خار پاشنه در واقع یک زائده ی استخوانی است که در زیر استخوان پاشنه ی پا شکل می گیرد. در کف پا یک نوار ضخیم از بافت نرم به نام فاسیت پلانتار وجود دارد که به استخوان پاشنه ی پا متصل است. این نوار ضخیم و محکم موجب تشکیل قوس کف پا شده و به حفظ ثبات پا کمک می کند. در صورتی که با گذشت زمان به دفعات زیاد به نوار فاسیت پلانتار در کف پا فشار وارد شود، این فشار به نقطه ی اتصال فاسیت به استخوان پاشنه منتقل شده و این تنش و فشار های مکرر موجب تشکیل خار استخوانی در استخوان پاشنه می شود که به آن خار پاشنه گفته می شود. زائده خار پاشنه پا به تنهایی دردناک نیست؛ اما فرورفتن تیزی خار پاشنه در بافت نرم اطراف پاشنه دردناک است. در اثر فرو رفتن خار پاشنه در بافت و عصب های حساس، ناحیه اطراف خار پاشنه پا ملتهب می شود و درد و کبودی شروع می شود. درد هنگام ایستادن یا راه رفتن روی ناحیه ی ملتهب شدت می گیرد. پس از مدتی استراحت کردن، برای مثال هنگامی که بیمار صبح از تخت پایین می آید، درد بیشترین شدت را دارد، چون پس از مدتی که وزن بدن به پاشنه دردناک تحمیل نشده است، ناگهان خار پاشنه در بافت فرو می رود.هدف از برنامه ی درمانی، کاهش التهاب بافت نرمی است که به پاشنه پا متصل است تا بدین ترتیب بتوان عملکرد و همچنین وضعیت پا را به حالت عادی بازگرداند. برنامه ی درمانی هر بیمار با توجه به وضعیت و شرایط او متفاوت است و شامل ترکیبی از تعدادی از روش های درمانی است. نود درصد از موارد خار پاشنه با بهره گیری از روش های غیرجراحی درمان می شود. رفع کامل علائم از چند هفته تا چند ماه طول می کشد.

تشخیص خار پاشنه

پس از معاینه شما توسط پزشکتان وی ممکن است دستور انجام تصویربرداری از پاهای شما را بدهد.

• رادیوگرافی ساده

تصاویر واضحی از استخوان ها می دهد. با استفاده از رادیوگرافی ساده می توان سایر دلایل درد پاشنه مثل شکستگی یا آرتریت و آرتروز را رد کرد. خار پاشنه در تصاویر رادیوگرافی ساده مشهود است.

• سایر تصویربرداری ها

MRI و سونوگرافی به صورت معمول برای تشخیص خار پاشنه استفاده نمی شوند. MRI ممکن است در صورت شکست درمان خار پاشنه درخواست شود.

عوارض خار پاشنه

اگر شما شرایط خار پاشنه را نادیده بگیرید، درد مزمن پاشنه می تواند گسترش پیدا کند. این می تواند راه رفتن شما را تغییر دهید و باعث آسیب به پاها، زانو، باسن و پشت شود. تزریق استروئید و برخی از درمان های دیگر را می توانید رباط پلانتار تضعیف کند و باعث پارگی بالقوه رباط شود. جراحی دارای خطراتی شامل خونریزی، عفونت، و واکنش به بیهوشی را در پی داشته باشد. همچنین جدا شدن فاسیای پلانتار می توانید تغییراتی در پا ایجاد کند و باعث آسیب عصب شود. برش عضله دیگاستریک نیز می تواند منجر به صدمه عصب شود. از دیگرعوارض بیماری خار پاشنه به وجود آمدن مشکلاتی در قسمت پایین کمر یا زانو به دلیل لنگیدن مداوم می باشد.

پیشگیری از بروز خار پاشنه پا

• از انجام فعالیت هایی که در زمان ابتلا به خار پاشنه پا باعث وارد آمدن فشار مداوم به پا می شوند، خودداری کنید.
• کفشی بپوشید که در قسمت پاشنه، یک بالشتک پلاستیکی یا نمدی داشته باشد.
• همچنین می توانید از کفی های طبی مناسب در کف کفش خود استفاده نمایید.
• بیمار خارپاشنه معمولاً با درمان محافظه کارانه قابل معالجه است.
• اگر درمان محافظه کارانه موفقیت آمیز نبود، خار پاشنه را غالباً می توان با جراحی معالجه کرد.
• نهایتاً هر چقدر که میتوانید روی پاشنه پا فشار نیاورید، خصوصاً در اوایل درمان بیماری.

درمان خار پاشنه پا

درمان خار پاشنه معمولاً غیر جراحی است. درمان این بیماری مانند بسیاری بیماری های دیگر نگهدارنده است به این معنی که با رعایت دستورات خاصی خوب میشود و اگر آن دستورات رعایت نشوند علائم مجدداً برمیگردند. رعایت موارد زیر کمک کننده است.

