استرس گرمایی در ورزشکاران ( قسمت سوم )

شهزاد محمدیان [ متخصص تغذیه ورزشی از استرالیا ]آدرس وب سایت : www.armitaclinic.ir
آدرس مطب : شهرک غرب بلوار فرحزادی تقاطع دریا خ نورانی پلاک 19 طبقه سوم تلفن مطب : 22366770 - 021

به نظر نمی رسد نوشیدن مایعات کربوهیدرات دار، سبب بهبود عملکرد ورزشی در تمام رشته های ورزشی شود. علت تقویت احتمالی عملکرد استقامتی ورزشکاران، ناشی از حفظ سطح گلوکز خون و جلوگیری از افت آن در جریان فعالیت می باشد. از لحاظ عملی، تنها در چهار حالت زیر استفاده از مایعات حاوی کربوهیدرات به نوشیدن آب خالص ارجح است :
1) کمبود کربوهیدرات از قبل در خون، کبد یا بافت عضلانی وجود داشته باشد.
2) شدت ورزش زیاد بوده (بیش از 70 درصد Vo2max)و طولانی مدت باشد.
3) کمبود کلرید سدیم، هیپوناترمی و یا فرسودگی ناشی از گرما موجود باشد.
4) بالا بردن حجم پلاسما در جریان دوره بازگشت به حالت اولیه (Recovery) مد نظر باشد. به جز موارد مذکور، واقعا به نظر نمی رسد که در حضور یک رژیم متعادل غذایی و مصرف مقادیر کافی آب، نوشیدن مایعات حاوی کربوهیدرات-الکترولیت، سبب تقویت عملکرد ورزشی فرد شود.

اینک به اثرات مصرف مایعات حاوی کربوهیدرات وکلرید سدیم در دوره بازگشت به حالت اولیه می پردازیم. در مورد کربوهیدرات ها، اثری که در جبران مقادیر از دست رفته گلیکوژن و افزایش حجم پلاسما دارند، مورد توجه است. البته موضوع مهم ، سرعت جایگزینی مایع است چون در هر صورت و با مصرف مقادیر کافی کربوهیدرات، کلرید سدیم و آب در رژیم روزانه فرد هم مقادیر مربوطه تامین خواهند شد.برای ساخت گلیکوژن عضلانی،گلوکز و پلی مرهای آن و برای جایگزین گلیکوژن کبدی، فروکتوز مناسب ترین مکمل کربوهیدراتی است. در ضمن با توجه به اثبات این نکته که در جریان ورزش مایع از فضای داخل سلولی به خارج آن منتقل می شود (میزان آن به شدت ورزش است) در دوره بازگشت به حالت اولیه مصرف محلول های حاوی گلوکز-الکترولیت، سبب تامین سریعتر این کمبود حجم پلاسما در مقایسه با مصرف آب خالی خواهد شد. مشخص شده است که مصرف محلول های با حجم سدیم بالا، به نفع تامین حجم مایع خارج سلولی و نوشیدن محلول های حاوی کربوهیدرات و پتاسیم بالا، تامین کننده حجم مایع داخل سلولی خواهند بود.اما از لحاظ عملی، باید مدت زمان بازگشت به حالت اولیه و محتویات مایع-الکترولیت رژیم غذایی ورزشکار را در نظر گرفت. یک رژیم متعادل، در عرض 48-12 ساعت تامین کننده نیازهای مایع و الکترولیت بدن خواهد بود و حجم پلاسما را به سطح پیش از ورزش خواهد رساند.در خاتمه این بحث توجه شما را به چند یافته جالب جلب می کنیم :

1) اکثریت افراد ورزشکاری که مورد مطالعه قرار گرفته اند ، در طی ورزش تقریبا 500 میلی لیتر آب در هر ساعت می نوشیدند.
2) دوندگان و دوچرخه سواران، علائم پرشدگی معده را در هنگام مصرف مقادیر بالاتر از 800 میلی لیتر آب در هر ساعت نشان می دادند.
3) ورزش دو احتمالا به دلیل مشکلات خاص هنگام انجام ورزش سبب کاهش بیشتر مصرف مایعات نسبت به ورزش دوچرخه سواری می شود.
4) در هنگام ورزش واکنش رفتاری افراد برای نوشیدن مایعات متفاوت است، بدین معنی که عده ای با بی میلی نوشیده و عده ای نیز با اشتیاق و مداوما می نوشند.
5) با افزایش مدت زمان ورزش خنکی و کیفیت طعم آب اهمیت خود را از دست می دهد؛ یعنی پس از طی زمان مشخصی، عوامل فیزیولوژیکی مثل احساس تشنگی، تعریق و افزایش دمای بدن، سبب ایجاد تغییرات رفتاری شده و محرک نوشیدن آب با هر دمایی خواهند بود. جالب است بدانید که تمام افراد مورد مطالعه، در زمان ورزش بیش از زمان استراحت آب می نوشیدند.