رفتار تغذیه ای خانواده با کودک

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

تغذیه در کودکان در بسیاری از جوامع تغذیه مترادف با مراقبت است. لغت Nurture به زبان انگلیسی به معنی پرورش، تربیت، تغذیه، غذا، پروردن و بزرگ کردن است. بی شک برای رشد و تکامل طبیعی شیرخواران و کودکان خردسال نه تنها باید نیازهای اساسی جسمی ( تغذیه، بهداشت، پوشاک، سرپناه، ایمنی ) را تامین کرد بلکه نیازهای روانی، اجتماعی (عاطفی) آن ها نیز باید برآورده شوند. وجود مادر یا جانشین او، فردی که بتواند ارتباط حاکی از محبت و اعتماد با کودک برقرار کند، امری اساسی در تغذیه ی مناسب کودک و رشد و تکامل اوست.

شیوه های رفتاری مادر در زمان غذا دادن به کودک
مادر در زمان تغذیه ی کودک در صورتیکه هدف های زیر را دنبال کند، موفق خواهد بود :
- نیازهای تغذیه ای کودک را تامین کند؛
- احساس استقلال کودک را در خورردن غذا برآورده سازد؛
- عکس العمل مناسب و یک نواختی در مقابل رفتارهای کودک ابراز کند؛
- ذائقه ی او را به انواع مواد غذایی عادت دهد؛
- محیطی سرشار از محبت و صمیمیت و به دور از جنجال در زمان غذا خوردن فراهم کند؛
- سفره ی غذا را در شرایط مناسبی که خاطره دل پذیری ایجاد کند، بچیند؛

برای این که به چگونگی رفتار کودک، عکس العمل مادر و رفتارهای آتی کودک پی ببریم یک مثال می زنیم :
کودک و مادر به مغازه ای وارد می شوند؛ کودک درخواست شکلات می کند؛ مادر برای کودک توضیح می دهد و از خریدن امتناع می کند؛ کودک گریه می کند و جیغ می کشد؛ مادر شکلات را می خرد. در این مثال عکس العملی که متعاقب رفتار کودک از مادر سر می زند، تعیین کننده ی رفتارهای آتی کودک است. مادر با خرید شکلات، رفتار کودک را برای استفاده از ابزار گریه تقویت می کند و احتمال این که این رفتار در دفعات بعد تکرار شود زیاد است. در این ارتباط دو جانبه، اگر مادر نسبت به گریه ی کودک بی توجهی می کرد یا توجه او را به موضوع دیگری جلب می کرد، احتمال قطع گریه وجود داشت و پیامد نامطلوب فوق حاصل نمی شد. منطقی و معقول بودن رفتار والدین در مقابل درخواست های کودک موجب ایجاد رفتارهای یک نواخت می گردد و کودک دچار سردرگمی نمی شود. گاهی اوقات، والدین با توجه به شرایط روحی و روانی خود هر بار در مقابل درخواست معین کودک، رفتاری را نشان می دهند که با رفتار قبل مغایر است. این رفتارهای مغایر، کودک را دچار سردرگمی می کند و ممکن است شیوهی غذا خوردن او را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

تکامل کودک و ارتباط آن با تغذیه
به دلیل این که غذا یکی از مهم ترین عوامل موثر و تقویت کننده های رفتاری است، لذا باید دادن غذا با ملاحظات خاصی انجام گیرد. باید کودکان از نظر جسمی، عاطفی و روانی آماده ی خوردن غذا باشند و این مسئله بستگی به توانایی کودک دارد :
نوزاد تا 10 روز اول بعد از تولد دارای رفلکس جست و جو (Rooting Reflex) و مکیدن (Sucking Reflex) است و از قرار دادن دست و انگشت شست در دهان لذت می برد.
بین 2 هفته الی 2 ماه شرایط تغذیه را تشخیص داده و به هنگام قرار گرفتن در وضعیت مناسب شروع به مکیدن می کند.
بین 4 ـ 3 ماهگی در صورت قرار گرفتن ماده ی جامد در دهان، آن را با زبان بیرون می اندازد
یعنی در واقع وجود رفلکس بیرون اندازی زبان به این امر کمک کرده و کودک، ماده ی جامد را در این سن نمی پذیرد. الگوی جویدن با شروع رفلکس گرفتن، (Palmar grasp) سبب می شود که اشیا را به طرف دهان آورده و آن ها را گاز بگیرد.
بین 6 تا 8 ماهگی هنگام مکیدن، فک کم تر حرکت می کند. شیشه یا پستان را در هنگام خوردن شیر با دست می گیرد. و گرفتن با نوک انگشتان (گاز انبری) و خوردن فنجان را شروع می کند.
بین 9 تا 12 ماهگی می تواند مواد غذایی را گاز بگیرد و حرکت چرخشی جویدن قابل مشاهده است. در این سن قاشق را نیز می گیرد.
بین 12 تا 15 ماهگی برای استفاده از فنجان و قاشق تلاش زیادی می کند.
بین 15 تا 24 ماهگی در به دست گرفتن فنجان و با قاشق غذا خوردن، مهارت بیشتری پیدا می کند، تمایلات غذایی را ابراز می کند و گاز گرفتن غذا را با دندان تجربه می کند.