1- چرا بايد از آفتاب محافظت كرد؟ در گذشته فكر مي كردند تماس با نور آفتاب براي سلامتي كاملا مفيد است. اگر چه اطلاعات علمي مدرن، بعضي اثرات نامطلوب تماس با نور آفتاب از جمله پيري زودرس پوست وسرطانهاي پوستي را نشان داده است.
2- تماس با نور آفتاب چه آسيبهايي را باعث مي شود؟ قسمتي از انرژي آفتاب كه به سطح زمين مي رسد شامل امواج نامرئي ماوراء بنفش (UV) است. وقتي امواج ماوراء بنفش (UVA, UVB) به سطح زمين مي رسد باعث آسيب به سلولهاي پوستي شده و آسيبهاي آشكار و پنهاني را باعث مي شود.
آفتاب سوختگي نوع مشخص آسيب پوستي است كه در عرض چند ساعت پس از تماس با نور آفتاب ايجاد مي شود. در بيشتر افراد اين نوع آسيب باعث برنز شدن مي شود.
كك مك، در افراد با پوست روشن ديده مي شود و غالبا در تماس با نور آفتاب ايجاد مي شود. كك مكها تقريبا هميشه نشانه اي از آسيب آفتاب هستند و بنابراين نيازمند محافظت از نور آفتاب هستند.
امواج ماوراء بنفش باعث آسيبهاي غير واضح نيز بر پوست مي شود. بعضي از اين آسيبها، ترميم مي شود ولي بعضي آسيبها پوستي سال به سال اضافه تر مي شود. پس از 20 الي 30 سال يا بيشتر، آسيب هاي ساختاري مثل چين و چروك، لكه هاي ناشي از افزايش سن و حتي سرطان پوست ايجاد مي شود. اگر چه پنجره هاي شيشه اي از نور UVB جلوگيري مي كند ولي نور UVA قادر است از شيشه عبور كند.
3- چه نوع از آسيب پوستي منجر به سرطان مي شود؟ آفتاب سوختگي شديد ممكن است باعث ايجاد نوع خطرناكي از سرطان پوستي به نام ملانوم شود. ملانوم مي تواند در تمام گروهاي سني از جمله نوجوانان و بالغين جوان ديده مي شود. ملانوم مي تواند به ساير نقاط بدن منتشر شده و كشنده باشد.
Basal cell careinom غالبا در ميانسالي و كهنسالي رخ مي دهد، ولي در سنين اوليه جواني نيز مي تواند رخ دهد. اين سرطانها بندرت به نقاط ديگر بدن متاستاز مي دهند. اگر چه برداشت پوست درگير و بافت زيرين آن لازم است. سرطان سلولهاي اسكواموس (SCC) نيز در صورتيكه در مراحل اوليه درمان نشود مي تواند به ساير نقاط بدن منتشر شود.
4- از چه زمان بايد محافظت از آفتاب شروع شود؟ محافظت از آفتاب بايد از نوزادان شروع شود و در طي زندگي ادامه يابد. تخمين زده شده است كه حدود 80% تماس با نور آفتاب در طول زندگي در 18 سال اول زندگي رخ داده است. بنابراين، پيشگيري از آفتاب در كودكي براي پيشگيري از سرطانهاي پوستي لازم است.
5- چگونه مي توانم كودكم را از نور آفتاب محافظت كنم؟
كودك خود را با اين جمله آموزش دهيد "ABCs for fun in the Sun"
A= Away در ميانه روز از آفتاب دور بمانيد
B= Block و بالاتر SPF استفاده از ضد آفتاب با 15
C= Cover up از لباس و كلاه مناسب استفاده كنيد
S= Speak out با افراد فاميل و دوستان در مورد محافظت از آفتاب صحبت كنيد
6- چرا بايد از آفتاب اجتناب كرد؟ در ساعات ميانه روز كه امواج آفتاب شديد است از آفتاب دور بمانيد. براي فعاليت و بازي قبل از ساعت 10 صبح و بعد از 4 بعد از ظهر فعاليت نماييد. انرژي خورشيد موقعي كه به پايين اتمسفر مسافرت مي كنيد شديدتر است. امواج خورشيد در ارتفاعات، كوه يا در تابستان شديدتر است. امواج مضر خورشيد با بازتاب از سطح آب، شنهاي سفيد و برف بيشتر به پوست مي رسد. از ماندن طولاني در آفتاب و تماس با نور آفتاب اجنتاب كنيد و در سايه بنشينيد.
