یکی از بیماری های بدن انسان، بدخیمی در اعضاء بدن ميباشد که جهت درمان آنها روشهای مختلفی از جمله جراحی، شیمی درمانی، رادیوتراپی و .... ابداع شده است. بدخیمی اعضاء بدن انسان با درمانهای رایج بطور نسبی بهبودی می یابد ولی بعضی از بدخیمی ها از جمله بعضی از انواع سرطان پستان یا سرطان تیروئید یا ... قابلیت این را دارند که توسط درمانهای رایج بطور کامل بهبود یابند.

از جمله عواملی که تأثیر درمان را بطور بارز افزایش می دهند، تشخیص بیماری در مراحل اولیه است. در این مبحث به یکی از روشهای تشخیصی که باعث کشف زودرس بیماریهای پستان بویژه بدخیمی های آن می شود اشاره می گردد.

طبق آمار موجود، از هر 10 زن، یک نفر در طی عمر خود به یکی از مراحل ابتدایی یا پیشرفتۀ بدخیمی پستان مبتلا می شود. یکی از روشهای تشخیص زودرس این بیماری « معاینه پستان توسط خود فرد » می باشد. این روش به زبان انگلیسی Breast Self Examination یا به اختصار BSE نامیده می شود و در این مبحث منظور از واژۀ« BSE » ، « معاینه پستان توسط خود فرد » می باشد.

BSE باعث می شود که بیماریهای پستان در مراحل ابتدایی تر کشف شود و احتمال درمان قطعی را افزایش می دهد و بوسیلۀ آن می توان با روشهای ساده تر به نتایج بهتری دست یافت. بر این اساس توصیه می شود که تمام خانمهایی که سن بالای 20 سال دارند، حداقل بطور ماهیانه از این روش معاینه استفاده کنند. بهترین زمان برای انجام این معاینه، آخرین روز خونریزی ماهیانه است زیرا در این زمان تغییرات هورمونی مربوط به عادت ماهیانه از بین می رود.

اگر خونریزی ماهیانۀ شما به هر دلیلی قطع شده است، این معاینه را در روز اول هر ماه انجام دهید.
با انجام مرتب BSE ( معاینۀ پستان توسط خود فرد ) ، تدریجاً مهارت لازم را کسب می کنید و براحتی متوجه تغییراتی که در آن بوجود آمده است، خواهید شد.

مؤثرترین روش برای BSE، استفاده از روش سه مرحله ای است که در زیر به آن پرداخته شده می شود :

1- مشاهده کردن :

1. ابتدا بطور معمول روبروی آینه بایستید و وجود تغییرات غیر طبیعی از جمله فرورفتگی، پوسته ریزی، برآمدگی، ترشح از نوک پستان و ... را بررسی کنید. سپس دستهای خود را بالا ببرید بطوریکه بازوها در دو طرف سر قرار گیرند سپس وجود تفاوت یا تغییر در لبه های پستان و نیز اندازۀ پستان را ارزیابی کنید. این کار را یکبار از روبرو، یکبار از نیمرخ چپ و یکبار از نیمرخ راست انجام دهید.
2. در مرحلۀ آخر، دستها را پایین آورید و در طرفین استخوان لگن قرار دهید و آنها را به استخوان لگن فشار دهید. با این کار، عضلات قفسۀ سینه منقبض می شوند و وجود تغییرات غیر طبیعی، ساده تر قابل رویت می شوند. ارزیابی را از مقابل و نیمرخ چپ و راست انجام دهید.
3. بطور طبیعی تفاوت مختصری در دو پستان وجود دارد ولی در صورت افزایش بارز در اندازه یا تغییر در مکان پستان یا وجود تغییراتی که در بالا نام برده شده ، باید به پزشک متخصص جراحی مراجعه کنید.

2- لمس کردن :

این کار را ضمن حمام کردن انجام دهید. با استفاده از آب و صابون، این کار ساده تر و دقیق تر خواهد بود . بازوی چپ خود را بالا آورید بطوریکه کنار سر شما قرار گیرد. انگشتان خود را کمی خم کنید، آنها را به هم بچسبانید و انگشتان دست راست را روی پستان چپ قرار دهید و آن را لمس کنید. این کار را بصورت دایره ای از محیط به مرکز انجام دهید. کل پستان و نیز زیر بغل را از نظر وجود توده یا سفتی معاینه کنید.

3- فشار دادن :

برای انجام این قسمت، نکات زیر را بطور کامل رعایت کنید :

• به پشت دراز بکشید، دست چپ خود را روی پیشانی قرار دهید و با دست راست پستان چپ را معاینه کنید. همین کار را برای سمت مقابل تکرار کنید، بهتر است یک بالش کوتاه زیر شانۀ چپ قرار دهید.
• زیر بغل و تمام بافت پستان را از بالا به پایین و قسمت به قسمت، تحت معاینه قرار دهید. وقتی معاینۀ نیمۀ خارجی پستان تمام شد دست خود را از روی پیشانی بردارید و کنار بدن خود قرار دهید و به معاینۀ نیمۀ باقیمانده بپردازید.
• از سه انگشت میانی خود استفاده کنید. سه انگشت را به هم بچسبانید، آنها را صاف یا کمی خم کنید و از کف آنها برای معاینه استفاده کنید. در معاینه از شست و انگشت کوچک استفاده نکنید.

• هنگام معاینه باید انگشتان شما موازی سطح زمین باشند.
• برای معاینۀ درست ، بافت پستان را توسط انگشتان خود، مستقیماً به جدار قفسۀ سینه فشار دهید.
• پس از فشار دادن یک قسمت، به معاینۀ قسمت مجاور بپردازید. این کار را بصورت دایره ای انجام دهید.
• در سه مرحله کل پستان و زیر بغل را معاینه کنید. در مرحلۀ اول با فشار کم، در مرحلۀ دوم با فشار متوسط و در مرحلۀ سوم با فشار زیاد این کار را انجام دهید.
• برای یادگیری این مراحل، وقت کافی اختصاص دهید و در صورت نیاز از جراح خود یا از پزشک خانواده خود راهنمایی بگیرید.
• از دست راست برای معاینۀ پستان چپ و از دست چپ برای معاینۀ پستان راست استفاده کنید.
• در پایان، نوک سینه را بین انگشتان اشاره و شست فشار دهید و در صورت وجود ترشح ( خونی یا شفاف و ... ) به پزشک مراجعه کنید.

توجه :

1. این روش معاینه را بطور مستمر انجام دهید. با انجام این کار بطور منظم، مهارت شما در تشخیص بافت طبیعی پستان و زیر بغل، بیشتر می شود.
2. مراحل این روش معاینه را از همین امروز تمرین کنید و آن را به خاطر بسپارید.
3. در صورت کشف توده در پستان، دچار اضطراب و نگرانی نشوید ولی حتماً به پزشک مراجعه کنید. اغلب توده پستان یا تغییرات آن، بدخیم نیستند ولی تشخیص این امر فقط توسط پزشک متخصص جراحی شما قابل انجام است.

نسخه اصلی مطلب تشخیص زودرس بیماریهای پستان با معاینه توسط خود فرد را در سایت دکتر سید محمد رضا حکیمیان بخوانید.

---