رژیم غذایی تقویت کننده دستگاه ایمنی

شهزاد محمدیان [ متخصص تغذیه ورزشی از استرالیا ]آدرس وب سایت : www.armitaclinic.ir
آدرس مطب : شهرک غرب بلوار فرحزادی تقاطع دریا خ نورانی پلاک 19 طبقه سوم تلفن مطب : 22366770 - 021

عوامل متعددی بر سلامتی و فعالیت دستگاه ایمنی تاثیر دارند و یکی از این عوامل ، تغذیه صحیح می باشد. در صورتی که کودک یا نوجوان مقادیر کافی مواد غذایی حاوی ویتامین و املاح دریافت نکند، اختلالاتی در دستگاه ایمنی او پیش خواهد آمد. کودکان دچار سوء تغذیه دچار نقص ایمنی نیز می شوند و در نتیجه ، افزایش ابتلا به بیماری های مختلف باعث تشدید سوء تغذیه ایشان می گردد.پژوهش ها ی مختلف نشان داده اند رژیم غذایی که به میزان کافی حاوی ویتامین سی، بتاکاروتن و روی نباشد می تواند در کاهش توانایی دستگاه ایمنی موثر واقع شود. همچنین احتمال دارد مواد مغذی خاصی قادر باشند با تقویت سیستم ایمنی ، احتمال بروز برخی سرطان ها را کاهش دهند.

رژیم غذایی تقویت کننده دستگاه ایمنی
ویتامین ها و املاح متعددی در تقویت دستگاه ایمنی نقش دارند و از این میان مواردی که نقش کلیدی دارند عبارتند از:
مواد غذایی حاوی این ویتامین به ویژه روغن ماهی و جگر در این رابطه موثر واقع می شوند ویتامین A

بتاکاروتن: سبزیجات ریشه ای مانند هویج، سبزیجات دارای برگ سبز تیره و میوه های دارای رنگ زرد از قبیل زردالو و سبزیجات دارای رنگ زرد یا نارنجی ( مثل هویج یا فلفل دلمه ای زرد یا نارنجی) از جمله مواد غذایی اساسی برای حمایت و تقویت سیستم ایمنی هستند.
ویتامین های گروه B : از مواد غذایی موثر در این رابطه، مخمر، جوانه گندم خام و حبوبات می باشند.
ویتامین C : در این رابطه مرکبات، کلم بروکلی و سبزیجات دارای برگ سبز از اهمیت ویژه ای برخوردارند.

ویتامین E: مغزها (آجیل آلات)، دانه های روغنی، جوانه گندم و رو غن های گیاهی از مواد غذایی سرشار از این ویتامین هستند.
آهن : کمبود آهن باعث اختلال سیستم ایمنی میگردد. گوشت قرمز، زرده تخم مرغ، سبزیجات دارای برگ سبز و حبوبات سرشار از آهن هستند.
روی : یکی از خواص روی تاثیر مثبت در سیستم ایمنی می باشد. جوانه گندم خام ، مرغ، زرده تخم مرغ ، مخمر، مغزها (آجیل آلات) و دانه های روغنی، نمونه هایی از مواد غذایی حاوی روی می باشند.

سلنیوم : مغزها ( آجیل آلات) ، دانه های روغنی و حبوبات منابع سرشار از سلنیوم هستند.
کلسیم : شیر، لبنیات، فراورده های سویا، سبزیجات دارای برگ سبز، کنجد و تخمه آفتابگردان از منابع مهم حاوی کلسیم هستند.
بسیاری از ویتامین ها و املاح ذکر شده، به دلیل دارا بودن خاصیت آنتی اکسیدانی ، ضد ویروسی ، ضد میکروبی، و ضد هیستامینی باعث تقویت دستگاه ایمنی می شوند.

این مواد همچنین در حفظ سلامتی گره های لنفاوی و همچنین تولید گلبول های سفید و پادتن ها تاثیر دارند. برخی از این ویتامین ها و املاح در تبدیل اسیدهای چرب ضروری به پروستا گلندین های دارای خواص ضد التهابی و برخی در محافظت نسبت به آسیب ناشی از آلودگی هوا نقش دارند. همچنین ، آنتی اکسیدان ها بدن را در برابر آسیب رادیکال های آزاد محافظت می کنند. رادیکال های آزاد موادی هستند که بیشتر در اثر آلودگی هوا، نور خورشید و اشعه های مضر به طور مداوم در بدن ساخته شده و باعث تحلیل و آسیب اعضا و در نتیجه بروز بیماری های گوناگون می شوند.

مواد آنتی اکسیدان اصلی عبارتند از ویتامین A، C، E، بتاکاروتنف روی و سلنیوم.تمامی سبزیجات و میوه جات دارای رنگ نارنجی، قرمز، ارغوانی، زرد سبز و همچنین سیب زمینی ، مغزها ( آجیل آلات) ، دانه های روغنی، جوانه گندم، سیر، پیاز، ماهی، میگو، مرغ، حبوبات، جگر، تخم مرغ، گوشت بدون چربی و لبنیات سرشار از مواد آنتی اکسیدان هستند.

