ماهیچه کشنده نیام پهن یا عضله تنسور فاسیا لاتا (Tensor fasciae latae muscle) یکی از ماهیچه های ناحیه قدامی ران است. کارکرد آن خم کردن ران و چرخاندن ران به سمت داخل است. این ماهیچه کشنده نوار درشت نی نیام پهن است و در تثبیت مفصل زانو و ران نقش دارد. خاستگاه ماهیچه کشنده نیام پهن، ستیغ تهیگاهی (ایلیاک کرست) و پیوندگاه آن مسیر تهیگاهی درشت نی (ایلیوتیبیال) نیام پهن است. ماهیچه کشنده نیام پهن از قسمت قدامی لبه بیرونی ستیغ تهیگاهی منشأ گرفته بین ماهیچه های سرینی متوسط و خیاطه (سارتوریوس) سطح عمقی نیام پهن (فاسیا لاتا) را تشکیل می دهد. عصب گیری آن از عصب سرینی بالایی (عصب گلوتئال فوقانی) است.

فاسیا بافت پیوندی است که در زیر پوست قرار دارد و پوست را به عضلات متصل می کند. فاسیا لاتا نامی فاسیا سطح خارجی ران است. التهاب این فاسیا به دلیل استفاده بیش از حد یا نادرست از پاها باعث سندروم فاسیا لاتا می شود. درد این سندروم در سمت خارجی ران احساس می شود و می تواند به قسمت های دیگر ران نیز پخش شود. درد با حرکت زیاد می شود و با ثابت نگه داشتن پا کم می شود که این تغییرات راه رفتن را برای بیمار بسیار دردناک می کنند. ممکن است به دلیل گرفتگی عضلات باسن و کمر درد این بیماری در کمر و پشت باسن نیز احساس شود. درد در این بیماران، معمولاً در ناحیه مفصل لگن و خارج ران است که بعضاً به زانو انتشار می یابد. این نوع درد ممکن است با درد بورسیت تروکانتریک، درگیری ریشه اعصاب کمری (رادیکولوپاتی) و مشکلات مفصل لگن (هیپ) اشتباه گرفته شود.

عملکرد عضله تنسور فاسیا لاتا

• دور کردن مفصل ران
• خم کردن مفصل ران
• موجب چرخش داخلی ران
• بازکردن زانو
• چرخش خارجی درشت نی

علت درد عضله تنسور فاسیا لاتا

ایلیوتیبیال (IT Band) یک تاندون بلند در سطح خارجی ران است که از عضله «تنسور فاسیا لاتا» تا استخوان «درشت نی» در زیر زانو کشیده شده است. این تاندون در مسیر خود از روی بخش انتهایی استخوان ران (Femoral Candyle) عبور می کند. در زمان دو یا پیاده روی در صورتی که پا فرم مناسبی نداشته و کمی به سمت داخل چرخیده باشد، با باز و بسته شدن مداوم زانو، در این قسمت سایش ایجاد می شود. این اصطکاک می تواند باعث سفت شدن یا التهاب Fascia (لایه ی پرده مانندی که ماهیچه ها را از هم جدا می کند) شود. این درد از یک درد جزئی و مبهم شروع شده و با گذشت زمان به یک درد دائمی در قسمت بیرونی زانو تبدیل می شود. این سندروم می تواند کارهای ساده ای مثل بالا رفتن از پله ها و یا حتی راه رفتن شما را با درد همراه کند، همچنین ممکن است پایانی برای تمرینات شما رقم بزند.
علاوه بر تکنیک های نامناسب دویدن و کفش فرسوده، ضعف در ماهیچه های تثبیت کننده ی پا، زانو و باسن می تواند عاملی برای ایجاد این آسیب باشد. عضلات ضعیف نمی توانند تعادل و ثبات لازم برای هر قدم که برمی دارید را تأمین کنند؛ اما تمرینات منظم، می تواند شما را در حفظ تعادل و بهبود آسیب دیدگی کمک کند. ممکن است این بیماری با التهاب بورس قرار گرفته در زیر این فاسیا اتفاق بی افتد که باعث پیچیده شدن تشخیص می شود.

