ارزیابی مقدماتی شنوایی بزرگسال

دکتر سعید ملایری [ شنوایی شناسی ]آدرس وب سایت : www.samakonline.ir
آدرس مطب : تهران ،انتهای خیابان امام خمینی سپه غربی نرسیده به بزرگراه یادگار امام خمینی ،پلاک 1386 تلفن مطب : 66845959 - 021

نزدیک به 70 سال از عمر رشته شنوایی شناسی می گذرد. در طی این 7 دهه میتوان گفت که پیشرفتهای شگرفی در این حوزه علمی صورت گرفته است. در سال های اولیه پس از ظهور رشته شنوایی شناسی از آزمونهای بسیار ساده ای نظیر"تست سکه "جهت ارزیابی شنوایی مراجعین به کلینیک های شنوایی استفاده می گردید اما بتدریج با ظهور تکنولوژی جدیدتر و اختراع دستگاه ادیومتری کار ارزیابی شنوایی وارد مراحل متکامل تری شد. در واقع تکنولوژی جدیدتر نیاز به روش های بهتر و جدیدتر را رقم زد و خود موجب گردید که رشته شنوایی شناسی و حیطه وظایف شنوایی شناس را ارتقا بخشد.در اینجاروش های متعدد ارزیابی های مقدماتی اختصارآ توضیح داده شده است و امید آن می رود که با ارائه این این توضیحات مراجعن محترم به سایت نیوشا بتوانند در ارتباط با شنوایی و ارزیابی دستگاه شنوایی اطلاعات مفیدی بدست آورند.

تاریخچه گیری شنوایی :
تقریبآ می توان گفت درصد بسیار کمی از شنوایی شناسان به تاریخچه گیری شنوایی به عنوان یک آزمون نگاه می کنند ودرنظر بسیاری از متخصصین این حوزه و دیگر حوزه های علمی ،تاریخچه گیری یک آزمون محسوب نمی شود.اما تاریخچه گیری در واقع یک آزمون ارزیابی ساده و مقدماتی است که حاوی اطلاات بسیار مفیدی از وضعیت شنوایی یک فرد می باشد .در طی این آزمون که معمولآ از طریق مصاحبه مستقیم با بیمار انجام می شود ، آزمونگر با تجربه می تواند با استفاده از رفتار های شنوایی فرد ارزیابی مقدماتی از وضعیت شنوایی انجام دهد که این ارزیابی بیانگر سطح شنوایی فرد و همچنین فرکانس ها یا مناطق درگیر در ضایعه و میزان مشکلات فرد ( کم شنوایی یا بدشنوایی )می باشد.

معاینه اتوسکوپی :
اتوسکوپ ابزاری است ساده که جهت معاینه گوش خارجی ،مجرای گوش خارجی و پرده گوش مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از این ابزار ساده در جهت معاینه گوش خارجی می تواند بسیار مفید باشد زیرا که این معاینه اطلاعات مفیدی را از باز بودن مجرای گوش خارجی و نبود ضایعه یا مشکل در بخشهای خارجی گوش ارائه کند بعلاوه می تواند نسبت به سلامت پرده گوش که حدفاصل گوش خارجی و گوش میانی قرار گرفته است ،اطلاعات مفیدی را ارائه نماید.در بسیاری از موارد التهاب یا عفونت گوش میانی میتوان شواهد و مدارکی از تغییر حالت یا تغییر رنگ در پرده گوش پیدا کرد که به شنوایی شناس و متخصصین حوزه سلامت شنوایی این امکان را می دهد که نسبت به ردیابی وجود یا عدم وجود ضایعه اقدام لازم را انجام دهند. موارد زیر پاره ای از حالاتی هستند که در معاینه اتوسکوپی قابل کشف و ردیابی هستند :مجرای باریک ،بدشکلی کانال گوش، وجود جرم گوش فشرده، التهاب وتورم پوست مجرا، وجود ترشح چرکی در مجرا، جسم خارجی در مجرا، وجود التهاب در پرده گوش، پارگی پرده گوش، خروج ترشح چرکی از پرده گوش.....