عامل دیگر تغذیه ای که در فعالیت سیستم ایمنی نقش دارد، سوخت و ساز چربی هاست. اسید های چرب اساسی امگا 3 و امگا 6 موجود در مواد غذایی در حضور برخی ویتامین ها و املاح به موادی دارای خواص شبه هورمونی به نام پروستا گلندین ها تبدیل می شوند. پروستا گلندین ها در تنظیم فعالیت گلبول های سفید موثر در دفاع بدن بر علیه سرما خوردگی، عفونت و عوامل حساسیت زا نقش دارند. با توجه به این که بدن قادر به ساختن این اسید های چرب نمی باشد، لازم است این مواد از طریق غذای مصرفی به بدن برسند.

منابع غذایی عبارتند از:
روغن های مایع، مغزها( آجیل آلات) ، دانه های روغنی( تخمه آفتابگردان، تخمه کدو و ...) ، ماهی های چرب مانند سالمون، تن و ساردین.
وجود مواد غذایی فوق در غذای روزانه کودک و نوجوان باعث افزایش مقاومت او نسبت به بسیاری بیماری های ویروسی و میکروبی خواهد شد.

مواد غذایی مفید
کلم بروکلی: حاوی ویتامین های Cو Aبوده وممکن است به مهار مواد سرطان زا کمک کرده و با جلوگیری از اثرآن ها، در کاهش احتمال سرطان های ریه و روده بزرگ مفید واقع شود.
سیر: حاوی ماده ای به نام آلسین است و به دفاع بدن در برابر عوامل ویروسی، میکروبی و قارچی کمک می کند. برای تقویت سیستم ایمنی کودکان و بزرگسالان به ویژه در فصل زمستان مفید می باشد.
گوشت: گوشت بدون چربی به دلیل داشتن آهن، روی و پروتئین ، مواد لازم برای فعالیت بافت های لنفاوی را تامین می کند و برای افزایش مقاومت بدن در دوران نقاهت بیماری ها نیز مفید است.

نان سبوس دار: سرشار از فیبرهای غیر محلول می باشد که می توانند به مواد سرطان زا متصل شده و آن ها را از طریق مدفوع از بدن خارج کرده و همچنین به افزایش حرکات روده، تسهیل دفع مدفوع و کاهش خطر سرطان روده بزرگ کمک کنند.
پرتقال: منبع مناسبی از مواد آنتی اکسیدان است. در جریان بسیاری از عفونت ها ، سطح آنتی اکسیدان ها در بدن کاهش می یابد و مصرف پرتقال می تواند در جایگزینی آن مفید واقع شود.
تخمه آفتاب گردان خام : حاوی پروتئین های مفید، اسید های چرب امگا 6، ویتامین Eو پروتئین بوده و می تواند به افزایش قدرت ضد میکروبی مخاط های بدن کمک کرده و در افزایش توانایی دستگاه ایمنی موثر واقع شود.
سویا: حاوی مواد مغذی گیاهی genisteing daidzein بوده و با افزایش میزان استروژن های گیاهی بدن، ممکن است به پیشگیری از سرطان پستان کمک کند.

پیاز: حاوی آلسین است و در افزایش قدرت دستگاه ایمنی بر علیه عفونت ویروسی، میکروبی و قارچی موثر واقع می شود و به ویژه برای مقابله با عفونت های شایع در فصل زمستان مفید می باشند.
هویج: حاوی بتاکاروتن است تا حدی که می تواند با میکروب لیستریا که به ویژه برای خانم های باردار پر عارضه است، مقابله نماید.
الکل: شواهدی وجود دارد که الکل، خطر بروز سرطان را نه تنها در کبد ، بلکه در ناحیه فوقانی دستگاه گوارش نیز افزایش می دهد.
شربت مصنوعی پرتقال: ماده افزودنی که به طور معمول در شربت پرتقال و تعدادی از میان وعده های غذایی و یا غذاهایی مانند ژله ها ، سوپ های آماده که به رنگ نارنجی روشن هستند یافت می شود، رنگ غذای مصنوعی تارترازین است. تحقیقات نشان داده که این ماده ممکن است در برخی افراد باعث بروز حساسیت شدید شود و مصرف آن باید محدود شود.

غذاهایی که باید پرهیز شود
- گوشت ها و ماهی های خیلی برشته حاوی موادی هستند که به نظر می رسد باعث شروع سرطان در بدن شوند. از خوردن غذاهایی که بیش از حد کباب شده یا برشته شده و عصاره گوشتی که بیش از حد پخته شده باشد اجتناب نمایید.
- گوشت های فرآوری شده مانند سوسیس و کالباس حاوی نمک های معدنی به نام نیتریت هستند که ممکن است باعث رشد سلول های سرطانی بخصوص در معده شود، بنابراین مصرف آن ها باید تا حد امکان کاهش داده شود.