• کمپرس سرد

سرما بافت ملتهب پاشنه را تسکین می دهد. یک روش این است که پارچه ای را دور کیسه یخ بپیچید و آن را روی پاشنه قرار دهید. همچنین می توانید کمپرس های سردی مانند پک ژل یا پوشش سرد پا را از داروخانه تهیه کنید و روی پا بگذارید. این پک ها را باید در فریزر نگهداری کنید و سپس دور پا و مچ پا بپیچید و آن را پس از 10 دقیقه باز کنید. در طول روز، هر یک ساعت یک بار از کمپرس سرد استفاده کنید. روش دیگر این است که پا را روی یک بطری آب سرد یا منجمد بچرخانید.

• کفش و کفی طبی

کفش راحت و اندازه، فشار روی خار پاشنه پا را کاهش می دهد. این فشار تولید درد و ناراحتی می کند. اگر خار پاشنه دارید، توصیه های زیر را هنگام خرید کفش مناسب برای خار پاشنه در نظر بگیرید:

پاشنه محکم: پشت کفش باید محکم باشد تا بتواند از پاشنه محافظت کند و از چرخش رو به داخل یا خارج پا جلوگیری کند.

انعطاف پذیری متوسط: کفش نباید به راحتی خم شود. البته کفش باید خمی تدریجی داشته باشد تا هنگام خم شدن پا مقاومت مناسبی از خود نشان دهد.

پاشنه با بلندی اندک: کفی یا کفشی که پاشنه آن اندکی، کمتر از یک اینچ، بلند باشد، فشار را از روی پاشنه دردناک برمی دارد.

همچنین می توانید برای ساخت کفی های طبی سفارشی اقدام کنید تا پس از قالب گرفتن از پاهایتان، یک کفی کاملاً اندازه کفش هایتان تهیه شود. این کفی ها به طور سفارشی طراحی و ساخته می شود تا از چرخش پا جلوگیری کند و پاشنه را بهتر نگه دارد. کفی طبی با توجه به تجویز متخصص پا (پدیاتریست) ساخته می شود.

• داروهای بدون نسخه

داروهای ضدالتهاب بدون نسخه درد و ناراحتی پاشنه را تسکین می دهد. پرکاربردترین داروهای ضدالتهابی عبارت اند از:

1. آسپرین
2. ایبوپروفن (ادویل، مورتین)
3. ناپروکسین سدیم یا ناپروکسین (الیو)

• اولتراسوند کرایو

اولتراسوندکرایو از ترکیبی از انرژی الکترومغناطیسی و سرما درمانی برای تسکین درد استفاده می کند. دستگاه شبیه به قلم نوری بزرگی است که روی مچ و کف پا حرکت داده می شود. پژوهش ها نشان داده است که اولتراسوندکرایو درمانی مؤثر برای بیماران دچار التهاب پلانتار فاشیا است که خار پاشنه نیز دارند.

• تزریق کورتیکواستروئید

تزریق کورتیکواستروئید خار پاشنه را درمان نمی کند؛ اما درد ناشی از خار پاشنه را تا حدی تسکین می دهد. پزشک معمولاً داروی بی حس کننده را برای کاهش ناراحتی در محل درد تزریق می کند. هرچند تزریق در محل های مختلفی انجام می شود؛ اما اکثر پزشکان دارو را به جای کف پاشنه، در بخش داخلی یا میانی آن تزریق می کنند.

• کاهش وزن

اگر اضافه وزن دارید، بهتر است به فکر لاغر کردن باشید. با کاهش وزن نیرویی که به پا وارد می شود، کمتر شده و فشار روی خار پاشنه نیز کمتر می شود.

• حرکات کششی

کشش عضلات ساق پا و اطراف آن و پلانتار فاشیا فشار و گرفتگی خار پاشنه را کاهش می دهد. در ادامه چند حرکت کششی ساده و مفید را توضیح می دهیم:

• خم کردن پا

برای انجام این حرکت باید بنشینید و پاها را روی هم بیاندازید. پنجه پا را با دست بگیرید و آن را به طرف قفسه سینه بکشید. 30 ثانیه در این حالت بمانید و سپس پا را رها کنید. این حرکت کششی را 5 بار برای یک پا تکرار کنید، سپس پای دیگر را رو بیاندازید و کشش را برای این پا هم انجام دهید.

• کشش ساق پا

برای انجام این حرکت باید روبه روی دیوار بایستید و به اندازه یک بازو از آن فاصله بگیرید. یک پا را اندکی جلوی پای دیگر بگذارید و به جلو خم شوید، سپس دست ها را تقریباً در ارتفاع شانه، روی دیوار بگذارید. زانوها را خم کنید و مفصل های ران را اندکی به جلو فشار دهید تا کشش را در ساق پا حس کنید. 10 ثانیه در این حالت بمانید، سپس پاها را صاف کنید. حرکت را ده بار تکرار کنید، سپس جای پاها را عوض کنید و پای دیگر را جلو بگذارید.