آزمون های دیاپازنی :
دیاپازن ابزاری دوشاخه است که از آن برای ارزیابی اولیه شنوایی استفاده می شود. آزمون های متعددی یا این ابزار طراحی شده و در کلینیک های گوش و حلق و بینی و همچنین در کلینیک های شنوایی شناسی پاره ای از این آزمونها کار کرد بالایی در تشخیص وضعیت شنوایی افراد دارد .برخی از آزمون های متداول با این ابزار عبارتند از : آزمون رین، آزمون وبر، آزمون بینگ و آزمون شواباخ. ترکیبی از نتایج آزمون های دیاپازنی می تواند در ردیابی ضایعات دستگاه شنوایی و علی الخصوص ضایعات گوش میانی موثر و مفید باشد. علاوه بر این یادآور می گردد که آزمونگر با تجربه با این ابزار می تواند حدود آستانه شنوایی را نیز ردیابی نماید. استفاده از دیاپازون در کاهش شنوایی شدید تا عمیق موجب ثبت پاسخ کاذب می شود.

آزمون ادیومتری تون خالص :
این آزمون نظیر آزمون های قبلی ،یک آزمون وابسته به پاسخ آزمایش شونده می باشد .مواد اصلی برای انجام این آزمون اصوات تک فرکانسی هستند که در دستگاه ادیومتری تولید می شوند و از طریق گوشی های متصل به دستگاه در شدت های مختلف به گو ش افراد تحت آزمایش ارائه می شوند .بعلاوه اصوات خالص در این آزمون از طریق مرتعش کننده استخوان نیز به دستگاه شنوایی افراد تحت آزمایش ارائه میگردند.افراد تحت آزمون با شنیدن اصوات می بایستی نسبت به وجود صدا واکنش نشان دهند و بدین ترتیب آستانه شنوایی افراد به دوطریق بدست می آید که در واقع برای هر گوش 2 منحنی بدست می آید که عبارتند از:
1.آستانه راه هوایی
2.آستانه راه استخوانی
آستانه راه هوایی :
می تواند نشان دهنده سطح آستانه شنوایی یک فرد باشد. به علاوه شکل منحنی راه هوایی می تواند نشان دهنده فرکانس های دارای ضایعه باشد. همچنین مقایسه منحنی راه هوایی با راه استخوانی می تواند نشان دهنده نوع کاهش شنوایی باشد .بر این اساس انواع کاهش شنوایی عبارتند از :
انتقالی : ضایعه در گوش خارجی ویا میانی است .
حسی عصبی : ضایعه در گوش داخلی و یا عصب شنوایی است .
آمیخته : ضایعه در بخش انتقالی وهم در سیستم گوش داخلی و عصب می باشد

بدین ترتیب با بدست آوردن منحنی شنوایی راه هوایی می توانیم در مورد ضایعه در فرکانسهای بالا یا فرکانسهای پایین قضاوت کنیم که این خود نشان دهنده میزان توانایی فرد در دریافت نوع همخوان ها و یا واکه ها باشد.آزمون تون خالص با اندازه گیری شنوایی در ارتباط است و به عبارت دیگر آستانه تون خالص در ارتباط مستقیم با سطح شنوایی یک فرد می باشد.

آزمون آستانه دریافت گفتار :
گفتار وارتباط از طریق رد و بدل پیام های گفتاری، یکی از مهمترین ابزارهای ارتباطی انسانهاست .این امر محققین را بر آن داشته که جهت ارزیابی عملکرد دستگاه شنوایی آزمون هایی را با مواد گفتاری طراحی کنند . آزمون آستانه دریافت گفتار که با استفاده از لغات دو سیلابی اجرا می شود بدنبال کشف آستانه شنوایی با استفاده از مواد گفتاری است .آستانه بدست آمده از طریق این آزمون بایستی با میانگین آستانه شنوایی در منحنی شنوایی مطابقت داشته باشد. در واقع نتیجه این آزمون می تواند تایید کننده نتایج آزمون ادیومتری اصوات خالص نیز باشد.

آزمون تشخیص گفتار در سکوت :
در این آزمون از کلمات تک سیلابی به عنوان مواد گفتاری استفاده می شود و نتیجه آزمون بصورت امتیاز بیان میگردد. برای انجام آزمون ابتدا بایستی سطح راحت شنیداری برای فرد آزمایش شونده ردیابی شود و سپس در این سطح تعداد 25 کلمه و در بعضی از لیست های تنظیم شده برای این آزمون تعداد 50 کلمه به فرد ارائه می شود .امتیاز کل در این آزمون 100% است لذا در صورت استفاده از لیست کلمات 25 تایی امتیاز هر کلمه 4% ودر صورت استفاده از لیست 50 تایی امتیاز هر کلمه %2 می باشد. تعداد کلماتی که فرد آزمایش شونده آن ها را درست تشخیص دهد مبنای محاسبه درصد تشخیص کلمات می باشد .بطور مثال اگر از لیست 25 تایی جهت انجام آزمون استفاده شده و فرد آزمایش شونده تعداد 17 کلمه را بطور صحیح تشخیص داده و تکرار نموده است بنابراین درصد تشخیص کلمات این فرد 68% می باشد . با توجه به نتایج آزمون تشخیص گفتار می توان تا حدودی در مورد میزان توانایی ،درک بیمار از گفتار اظهار نظر نمود.

