وزن مطلوب در ورزشکاران

شهزاد محمدیان [ متخصص تغذیه ورزشی از استرالیا ]آدرس وب سایت : www.armitaclinic.ir
آدرس مطب : شهرک غرب بلوار فرحزادی تقاطع دریا خ نورانی پلاک 19 طبقه سوم تلفن مطب : 22366770 - 021

1- منظور از واژه "وزن مطلوب" در ورزشکاران چیست ؟
وزن مطلوب، ورن بدنی است که در آن ورزشکار سهم درستی از عضله، استخوان، چربی و در نتیجه اندازه، قدرت، توان و انرژی کافی برای تامین نیازمندیهای ورزشی خود داشته باشد. چون قدرت، سرعت، توان و نیازمندیهای استقامتی از ورزشی تا ورزش دیگر فرق می کند، برای کلیه رشته های ورزشی هیچ چیز به اندازه وزن مطلوب با اهمیت تر نیست.حتی در ورزشهایی که موضوعی تحت عنوان وزن مطلوب وجود ندارد. نه تنها نوعی تغییرپذیری (ناپایداری) بین نیازمندیهای پستهای گوناگون یک ورزش(برای مثال فوروارد، سانتر و گارد در بسکتبال) وجود دارد، بلکه تغییرپذیری قابل ملاحظه ای در یک پست ویژه وجود دارد. این مطلب بدان معنی است که برای هر ورزشکار در یک ورزش ویژه، وزن مطلوب خاصی وجود دارد و هنر یک مربی این است که وزن مطلوب ورزشکار یا ورزشکاران خود را بشناسد.

2- دو بخش اصلی وزن بدن کدامند ؟
وزن بدن از اجزای بسیاری(عضله، استخوان، عصب، املاح معدنی، چربی و غیره) تشکیل شده است. متاسفانه، دانشمندان علوم ورزشی نمی توانند تمام این اجزا را به طور دقیق و واقعی اندازه گیری کنند. آنها برای اینکه بتوانند هر یک از این اجزا را قابل اندازه گیری کنند، وزن بدن را به دو بخش تقسیم می کنند: وزن چربی و وزن بدون چربی. به عبارت دیگر، تمام آن اجزایی را که چربی نیستند، به عنوان یک کل در نظر می گیرند و به آن وزن بدون چربی می گویند.

3- چگونه ممکن است دو ورزشکار قد و وزن بدنی یکسان، اما ویژگیهای بدنی خیلی متفاوتی داشته باشند؟
وزن بدن، حاصل جمع وزن بافتهای گوناگون بدن است. البته مقدار نسبی بافتهای مشابه بر ویژگیهای بدن تاثیر می گذارند.دو ورزشکار می توانند قد و وزن یکسانی داشته باشند، اما نسبتهای وزن چربی و وزن بدون چربی آنها متفاوت باشد. برای مثال، یک ژیمناست عضلانی و خوب تمرین کرده، کفلهای کوچک، مچ پای باریک، پاهای عضلانی، شانه های پهن و دستهای قوی دارد؛ در حالی که یک ژیمناست چاقتر، عضلات نسبتا کمتر و چربی بیشتری در هر نقطه از بدنش دارد. از آنجا که عضلات و سایر بافتهای خالص نسبت به چربی متراکمتر هستند، لذا ژیمناستهای چاقتر نسبت به یک ژیمناست عضلانی تر، ران، کفل و مچ بزرگتری دارد.به خاطر داشته باشید که چگالی، نسب وزن به حجم است. چربی، چگالی( تراکم با فشردگی) کمی دارد و در نتیجه در واحد وزن معین، حجم زیادی دارد. برعکس، بافت خالص، چگالی بالایی دارد: از این رو در واحد وزن معین، حجم کمتری را اشغال می کند. به بیان دیگر، یک کیلوگرم وزن خالص نسبت به یک کیلوگرم چربی، حجم کمتری را به خود اختصاص می دهد.

4- چه بخشی از بدن، بافتهای مسئول تولید کننده نیاز انرژی، توان، قدرت و استقامت لازم برای اجرای ورزشی را شامل می شود ؟
خیلی ساده است! وزن بدون چربی، دربرگیرنده تمام بافتهای مسئول برای تولید انرژی،توان، قدرت و استقامت مورد نیاز فعالیت ورزشی است. از همه مهمتر و اختصاصی تر، عضلات هستند که با انقباض خود، امکان وقوع واکنشهای شیمیایی آزاد کننده انرژی را در خودشان میسر می سازند که تقویت می کنند. هماهنگی انقباض عضلانی، توسط سیستم عصبی- که بخش دیگری از وزن بدون چربی است- تنظیم می شود. استخوانها جزء دیگری از بخش بدون چربی بدن هستند که به عنوان سیستم اسکلتی برای به حرکت درآوردن بدن یا ضربه زدن به توپ و حرکت دادن راکت انجام وظیفه می کنند.

5- آیا به دلیل با اهمیت بودن وزن بدون چربی، ورزشکاران باید بکوشند تا چربی خود را هر چه بیشتر از دست بدهند ؟
هرچند که وزن اضافی چربی برای ورزشکاران نوعی معلولیت به شمار می رود، اما هر فردی باید مقداری چربی در بدن خود داشته باشد واین امر برای ادامه زندگی ضروری است. چربی اضافی در غشای تمام سلولهای بدن و در پوششهای محافظت کننده ای که اطراف اعصاب را پوشانده اند، یافت می شوند. پوشش چربی محافظ اعصاب، امکان انتقال سریع اطلاعات به عضلات را میسر می سازد. ساختمان هورمونهای گوناگون از جمله هورمونهای جنسی، به در دسترس بودن مقداری چربی بستگی دارد. پستانهای خانمها درصد چربی زیادی دارند.بنابراین، وجود مقداری چربی در بدن برای تندرستی، سلامتی و بهداشت آن ضروری است. مقدار چربی مطلوب بدن یک ورزشکار با توجه به رشته ورزشی و خصوصیات توارثی فرد(ژنتیک شخص) فرق می کند. برخی از ورزشکاران می توانند در رژیم غذایی خود تا ده درصد چربی بخورند و براحتی تمرین کنند؛ در حالی که سلامتی و فعالیتهای ورزشی ورزشکاران دیگر با این درصد چربی بدن دچار اختلال می شود.