خار پاشنه معمولاً با درمان محافظهکارانه قابل معالجه است. درمانهای موثری برای این بیماری موجود می باشد که بهترین آنها استفاده از شاک ویو تراپی می باشد. شاک ویو با استفاده از امواج مافوق صوت (Ultra Sonic) درمان موثری را جهت رفع این عارضه ارایه می دهد. اگر درمان های محافظه کارانه موفقیت آمیز نبود، خار پاشنه را غالباً میتوان با جراحی معالجه کرد. درمان خار پاشنه پا به دو صورت عمل جراحی و بدون عمل جراحی است، درمان رایج خار پاشنه پا به صورت بدون جراحی است و کمتر از یک درصد بیماران نیاز به عمل جراحی دارند.

• اوزون تراپی

اوزون تراپی خار پاشنه یکی از انواع روش های درمانی است که در طی آن با تزریق میزانی از اکسیژن و نیز انرژی که در طی اوزون تراپی وارد پاشنه پا می شود موجب می گردد که افراد با کاهش دردهایی در بخش های پاشنه پا مواجه باشند. بهبود آسیب دیدگی در بافت های بدن به وجود جریان خون در این بافت ها بستگی دارد. بافت های بدن برای بازسازی و احیا نیاز به ویتامین، مواد معدنی و اکسیژن نیاز دارند که باید توسط خون به این بافت ها منتقل شود. اکسیژن مهم ترین ماده برای ترمیم بافت ها است. وجود تورم و التهاب در ناحیه آسیب دیده موجب کاهش جریان خون، اکسیژن و مواد مغذی در این ناحیه می شود. عدم حضور اکسیژن موجب تجمع اسید لاکتیک و منجر به درد می شود. در روش اوزن درمانی ، اوزون، دارو های ضد التهابی و ویتامین ها به ناحیه آسیب دیده تزریق می شود.

این روش به ترتیب زیر عمل می کند:

• با استفاده از بی حسی موضعی عصب ها بی حس می شوند.
• مواد ضد التهابی موجب کاهش درد،تورم و التهاب و در نتیجه افزایش جریان خون می شوند.
• با استفاده از ویتامین و مواد معدنی بافت ها تغذیه می شوند و به بازسازی آن ها کمک می شود.
• اوزون که یک اکسیژن غیر فعال است پس از تزریق به بافت به صورت فعال در آمده و موجب اکسیژن رسانی به ناحیه آسیب دیده می شود.

تاثیر درمان یک تا سه روز پس از انجام تزریق آغاز می شود و و تا زمان دستیابی به بهبودی کامل هر یک تا دو هفته تکرار می شود. روند بهبودی در بیماران بسته به شدت آسیب متفاوت است، با این حال اکثر بیماران تنها به سه تا پنج جلسه درمان نیاز دارند. بر خلاف دیگر روش های تزریقی، تزریق اوزون هیچ عوارض جانبی را برای بیماران به همراه ندارد و نتایج آن دائمی است.

• فیزیوتراپی

فیزیوتراپی خارپاشنه یکی از بهترین روش های درمان این عارضه است. این کار می تواند به کشش فاسیا پلانتار و تاندون آشیل کمک کند. یک پزشک فیزیوتراپی نیز می تواند به شما ورزش هایی برای تقویت ماهیچه های پایین پا، و کمک به ایجاد ثبات در پیاده روی شما و کاهش فشار در فاسیا پلانتار اموزش دهد. اگر درد ادامه دارد و روش دیگر برای شما کارامد نیستند، دکتر شما ممکن است درمان با امواج را توصیه کند. امواج صوتی پاشنه شما را برای بهبودی رباط تحریک می کنند. این درمان می تواند منجر به کبودی، تورم، درد، و بی حسی شود و هنوز ثابت نشده است به طور مداوم در تسکین علائم خار پاشنه پا موثر است.

• بریس

اسپلینت شبانه یکی دیگر از راه های درمان خار پاشنه پا است که می تواند به کشش ساق پا و قوس پا کمک کند . اسپلینت های شبانه یک نوع بریس است که پای شما را در موقعیت خم قرار می دهد و فاسیا پلانتار و تاندون آشیل را در طول شب تحت کشش نگه می دارد. این می تواند از درد صبح و سختی جلوگیری می کند.