آزمون تشخیص گفتار در سر و صدا :
روش انجام آزمون و مواد گفتاری همانند آزمو ن تشخیص گفتار در سکوت است و تنها تفاوت این آزمون آن است که در هنگام ارائه کلمات تک سیلابی ، بطور همزمان در گوش مورد آزمایش سرو صدایی از طریق هدفون به گوش آزمایش شونده ارائه می شود که شدت آن معادل یا حتی 5 یا 10دسیبل بالاتر از سطح شدت ارائه اصوات تک سیلابی است .نتیجه این آزمون می تواند در ردیابی ضایعات عصب و مراکز عصبی شنوایی مفید واقع شود . بعلاوه نتیجه این آزمون می تواند در تجویز سمعک و پیش بینی کارآیی آن موثر واقع شود.

آزمون سطح ناراحت شنیداری :
در این آزمون تعدادی کلمه یا جمله محاوره ای برای بیمار ارائه می شود و شدت صدا بتدریج اضافه می گردد و در مورد تحمل صدا از بیمار سوال میشود. بدین ترتیب آستانه ناراحتی بیمار یا فرد تحت آزمون بدست می آید. ردیابی آستانه ناراحتی کمک بسیار زیادی در ردیابی وضعیت بیمار و بعلاوه در تنظیم سمعک بسیار موثر می باشد . در ضایعات حلزونی ،در پاره ای موارد بدنبال تغییرات فیزیولوژیک در حلزون که متعاقب ضایعه ایجاد می شود ، اصوات در گوش بیمار احساس بلندی بیشتری را ایجاد می کنند و لذا در مواجهه با اصوات شدید احساس بلندی صدا بالاتر از آستانه ناراحتی بیمار قرار می گیرد و بدین ترتیب بیمار احساس خوشایندی از شنیدن صوت ندارد .در بیمارانی که نیاز به سمعک دارند ، در تجویز و تنظیم سمعک این افراد توجه به سطح ناراحتی شنیداری می تواند کمک به تنظیم مناسب سمعک نماید .

آزمون ایمیتانس ادیومتری :
آزمون ایمیتانس ادیومتری یا امپدانس ادیومتری آزمونی فیزیولوژیک است که با هدف بررسی عملکرد گوش میانی طراحی شده ودارای دو بخش اصلی می باشد:

1. تمپانومتری : بررسی قدرت عبور دهی گوش میانی و پرده گوش
2. رفلکس صوتی : بررسی رفلکس عضله رکابی در گوش میانی از طریق تحریک همان گوش یا گوش طرف مقابل
با انجام آزمون تمپانومتری می توان مشکلات گوش میانی و پرده گوش را ردیابی کرد . همچنین انجام آزمون رفلکس صوتی کمک زیادی به تایید آستانه های شنوایی و همچنین تایید ضایعه موجود در گوش می نماید . بعلاوه با انجام آزمون تمپانومتری پس از انجام مانور های خاص و مقایسه نتایج تمپانومتری می توان وضعیت عملکرد لوله استاش را بررسی کرد.همچنین با انجام آزمون رفلکس صوتی در شدتهای بالای آستانه و با کاربرد محرک 10 ثانیه ، می توان وضعیت عصب شنوایی را بررسی کرد . معمولآ در افراد طبیعی به مدت 10 ثانیه ویا بیشتر می توانند محرک صوتی را بشنوند در حالیکه در طول مدت 10 ثانیه واکنش عصب نسبت به محرک یکنواخت و ثابت است ، اما در افرادی که دارای ضایعه در عصب شنوایی هستند واکنش عصب روبه کاهش می گذارد و این موضوع دلیلی بر ضایعات عصب شنوایی می تواند باشد.

بر طبق موافقت نامه های تنظیم شده در مورد آزمون های مقدماتی و ترتیب انجام آنها، آزمون تمپانومتری اولین آزمونی است که بایستی در کلینیکها انجام شود زیرا این آزمون آبجکتیو است و حاوی اطلاعات مفیدی در مورد کاهش شنوایی می باشد. مطابقت نتایج تمپانومتری با نتایج دیگر آزمونها میتواند کمک به تشخیص نوع ضایعه شنوایی بنماید.