توصیه های غذایی برای كليه هاى سنگ ساز

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

نقش عمده کلیه ، حفظ تعادل مایعات، الکترولیتها و مواد آلی است. سنگهای کلیوی، در اثر تجمع املاح و نمکهای معدنی در کلیه ایجاد میشوند. این سنگها در ادرار،مثانه یا مجاری ادراری تشکیل میشوند. این سنگها تا زمانی که در کلیه هستند، مشکلساز نیستند ولی به محض اینکه شروع به حرکت به سمت مثانه میکنند با دردهای شدید همراه خواهند بود. از طرف دیگر این سنگها میتوانند مسیر تخلیه مثانه را مسدود کنند و در نهایت منجر به خونریزی شوند.

سنگهای کلیوی بیشتر در سنین 50-30 سالگی دیده میشود و بروز آن در مردان بیشتر از زنان است. فشار خون بالا، نقرس و عفونت مجاری ادراری، احتمال ابتلا را به سنگهای کلیوی افزایش میدهند. البته در صورت درمان این مشکلات، خطری وجود نخواهد داشت. به علاوه، سنگهای کلیوی با چاقی، دیابت، سندروم متابولیک و بیماریهای قلبی- عروقی در ارتباط هستند. چاقی یکی از عوامل خطر مهم بروز سنگهای کلیه است و مصرف رژیم غذایی بالاتر از 2200 کیلوکالری انرژی در روز خطر تشکیل سنگهای کلیوی را به میزان 42 درصد افزایش میدهد.

رژیم غذایی دریافتی میتواند اسیدیته یا قلیائیت ادرار را تحت تاثیر قرار دهد. به طور کلی شیر، میوهها و سبزیجات به استثنای ذغال اخته و آلوها خاکستربازی ایجاد میکنند. مواد غذایی غنی از پروتئین (گوشت، ماهی، تخم مرغ و گوشت مرغ، انواع پنیرها، بادام زمینی و کره بادام زمینی، آجیلها)، غلات، کیک و کلوچه، ماکارونی، برنج، عدس، ذرت و نانها ادرار را اسیدی میکنند. آب ذغال اخته ادرار را اسیدی میکند و برای عفونتهای مجاری ادراری و سنگهای استراویتی مفید است. آب کشمش سیاه بیدانه باعث افزایش دفع ادراری اگزالات از ادرار میشود و در نتیجه در بیماران با سنگهای اگزالات مفید است.

توصیه های غذایی
پروتئین :
پروتئین دریافتی کنترل شود. میزان مصرف پروتئین حیوانی (تخم مرغ، گوشت قرمز، گوشت مرغ و ماهی) باید با دقت و احتیاط باشد. از افراط در مصرف این گروه بپرهیزید.

کلسیم :
مقادیر طبیعی و مشابه با افراد سالم توصیه میشود. مصرف 1000 میلیگرم کلسیم در روز برای افراد کمتر از 50 سال و 1200 میلیگرم کلسیم در روز برای افراد بالای 50 سال مبتلا به سنگ کلیه توصیه میشود.

اگزالات :
مصرف مواد غذایی محتوی اگزالات کاهش یابد. این دسته از مواد غذایی عبارتند از: ریواس، اسفناج، توت فرنگی، شکلات، سبوس گندم، فراوردههای غلات کامل، آجیل (بادام زمینی و گردو)، چغندر و چای (سبز و سیاه). علیرغم اگزالات بالای چای، در صورتی که چای همراه با شیر مصرف شود، تاثیری در بروز سنگ ندارد به این دلیل که اگزالات چای با کلسیم موجود در شیر باند شده و از بدن دفع میشود. توصیه به افرادی که عادت به مصرف چای دارند این است که مقادیر متوسطی چای (در حدود دو لیوان در روز، به صورت کمرنگ و همراه با شیر مصرف شود. دمکردههای گیاهی، اگزالات بسیار کمی دارند و میتوانند جایگزین خوبی برای چای باشند. از مصرف نوشابه و کولا نیز بپرهزید زیرا ادرار را اسیدی کرده و خطر تشکیل سنگ را افزایش می دهند.