علائم درد عضله تنسور فاسیا لاتا

این افراد معمولاً در حالت نشسته، راه رفتن سریع و دراز کشیدن روی عضله TFL همان سمت و حتی سمت مقابل دردشان تشدید می شود. به این افراد توصیه می شود ترجیحاً روی عضله دردناک دراز نکشند و در صورتی که روی طرف مقابل دراز کشیدند، بین دو ران بالش قرار دهند. بیماران معمولاً تمایل دارند در حالت ایستاده کمی مفصل ران خود را خم نگه دارند.

تشخیص درد عضله تنسور فاسیا لاتا

تشخیص براساس شرح حال و معاینه دقیق است. ممکن است پزشک متخصص برای اطمینان بیشتر و رد تشخیص های دیگر، درخواست آزمایشات خونی، تصویربرداری (عکس ساده یا MRI) و نوار عصب - عضله بکند. رادیوگرافی ممکن است رسوب کلسیم در باند و ساختارهای اطراف را نشان دهد. درصورت شک پزشک به بورسیت، وجود تومور یا تخریب شدن بافت داخل مفصل انجام MRI و یا تصویربرداری سونوگرافی الزامی است. الکترومایوگرافی به افتراق این بیماری از اختلالات عصبی و رادیکولوپاتی کمری (اختلال اعصاب خارج شده از نخاع کمری به دلیل فشار مهره های ستون فقرات روی آنها) کمک می کند.

درمان التهاب فاسیا لاتا با تزریق داخل مفصل

تزریق داروی کورتیکواستروئید یا داروی بی حسی موضعی به طور مستقیم به مفصل ممکن است در کاهش التهاب و فراهم آوردن تسکین درد مفید باشد. برای اطمینان از اینکه تزریق دقیقاً داخل مفصل انجام می گیرد، جایی که تزریق، تأثیر بهتری بر جای می گذارد، سوزن تزریق با استفاده از تصاویری که بیشتر اوقات توسط سونوگرافی تهیه می شود، هدایت می شود. اشعه ایکس یا توموگرافی کامپیوتری (CT) نیز می تواند برای راهنمایی استفاده شود. مهم ترین عارضه این تزریق عفونت است که با استفاده از روش های استریل مناسب می توان به راحتی جلوی آن را گرفت. حدود 25 درصد از بیماران بعد از تزریق افزایش درد خواهند داشت که به دلیل ورود سوزن به بافت های زانو است. این درد و درد اصلی بیماری بعد از مدتی از بین می روند.

تقویت عضله تنسور فاسیا لاتا

زمانی که استخوان ران به وسیله عضلات مختلف تا کننده مفصل ران خم می شود، عضله تنسور فاسیا لاتا یا کشنده پهن نیام (علاوه بر اجرای حرکت فوق) با انجام چرخش مختصر مفصل ران به طرف داخل، از چرخش خارجی این مفصل جلوگیری می کند. عضله کشنده پهن نیام به هنگام انجام حرکات خم کردن و چرخش داخلی مفصل ران، منقبض می شود. اگر چه حرکت فوق به طور ضعیفی انجام می شود، برای هدایت مستقیم پا به طرف جلو به هنگام راه رفتن و دویدن، مهم و حیاتی است، بنابراین، زمانی که از وضعیت طاق باز پاها را به طرف بالا می بریم و آنها را به طرف داخل نیز می چرخانیم، عضله کشنده پهن نیام به فعالیت واداشته می شود.
برای تقویت عضله تنسور فاسیا لاتا ابتدا فرد به پهلو دراز می کشد و سپس با انجام تمرینات دور کردن مفصل ران در مقابل نیروی جاذبه زمین و نیروی مقاوم خارجی به این هدف دست می یابد. این تمرین، به سادگی به وسیله دور کردن پای بالایی و سپس پایین آوردن آهسته و قراردادن آن در کنار پای دیگر، انجام می شود. برای تمرین اختصاصی عضله کشنده پهن نیام، فرد حالت ۴ دست و پا به خود می گیرد و ران ها را از جانب به بیرون دور می کند.

نسخه اصلی مطلب درد و التهاب عضله تنسور فاسیا لاتا را در سایت دکتر علی نقره کار بخوانید.

---