ترقوه استخوانی است که در جلوی دو شانه قرار گرفته و به استخوان جناغ سینه متصل می شود. این استخوان بخش مهمی از ساختار شانه بوده و باعث ایجاد ثبات و پایداری در آن می شود. شکستگی استخوان ترقوه عارضه ای بسیار شایع است که در کودکان، نوجوانان و ورزشکاران ایجاد می شود. شکستگی استخوان ترقوه عارضه ای شایع بوده و به راحتی تشخیص داده می شود.

اگر فکر می کنید علائم شکستگی ترقوه را دارید، می توانید به یک متخصص طب فیزیکی مراجعه کنید. پزشک شانه ی شما را معاینه کرده و آزمایشات مربوطه را برای تشخیص شدت و محل عارضه تجویز می کند. بسته به وضعیت شکستگی، عمل جراحی یا روش های درمانی بدون جراحی انجام می شوند که تقریباً در همه ی موارد به منظور افزایش کارایی، انجام آنها با تمرینات توانبخشی همراه است.

آناتومی ترقوه

ترقوه استخوانی S شکل است که در بالای سینه بین استخوان جناغ و کتف قرار گرفته است. این استخوان تنها استخوان در بدن است که مفصل شانه را به دیگر مناطق بدن متصل کرده و می تواند از اعصاب و شریانات خونی شانه و بخش بالایی سینه محافظت کند. در مواقع شکستگی استخوان ترقوه با اینکه ممکن است دو انتهای استخوان از جای خود بلند شوند، ساختارهای حیاتی به ندرت آسیب می بینند. لمس استخوان ترقوه آسان است چرا که برخلاف دیگر استخوان ها که با عضله پوشانده شده اند، بخش بزرگی از این استخوان را تنها پوست پوشانده است.

انواع شکستگی های استخوان ترقوه

معمولاً شکستگی های استخوان ترقوه بسته به موقعیت شکستگی، به سه دسته ی اصلی تقسیم میشوند :

شکستگی میانی استخوان ترقوه

• بیشترین تعداد شکستگی های استخوان ترقوه در یک سوم میانی آن بروز می کنند. در این نوع از عارضه ممکن است چندین شکستگی در استخوان ایجاد شده باشند ( شکستگی تکه ای ). همچنین ممکن است استخوان ها تا حد قابل توجه ی تغییر مکان داده و یا طول استخوان ترقوه کوتاه تر از حالت طبیعی شود.

شکستگی دور استخوان ترقوه

• شکستگی های دور استخوان ترقوه معمولاً در نزدیکی انتهای استخوان ترقوه در محل مفصل شانه ایجاد می شوند.

شکستگی نزدیک استخوان ترقوه

• شکستگی های نزدیک استخوان ترقوه شیوع بسیار کمتری داشته و با آسیب های مفصل جناغی ترقوهای مرتبط اند.

علل اصلی شکستگی استخوان ترقوه

• آسیب های شدید
• زمین خوردن
• آسیب های ورزشی
• آسیب های مادرزادی

علائم شکستگی استخوان ترقوه

1. درد در ناحیه ی ترقوه
2. درد متوسط تا شدید در ناحیه ی شانه
3. بد شکلی استخوان ترقوه
4. تورم و کبودی در اطراف شانه
5. مشکل داشتن برای بالا بردن دست به طرفین بدن
6. قرمزی، کبودی، احساس خارش، تورم و حساسیت به لمس در اطراف استخوان ترقوه
7. افتادگی شانه
8. برآمدگی محسوس بر روی شکستگی
9. صدای ساییدگی به هنگام حرکت دادن شانه

تشخیص شکستگی استخوان ترقوه

پزشک در ابتدا یک معاینه ی فیزیکی انجام داده و منطقه ی مورد نظر را ازنظر حساسیت نسبت به لمس، تورم، بد شکلی و یا زخم های باز بررسی می کند. سپس پزشک به منظور تشخیص شدت و محل شکستگی در استخوان و اطلاع از وجود آسیب در مفاصل آزمایشاتی را تجویز خواهد کرد.

این آزمایشات عبارت اند از:

• عکس برداری با اشعه ی ایکس
• سی تی اسکن
• اولترا سونوگرافی
• آرتریوگرافی: در صورت مشکوک بودن به آسیب های عروقی

درمان شکستگی استخوان ترقوه

موقعیت و درجه ی شکستگی تعیین کننده ی روش درمان شکستگی کتف می باشند

ثابت سازی

• اگر دو انتهای استخوان از محل خود خارج نشده و شکل استخوان حالت طبیعی خود را حفظ کرده باشد نیازی به انجام عمل جراحی نخواهد بود و تنها لازم است تا با استفاده از اسلینگ، استخوان را در محل خود ثابت کرد.
• شکستگی های میانی که در یک سوم وسط استخوان ترقوه ایجاد می شوند را می توان با ثابت سازی به کمک اسلینگ یا باندپیچی درمان کرد.