مایعات :
نوشیدن هرچه بیشتر آب در درمان و پیشگیری انواع سنگ های کلیه مهم است. هیدراته ماندن بدن (وجود مقدار کافی آب در بدن) ادرار را رقیق کرده و تشکیل سنگ را سخت تر می کند. همچنین می توانید دمنوش زنجبیل و آب میوه نیز بنوشید. در افرادی با سابقه سنگ کلیه، معمولا پزشکان دفع روزانه 2.5 لیتر ادرار را توصیه می نمایند. اگر ادرار شما روشن و شفاف است احتمالا آب کافی می نوشید. ادرار تیره نشانه ای از کمبود آب بدن است. نوشیدن قهوه، چای و کولا را به یک تا دو فنجان در روز (250 تا 500 میلی لیتر) محدود کنید؛ کافئین از دست رفتن آب بدن را سرعت می بخشد و بدن را دهیدراته می کند.

پورینها :
سعی کنید از مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین و پورین بالا بپرهیزید. این دسته از مواد غذایی عبارتند از: مارچوبه، قارچ، شاهماهی، دانههای خشک شده، نخود فرنگی، عدس، اسفناج، گل کلم، گوشت قرمز، دل، جگر، قلوه، مغز، گوشت گاو، بره و نیز عصاره و آبگوشت.

ویتامین C :
از مصرف مکمل ویتامین C پرهیز کنید. مقدار توصیه شده این ویتامین در این دسته از بیماران، کمتر از 500 میلیگرم در روز است.

ویتامین B6 :
این ویتامین باعث کاهش تشکیل اگزالات در داخل بدن میشود. از این رو مصرف مکملهای آن میتواند خطر تشکیل سنگهای اگزالاتی را کاهش دهد. مصرف 10-2 میلیگرم ویتامین B6 در طول روز میتواند خطر تشکیل سنگ را کاهش دهد.

سدیم :
مصرف نمک و غذاهای محتوی نمک را محدود کنید. یکی از راهکارها این است که از مصرف غذاهای فرآیند شده و کنسروی، غذاهای آماده، شیرینیها (به دلیل اینکه محتوی سدیم مونوگلوتامات هستند) رستورانی پرهیز کنید. از آوردن نمک بر سرسفره خودداری کنید. مقدار توصیه شده نمک در افراد مبتلا به سنگهای کلیوی، حداکثر یک قاشق مرباخوری در طول روز است.

پتاسیم :
افرادی که کلیه سنگساز دارند به طور طبیعی پتاسیم دریافتی نسبتا کمتر و سدیم مصرفی بالاتری دارند. دریافت پتاسیم بالا در رژیم غذایی رابطه معکوس با خطر تشکیل سنگ دارد. مواد غذایی غنی از پتاسیم عبارتند از: موز، طالبی، خربزه، میوههای خشک، آلو، لوبیاها، سیبزمینی، گوجه فرنگی و رب گوجه فرنگی.
منیزیم: مانند کلسیم نقش مهمی در افزایش دفع اگزالات دارد. بنابراین در افراد مبتلا به سنگهای اگزالاتی مفید است.

اگر سنگ کلیه شما از نوع اسید اوریکی است از خوردن الکل، ماهی موتو، مارچوبه، گل کلم، آب گوشت غلیظ، عصاره گوشت، شاه ماهی، حبوبات، قارچ، روغن ها، گوشت اندام ها از قبیل جگر، قلوه و دنبلان، ساردین و اسفناج پرهیز کنید. همچنین در هر وعده غذایی بیشتر از 85 گرم گوشت میل نکنید، از مصرف غذاهای چرب مثل بستنی، غذاهای سرخ شده و سس سالاد دوری کنید، به اندازه کافی کربوهیدرات بخورید، لیمو و پرتقال و لیموناد بیشتری مصرف کنید چون سیترات موجود در اینها مانع تشکیل سنگ می شود، و تا می توانید مایعات بخصوص آب بنوشید. اگر در حال کاهش وزن هستید این کاهش باید تدریجی باشد، چون کاهش وزن سریع باعث تشکیل سنگهای اسید اوریکی می گردد.