• ارتز ویژه

ارتز ویژه پد یا کفی طبی کفش که برای شما ساخته می شود که با حمایت قوس، برای کفش شما ممکن است به کاهش برخی از درد ها کمک کند و باعث توزیع فشارشود و از صدمه بیشتر به فاسیا پلانتار جلوگیری می کند. قالب های بوتی ممکن است برای بی حرکت نگه داشتن پای شما و کاهش فشار مورد استفاده قرار بگیرد این چکمه ها مثل یک بوت اسکی به نظر می رسد ومی توانید برای حمام کردن آن را در آورید .

• بیوفیدبک خار پاشنه

بیوفیدبک خار پاشنه به این صورت می باشد که الکترودها بر روی محل مورد نظر متصل می شوند که میزان هدایت پوست را فیدبک می دهد. این نوع هدایت ها از اعصاب سمپاتیک تأثیر می پذیرند و تمام جنبه های احساسی در فرد را نشان می دهند. پس هنگامی که ما از این دستگاه استفاده می کنیم، می توانیم سیستم اعصاب خود مختار را به راحتی اندازه گیری کنیم و از این رو درمان بیوفیدبک برای دردهای مزمن مورد استفاده قرار می گیرد.

درمان خار پاشنه با داروهای گیاهی و طب سنتی

ماساژ با روغن

• یکی از بهترین راه ها برای درمان خار پاشنه ماساژ با یک روغن گرم مانند (زیتون، سیاهدانه،کنجد،هسته قیسی،نارگیل،شترمرغ،کوهان شتر) می باشد.

گرم نگه داشتن موضعی

• پیشنهاد می شود برای درمان و رفع خار پاشنه تکه ای پشم در کفش خود و زیر پاشنه قرار دهید .پوشیدن جوراب پشمی و استفاده از کرسی در هوای سرد نیز در درمان درد خار پاشنه پا موثر است

حجامت

• انجام دادن حجامت با کاهش التهاب در پاشنه تاثیر بسیاری در از بین رفتن بیماری خار پاشنه دارد در اکثر اوقات انجام دادن یک بار حجامت کافی است اما در صورت نیاز ممکن است تکرار شود محل انجام دادن حجامت می تواند در دو طرف تاندون آشیل (مخصوصا سمت داخل پا) باشد.

پرهیز از مصرف غذاهای سرد

• خار پاشنه بیماری سرد است به همین علت اگر بیمار تا جایی که ممکن است از غذاهار گرم استفاده کند خار پاشنه سریعتر بهبود می یابد.برای مثال تداوم در مصرف سیر درد خار پاشنه را رفع خواهد کرد .همچنین مصرف غذاهای سرد مانند لبنیات برای بیماری خار پاشنه مضر است

استفاده از کلسیم های طبیعی

• با آنکه گفتیم که خار حاصل رسوب غیر طبیعی کلسیم در استخوان پاشنه است انتظار می رود که مصرف غذاهای حاوی کلسیم باعث تشدید بیماری می شود.اما جالب این است که مصرف خوراکی های حاوی کلسیم های طبیعی شدت بیماری را کاهش داده و آن را به آرامی درمان می کند

رژیم غذایی

• جهت بهبود این عارضه رژیم غذایی خاصی توصیه نمیشود، مگر اینکه اضافه وزن داشته باشید. در این صورت، باید وزن خود را کم کنید تا از فشار وارده به کف پا کم شود.

جراحی

• تنها در موارد که در آن درد بسیار شدید است استفاده می شود.
• عمل جراحی خارپاشنه پا را می توان تا حدی از استخوان پاشنه جدا کرد، اما در این حالت قوس پا ضعیف می شود و ممکن است عملکرد کلی پا از بین برود.
• روش دیگر جراحی شامل جراحی در طول ساق پا به نام برش عضله دیگاستریک است.
• اکثر مردم برای رفع درد نیازی به عمل جراحی ندارند. با این حال، درمان می تواند از چند ماه تا دو سال قبل از بهبود علائم طول بکشد.
• بیمار در زمان بیماری باید از ورزش و ایستادنهای طولانی اجتناب کند، ورزش میتواند باعث تشدید درد شود و بیمار در دوره درمان از ایستادنهای طولانی و ورزشهای سنگین باید دوری و با کم کردن اضافه وزن به بهبود بیماری کمک کند.

درمان های سنتی خار پاشنه مانند بطریهای پلاستیکی یخ زده، راه رفتن بر روی شیشه های خورد شده که داخل پارچه پیچیده شدهاند و سطح ناصاف به لحاظ علمی ثابت شده نیستند و کمکی به درمان خارپاشنه پا نمیکند. درمان صحیح خار پاشنه پا میتواند از بروز مجدد آن پیشگیری کند، احتمال بازگشت خار پاشنه برای افراد چاق و افرادی که عوامل مستعد کننده را رعایت نمیکنند، وجود دارد.

نسخه اصلی مطلب درمان بدون جراحی خار پاشنه پا را در سایت دکتر علی فرخانی بخوانید.

---