دارو درمانی

• داروهای مختلف معمولاً با هدف تسکین درد تجویز شده و اثر ضدالتهابی نیز دارند. انواع داروهای تجویز شده عبارتاند از:
• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)
• فیبا
• فشار: در کاهش تورم به شما کمک می کند
• یخ: باعث کاهش تورم می شود
• بالا بردن: به منظور تسریع روند بهبودی لازم است تا ناحیه ی شکستگی بالاتر از سطح عادی نگه داشته شود
• استراحت: از شانه و دست خود استفاده نکرده و به آنها استراحت دهید

توانبخشی و ورزش درمانی

• توانبخشی خیلی زود پس از درمان اولیه شروع می شود. انجام ورزش های درمانی به منظور توانبخشی و تقویت شانه تا زمانی که کاملاً بهبود یافته و تحرک پذیری خود را بازیابد ضروری است. در زیر به برخی تمرینات کششی انفعالی برای تقویت تحرک پذیری اشاره می کنیم.

تمرین پاندول

چرخاندن بدن به یک طرف

کشیدن دستان به طرف بالا با کمک دست دیگر

چرخاندن بدن به داخل و خارج

تمرینات آرنج و ساعد

تمرین فشردن توپ

جمع کردن استخوان کتف

باز و بسته کردن دست به حالت افقی

کشش دست در پشت سر

تمرین خوابیده به پهلو

لمس کردن دیوار

مگنت تراپی

• مگنت تراپی باعث افزایش گردش خون در مناطق آسیب دیده و افزایش یون های معدنی مثل کلسیم، منیزیم و غیره می شود. این روش درمانی برای بازسازی استخوان ها بسیار مؤثر بوده و این روند را تسریع می کند.

ماساژ درمانی

• ماساژ درمانی یک روش درمانی است که می تواند درد و ناراحتی های ایجاد شده در بافت های نرم به علت آسیب و شکستگی را تسکین داده و همچنین در کاهش ادم و گرفتگی های عضلانی چه در بافت های آسیب دیده و چه در بافت های سالم مؤثر باشد.

آب درمانی

• آب درمانی برای افزایش دامنه ی حرکتی به خصوص پس از باز کردن گچ مؤثر بوده و می تواند ترمیم زخم ها را تسریع کرده و گردش خون را تقویت کند.

تحریک الکتریکی اعصاب از طریق پوست (TENS)

• در روش تنز تراپی، از چند الکترود و باتری های ولتاژ پایین برای عبور دادن جریان در بین الکترودها استفاده می شود. این جریان الکتریکی سلول های استخوانی را تحت تأثیر خود قرار داده و باعث تکثیر آنها می شود. درنتیجه روند ترمیم استخوان ها سریعتر انجام خواهد شد.

تکار تراپی

• از روش تکارتراپی برای تسکین درد و کاهش التهاب ایجاد شده در اثر شکستگی استخوان ترقوه استفاده می شود. این روش باعث تقویت روند بازسازی بافت ها می شود.

CPM تراپی

• این روش به منظور کمک به روند بهبودی پس از شکستن استخوان ترقوه مورداستفاده قرار می گیرد. درصورتیکه بیمار مفاصل خود را حرکت ندهد، مفصل خشک شده و بافت اسکار درون آن شکل میگیرد. این مشکل باعث محدود شدن دامنهی حرکتی مفصل میشود که با کمک CPM تراپی می توان از آن جلوگیری کرد.

عمل جراحی

• درصورتیکه استخوان ترقوهی شکسته شده از پوست بیرون زده باشد انجام عمل جراحی ضروری است. با کمک عمل جراحی می توان استخوانها را در موقعیت مناسب ثابت کرد و آنها را به همان شکل نگه داشت.

انجام عمل جراحی در موارد زیر در نظر گرفته میشود :

• خارج شدن کامل استخوان از حالت طبیعی خود
• خارج شدن استخوان از محل خود و فشار آوردن به پوست با احتمال سوراخ شدن پوست
• شکستگی هایی که باعث کوتاه شدن استخوان تا 2 سانتیمتر می شوند
• شکستگی های باز
• شکستگی هایی که باعث آسیب به عضلات می شوند
• گزینه های پیش رو برای انجام عمل جراحی عبارت اند از جراحی باز یا جراحی بسته با استفاده از پیچ و پلاک و صفحه های ثابت سازی.

توصیه هایی برای بهبودی شکستگی استخوان ترقوه

رعایت توصیه های زیر در طول دورهی بهبودی شکستگی استخوان ترقوه می تواند مفید واقع شود :

1. به هنگام شب از بالش های بیشتری استفاده کنید تا بدن شما در موقعیت مناسب تری قرار گیرد.
2. زمانی که دست شما گچ گرفته شده است درصورتیکه تورم آن رفع نشد از کمپرس سرد و داروهای مسکن استفاده کنید.
3. به محض اینکه آرنج، دست و انگشتان شما شروع به بهبودی کرده و احساس ناراحتی آنها از بین رفت، به طور منظم آنها را حرکت دهید.
4. از انجام ورزش های تماسی خودداری کنید.
5. مقادیر زیادی سبزیجات مصرف کنید به خصوص سبزیجات غنی از ویتامین K مانند بروکلی
6. از رژیم های غذایی غنی از ویتامین D مانند شیر و ماست استفاده کنید.
7. میوه های غنی از ویتامین C مثل پرتقال لیمو و غیره مصرف کنید.

نسخه اصلی مطلب درمان شکستگی ترقوه، شانه و کتف با فیزیوتراپی را در سایت دکتر علی فرخانی بخوانید.

---