم کاپوزی
۴) برخی ضایعات ویروسی مثل زگیل
۵) کیستها و ضایعات توموری خوش خیم مانند: میلیا، زائده های گوشتی (skin tag) و کراتوز سباسه
۶) اسکارهای هیپرتروفیک و کلوئیدها

تذکر :
استفاده از کرایو در درمان خالهای ملانوسیتیک که ضایعات پیش سرطانی محسوب می شوند، ممنوع است زیرا تغییرات داخل سلولی حاصله، تمایل به بدخیمی این ضایعات را تسریع و تسهیل می نماید.

نحوه اثر کرایوتراپی
در این پروسه ی درمانی از نیتروژن مایع و به میزان کمتر اکسیژن و هیدروژن مایع (با دمای زیر صفر) استفاده میشود.
مکانیسم کرایوتراپی را در ۳ فاز می توان تشریح کرد:

فاز اول، فاز انتقال حرارت :
رایجترین ماده مورد استفاده در کرایو، نیتروژن مایع است که نقطه جوشی معادل ۱۹۶- درجه سانتی گراد دارد و با استفاده از آن بر روی ضایعه یک فازانتقال حرارت سریع از پوست به مایع فریز کننده اتفاق افتاده و مقدمات تخریب سلولی در محل ضایعه فراهم می شود.

فاز دوم، فاز تخریب سلولی :
فریز ضایعه به سبب شرایط هیپراسمتیک داخل سلولی، تخریب ناگهانی و سریع سلولی را به دنبال دارد. مطالعات نشان داده است که پس از یک تخریب سریع، توانایی تولید کلاژن فیبروبلاستها به حداقل می رسد و این، موجبات درمان ضایعاتی نظیر کلوئیدها را به بهترین وجه فراهم می کند.

فاز سوم، فاز التهابی :
این التهاب با ادم و قرمزی همراه است و پاسخ طبیعی به فرایند مرگ سلولی می باشد. عدم کنترل مناسب این فاز میتواند منجر به تشکیل تاول و درنهایت اسکار شود.

ناحیه تحت درمان با کرایوتراپی
در عرض چند ساعت ممکن است در محل درمان تاول ( روشن ، قرمز یا بنفش ) ایجاد شود .
ممکن است خونریزی رخ دهد ( هرچند معمول نیست ) .
در عرض چند روز تاول کوچک شده و تبدیل به یک زخم کوچک میشود.
تورم ظرف چند روز فروکش میکند.
ترمیم پوست معمولاً به نوع ضایعه و محل قرارگیری آن بستگی دارد. معمولاً زخم ناحیه تحت درمان در عرض یک هفته بعد ازکرایوتراپی،لایه برداری میشود. در مورد ضایعات کراتوز اکتینیک صورت و ضایعات مشابه دست، پس از حدود سه هفته ناحیه تحت درمان التیام مییابد. ممکن است زخمهای موجود در نواحی تحتانی بدن برای التیام سه ماه یا بیشتر زمان نیاز داشته باشند.

مراقبت های پس از عمل کرایوتراپی
انجام عمل کرایوتراپی باعوارضی نیز همراه است که از جمله آنها می توان به ایجاد تاول در محل انجام عمل اشاره کرد که بر دو نوع است. نوع اول این نوع تاول ها شفاف است و ممکن است در اثر خونریزی متمایل به رنگ زرد یا بنفش بشود که این نوع اختلال جدی نیست و جای نگرانی وجود ندارد.
میتوان ناحیه تحت درمان را به آرامی یک یا دو بار در روز شستشو داد، ناحیه تحت درمان باید تمیز نگه داشته شود.
پانسمان کردن ناحیه، اختیاری است، اما اگر ناحیه تحت درمان در معرض آسیب دیدگی و یا اصطکاک با لباس قرار داشته باشد، بهتر است روی آن پانسمان شود. هنگامی که تاول خشک و فروکش نمود، میتوان از روغن وازلین استفاده کرد.
از دستکاری ناحیه خودداری کنید. در روی صورت، ناحیه تحت درمان، ظرف ۵ الی ۱۰ روزلایه برداری میشود، در مورد پوست دست ممکن است ۳ هفته طول بکشد.
جراحت و یا زخم موجود در قسمت پایینی پا ممکن است تا ۳ ماه ادامه داشته باشد، زیرا که التیام زخمها در این ناحیه به کندی صورت میپذیرد. ایجاد عفونت ثانویه غیرمعمول است. اگر رخ دهد، ممکن است باعث افزایش درد، تورم، افزایش مایع زردرنگ در داخل تاول ، ترشحات چرکی و یا قرمزی در اطراف منطقه درمان شود. اگر موضوعی باعث نگرانی شما شد، با پزشک خود به مشورت بپردازید: ممکن است، ضدعفونی کننده ها موضعی و یا آنتی بیوتیک های خوراکی لازم باشد.

ممنوعیت های کرایوتراپی
در افراد مسن و کودکان : به علت احتمال بیشتر تشکیل تاول و اسکار
افراد دیابتی : به علت احتمال عدم ترمیم مناسب و ایجاد زخم پس از انجام کرایوتراپی
افراد با پوست تیره : به علت احتمال تغییر رنگ محل ضایعه (هیپوپیگمانتاسیون )
پوست آسیب دیده ( بر اثر آفتاب ، استفاده موضعی از کورتیکواستروئیدها و … ) : به علت افزایش خطر تشکیل تاول و نکروز