همانطور که می دانید تکامل جنسی یا بلوغ به تغییرات بدنی در طی دوران نوجوانی و قبل از آن گفته میشود که شامل جهش رشد و شبیه تر شدن ظاهر بدنی به بالغین است. بلوغ بسته به شرایط جغرافیایی نژاد و ژنتیک در دختران در سن 9-12 و در پسران در سن 10-13 اتفاق می افتد وعلت وقوع آن ، فعال شدن هورمونهای مغزی و غدد جنسی می باشد.گاهی روند بلوغ در سنین کمتری رخ میدهد که ممکن است طبیعی تلقی شده و یا غیر طبیعی باشد.

عوامل مؤثر بر زمان شروع بلوغ :

بدون شک ژنتیک ، عامل اصلی تعیین کننده زمان شروع بلوغ است. اما تعدادی عوامل دیگر نیز بر سن شروع بلوغ و پیشرفت تکامل بلوغی تأثیر می گذارند.از جمله وضعیت تغذیه ، وضعیت عمومی سلامت فرد ، موقعیت جغرافیایی ، تماس با نور و وضعیت روانی . بطور کلی در تحقیقات دیده شده که دختران چاق به نسبت کودکان مبتلا به سو تغذیه زودتر پریود میشوند البته این قضیه همیشه هم صادق نیست .

علایم بلوغ دختران :

تغییرات بلوغ با توالی منظم و در چارچوب زمانی مشخصی رخ می دهند و هرگونه انحراف از این چارچوب زمانی ، غیر طبیعی تلقی میشود.تکامل و بلوغ دختران حدود 4/5 سال طول می کشد.در دختران اولین علامت بلوغ رشد پستان ( جوانه زدن ) است .البته دردختران دچار افزایش وزن ممکن است پستانها برجسته به نظر برسند که باید توسط پزشک از بلوغ افتراق داده شوند . علامت دوم بلوغ شروع رشد موهای ناحیه تناسلی و زیر بغل هست و پس از آن شروع سیکلهای قاعدگی . درطی این روند جهش رشد هم رخ می دهد.هر کدام از این مراحل رشد پستانها و موهای زاید نیز دارای مراحلی است .

اولین نشانه بلوغ دختران:

اولین نشانه بلوغ دختران ، تسریع رشد است .اما بطور معمول جوانه زدن پستان ها زودتر اتفاق می افتد ودر واقع جوانه زدن پستان ، اولین تغییر قابل شناسایی بلوغ دختران محسوب می شود.در برخی موارد پیدایش جوش در شیارهای بینی و پشت لاله گوش ممکن است اولین نشانه قریب الوقوع بودن تکامل بلوغی در هر دو جنس باشد.

مراحل بلوغ در دختران:

مراحل رشد و بلوغ را به اصطلاح تانر می گویند.

مرحله اول تانر: به وضعیت قبل از بلوغ اشاره دارد. بافت پستانی قابل لمسی وجود ندارد و در ناحیه تناسلی ممکن است فقط موهای کرکی وجود داشته باشند.
مرحله دوم تانر:جوانه زدن پستان و برجستگی قابل مشاهده و قابل لمس بافت پستان ،و پیدایش تعداد کمی موهای ضخیم در ناحیه تناسلی و روی لابیاهای بزرگ
مرحله سوم تانر: بصورت رشد و بالا آمدن کل بافت پستان و گسترش موهای ضخیم به بالای عانه
مرحله چهارم تانر: برآمدگی هاله قهوه ای رنگ پستان و ضخیم تر شدن موهای ناحیه تناسلی
مرحله پنجم تانر: تکامل کامل بافت سینه در این مرحله بصورت پررنگ تر شدن نوک پستان و هاله قهوه ای رخ می دهد و پستان از پهلو حالت کمی افتاده دارد. اندازه پستان به هیچ وجه نشانه میزان بلوغ نیست.در این مرحله موهای زاید ناحیه تناسلی به رانها گسترش می یابند.

جهش رشد در دختران :

افزایش رشد قدی در دختران در طی مراحل بلوغ ، معمولا قبل از پریود شدن رخ می دهد.در نتیجه دختران بعد از شروع قاعدگی پتانسیل کمی برای رشد قدی دارند زیرا در طی جهش رشدی مرتبط با بلوغ ، استخوانهای بلند بدن طویل شده و صفحه رشد غضروف انها بسته میشود.در مقابل پسران ، دو سال بعد از دختران به حداکثر رشد قدی دست می یابند.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کنید؟

همانطور که اشاره کردیم بلوغ در یک چارچوب زمانی مشخصی رخ می دهد و هرگونه انحراف از این چارچوب زمانی و یا توالی معین ، غیر طبیعی تلقی شده و بایستی به پزشک متخصص مراجعه شود.بلوغ زودرس و بلوغ دیررس و نیز بلوغ غیر همزمان مواردی هستند که مراجعه به پزشک متخصص را ضروری می سازند.بلوغ زودرس بیش از بلوغ دیر رس باعث نگرانی والدین می شود.

بلوغ زودرس کودکان :

در صورتی که علایم بلوغ در دختران قبل از سن 8 سالگی و در پسران قبل از سن 9سالگی بروز کنند بلوغ زودرس اطلاق می شود و مراجعه به پزشک را ضروری می سازد. ممکن است همه علایم با هم و یا یکی از آنها ( بعنوان مثال فقط رشد موهای زیر بغل ) بروز کنند .امروزه دختران جامعه ما نسبت به گذشته و حتی نسبت به مادران خود در سنین پایین تری به بلوغ می رسند.بسیاری مادران با دیدن اولین نشانه های بلوغ دختران خود با نگرانی به متخصص زنان مراجعه کرده وخواهان به تأخیر انداختن روند بلوغ در دختران هستند.در صورتی که نشانه های بلوغ در چارچوب خود و در طیف سنی طبیعی اتفاق بیفتد نیازی به مداخله و به تعویق انداختن بلوغ نیست و بایستی اجازه داد بلوغ روند طبیعی خود را طی کند.

بلوغ دیررس در دختران :

تأخیر بلوغ در دختران معمولا خود را بصورت تأخیر در پریود شدن نسبت به همسالان و یا نسبت به دیگر اعضای خانواده نشان میدهد.شکایت بیشتر مراجعین به متخصص زنان این است که معمولا فرد علایم ثانویه جنسی را دارد ولی از شروع سیکل قاعدگی ماهانه خبری نیست .بلوغ دیر رس علل مختلفی دارد که در مقاله مرتبط بطور جداگانه به آنها خواهیم پرداخت.

در صورتی که فرزند دختر شما علایم بلوغ زودرس را دارد قبل از ان که دیر شود حتما به متخصص زنان مراحعه فرمایید.در صورت صلاحدید پزشک گاهی میتوان از بلوغ زودرس پیشگیری کرده و بلوغ را به تأخیر انداخت و در صورتی که سیکل ماهانه شروع نشده نیاز به بررسی توسط متخصص زنان دارد.

دکتر منصوره پژمان منش جراح و فوق تخصص زنان و زایمان و نازایی در اصفهان

نسخه اصلی مطلب بلوغ در دختران را در سایت دکتر منصوره پژمان منش بخوانید.

---