از آفتاب سوختگي اجتناب كنيد و بدانيد كه فقط 15 دقيقه آفتاب براي بروز آفتاب سوختگي در افراد با پوست روشن لازم است.
7- چگونه مي توان از امواج مضر آفتاب جلوگيري كرد؟ Block (جلوگيري كردن از آب ناشي از آفتاب با استفاده از محلول، ژل يا Sunstick ضد آفتاب با 15SPF و بالاتر و استفاده مكرر آنها هر 2 ساعت حتي در روز هاي ابري لازم است.
اگر ورزش مي كنيد يا شنا، دفعات مصرف ضد آفتاب بايد بيشتر باشد.
قدرت ضد آفتاب با معيار SPF بررسي مي شود كه هر چه (Sun Protection factor) SPF بالاتر باشد، محافظت بيشتر است. SPF 14 نشان دهنده مدت زمانيست كه مي توان بدون وجود احساس خطر از آفتاب سوختگي در آفتاب ماند. وقتي ضد آفتاب با SPF 15 استفاده مي كند، افراد با پوست روشن كه بطور نرمال 20 دقيقه در ميانه روز دچار آفتاب سوختگي مي شوند مي توانند 15 برابر 20 دقيقه (300 دقيقه) بدون آفتاب سوختگي در معرض آفتاب باشند.
بهتر است براي پوستهاي خشك، غلظت بيشتري از ضد آفتاب استفاده كرد و آن را به كل پوست پوشيده نشده حتي گوش و لب پخش كرد. ولي از كاربرد آن بر روي پلك اجتناب كرد. بايد ضد آفتاب 30 دقيقه قبل از قرار گرفتن در معرض آفتاب استفاده شود و پس از شنا يا تعريق شديد تجديد شود.
ضد آفتاب هاي غير مرئي تغيير انرژي امواج UV و جلوگيري از آسيب پوستي آنها عمل مي كنند. ولي ضد آفتاب هاي مشخص سفيد يا رنگي كه به شكل كرم هستند تمام نورهاي رسيده به پوست را دفع مي كنند. اين تركيبات داروي اكسيد زنگ هستند و يا داراي تيتانيوم دي اكسايد هستند (ضد آفتابهاي غير شيميايي). اين ضد آفتابها براي مناطق در معرض خطر بالا مثل بيني، لبها و شانه مناسب هستند.
نوزادان زير 6 ماه بايد از تابش مستقيم نور آفتاب محافظت شوند و با پوشش مناسب محافظت شوند. شروع مصرف ضد آفتاب از سن 6 ماهگي است. كودكان زير 6 ماه نبايد به مدت طولاني با نور خورشيد تماس داشته باشند.
8- پوشش مناسب براي محافظت از آفتاب چگونه است؟ Cover up (پوشش) با كلاه و لباسهاي روشن لازم است. لباس و كلاه مناسب پس از شنا مي تواند از آفتاب محافظت كند. بعلاوه نور خورشيد را فيلترو مي كند. از طرفي اين لباسها باعث بازتاب گرما شده و فرد را خنك مي كند. عينك آفتابي از امواج ماوراء بنفش جلوگيري كرده و چشم و پلك را محافظت مي كند و بهتر است از چتر يا پوشش مناسب روي كالسكه كودك استفاده شود.
نقل از هفته نامه سلامت