درمان غذایی بیماری کولیت اولسری

شهزاد محمدیان [ متخصص تغذیه ورزشی از استرالیا ]آدرس وب سایت : www.armitaclinic.ir
آدرس مطب : شهرک غرب بلوار فرحزادی تقاطع دریا خ نورانی پلاک 19 طبقه سوم تلفن مطب : 22366770 - 021

کولیت اولسری بیماری ارگانیکی است که با التهاب و زخم در مخاط روده بزرگ همراه است.علت اصلی آن معلوم نیست ولی تئوریهای چندی در توجیه علت آن بیان شده است.

از میان آنها چهار تئوری زیر اهمیت بیشتری دارد :
1. نقش عوامل عفونی در ایجاد آن.
2. کمبود بعضی ویتامین ها از جمله ویتامین ب و پروتئین های با ارزش زیستی خوب موجب کولیت اولسری می گردد.
3. کولیت اولسری منشاء آلرژیک دارد.
4. کولیت اولسری منشاء عصبی دارد. البته اغلب مبتلایان به این بیماری،افسرده،عصبی و از نظر احساسی بی ثبات هستند ولی معمولاً مخلوطی از عوامل ذکر شده در ایجاد آن دخالت دارد. ویژگی های عمومی این بیماری مشتمل بر خونریزی از معقد،اسهال همراه با درد و اسپاسم،ضایعات مخاطی یا اولسر در روده بزرگ،خیز تغذیه ای،تعادل منفی ازت کمبود ویتامینی،دزهیدراتاسیون،عدم تعادل الکترولیتها،بی اشتهایی و سوء تغذیه است.به دلیل خونریزی احتمال دارد بیمار کم خون هم باشد.گرچه احتمال ابتلاء به این بیماری در هر سنی وجود دارد ولی مبتلایان به آن بیشتر افراد زیر سن 40سال می باشند.کولیت اولسری مزمن گاهی بهبود می یابد و زمانی بدتر می شود.در صورتی که پزشک به حساسیت غذایی به عنوان عاملی در ایجاد این بیماری مشکوک شود با استفاده از آزمون حذف مواد غذایی می توان ماده غذایی مضر را جستجو نمود.در بین مواد غذایی مشاهده شده شیر،تخم مرغ،پرتقال،گندم،اسفناج و گوجه فرنگی بیش از مواد غذایی دیگر آلرژی زا هستند.

درمان غذایی
کولیت اولسری بیماری مزمنی است که دفع مکرر مدفوع درآن(مشخصه بیماری)موجب اختلال در جذب مواد مغذی روزانه می گردد.از این رو باید برنامه غذایی کامل و کافی باشدو در غیر این صورت کمبودهای مختلف تغذیه ای ظاهر خواهد شد.در واقع درمان غذایی مهمترین بعد درمان در کولیت اولسری است.غذای قابل توصیه در درمان این بیماری می باید از نظر وضع فیزیولوژی عاری از هرنوع ماده غذایی آزاردهنده باشد.لازم به تذکر است که محدودیت های شدید غذایی در این بیماری نه تنها موجب بروز کمبودهای تغذیه ای می شود بلکه به مشکلات اغلب افراد می افزاید.در این مورد مقدار 2500تا3500 کیلو کالری انرژی و150-125 گرم پروتئین روزانه توصیه می شود.مواد غذایی مورد تجویز از بین مواد غذایی محدود از فیبر انتخاب می گردد و رژیم غذایی بایستی انرژی،پروتئین،مواد معدنی و ویتامین کافی دربر داشته باشد.

تکمیل کننده های ویتامینی به صورت دارو نیز ضرورت دارد.در مواردی که بیماری شدت می یابد بایستی سبزی و میوه حذف گردد یا به صورت پوره و یا عصاره صاف شده آن تجویز گردد.در این مرحله از درمان غذای توصیه شده برای اسهال مزمن می توان استفاده نمود.در شرایطی که کم خونی و کاهش پروتئین های خون بیمار را رنج می دهد،ضروری است،علاوه برآهن و پروتئین موجود در غذا،انتقال خون نیز صورت بگیرد.اسهالهای شدید موجب دفع سدیم و پتاسیم و کم آبی بدن می شود که لازم است با تزریق محلولهای حاوی این دو ماده از راه ورید این نقص جبران شود.توصیه می شود که بیمار روزانه 2لیتر شیر مصرف نماید مگر در مواردی که نسبت به این ماده آلرژی یا عکس العمل ویژه ای داشته باشد.شیر علاوه بر دارا بودن مواد معدنی اصلی و ویتامین ها یکی از عالیترین منابع پروتئینی است.مصرف مقدار ذکر شده سهم قابل توجهی از انرژی مورد نیاز روزانه را نیز تامین می کند.

افزودن پودر شیر بدون چربی و سایر تکمیل کننده های پروتئینی به شیر مایع موجب غنی شدن ارزش پروتئینی و انرژی آن می گردد.در موارد وجود اسهال شدید،ممکن است شیر جوشیده یا تغلیظ شده بتواند جای شیر معمولی را بگیرد ولی اگر این نوع شیر هم تحمل نشود باید نمکهای کلسیم از طریق دارویی و مواد مغذی مورد نیاز به وسیله سایر غذاها تامین گردد. سایر منابع پروتئینی که می توان در برنامه غذایی این بیماران به مقدار آزاد توصیه نمود عبارتند از تخم مرغ و پنیر(در صورت تحمل)گوشتهای ترد،ماهی تازه و مرغ که در تهیه انواع غذاها مورد استفاده دارند.درمان این بیماران بسته به شدت و طول بیماری از یک پزشک یا کلینیک به پزشک و کلینیک دیگر متفاوت استو با وجود آنکه می باید هر بیمار بر اساس خصوصیت بیماری او درمان شودولی اصول کلی یعنی استراحت،پرهیز غذایی و توجه مخصوص به وضع تغذیه بیمار همراه با مراحل توصیه شده در زیر ضرورت دارد.

1. تغذیه با حجم کم ولی در وعده های متعدد به جای سه وعده غذا خوردن روزانه.این روش تغذیه به نفع بیمار است زیرا به مواد مغذی فرصت جذب کافی داده می شود.
2. اغلب گفته می شود که این بیماران از نظر روحی تا حدی وابسته به اطرافیان و فوق العاده حساس نسبت به اتفاقات معمول روزانه هستند.بنابراین لازم است که پرستار با اطلاع از این خصوصیات بیمار را تا آنجا که می تواند کمک کند.شناخت ویژگی های بیمار و درک احساسات او مهمترین و موثرترین قسمت درمان بیماران مبتلا به کولیت اولسری را تشکیل می دهد.