تشخیص زودرس سرطان

شبکه اطلاع رسانی پزشک آن لاین [ پرتال اطلاع رساني ]آدرس وب سایت : www.pezeshkonline.ir

تشخیص به موقع(زودرس) سرطان، در افزایش شانس درمان موفق مؤثر است. تشخیص زود رس از دو طریق قابل دستیابی است:

آموزش کادر درمانی و افراد جامعه برای تشخیص علائم هشدار دهنده وشروع به موقع بررسی های لازم پس از بروز علائم غربالگری در افراد سالم.

شناسایی علائم هشدار دهنده سرطان های مختلف توسط پزشکان، پرستاران و دیگر کارکنان بخش بهداشت و همچنین مردم عادی تاثیر زیادی در تشخیص به موقع سرطان دارد. بعضی این علائم عبارتند از:

توده هایی که تازه در بدن ظاهر شده اند و رشد دارند زخم هایی که در مدت زمان معقول بهبود نمی یابند بخصوص اگر علت بروز آنها مشخص نیست خونریزی غیر طبیعی از هر جای بدن مثل دستگاه ادراری، مقعد، واژن، داخل دهان و ریه(خلط خونی) اختلال هاضمه که بهبود نمی یابد
گرفتگی طولانی مدت صدا سرفه طولانی اختلال در بلع
تغییرات اجابت مزاج بصورت افزایش یا کاهش دفعات اجابت مزاج یا تغییر متناوب آنها تب یا دردی که علت آن مشخص نیست کاهش وزن به دلیل نامشخص

لازم به ذکر است که اکثر این علائم بطور مکرر در بیماری های شایع و غیر مهم دیده می شوند و تداوم این علائم برای بیش از 2-3 هفته مهم است. هرچند در این موارد هم اکثرا علت آنها سرطان نیست، ولی نیاز به بررسی دقیق علت دارند. تشخیص زودرس، بخصوص در مورد سرطان های پوست، پستان، گردن رحم، دهان، حنجره، کولون ورکتوم خیلی مهم است.

غربالگری:
عبارت است از استفاده از معاینه و آزمایش های ساده در بین افراد سالم جامعه برای شناختن افرادی که بیماری خاصی را دارند ولی هنوز علامتی پیدا نکرده اند. مثال هایی از آن عبارتند از انجام ماموگرافی دوره ای برای تشخیص زودرس سرطان پستان یا بررسی سیتولوژی پاپ اسمیر برای تشخیص زودرس سرطان گردن رحم.

بررسی های غربالگری به شرطی انجام می شوند که آزمایش به حد کافی حساس و اختصاصی باشد(مثبت یا منفی کاذب کمی داشته باشد)، امکانات و نیروی انسانی لازم برای پوشش دادن تقریبا تمام افراد مورد نظر در اختیار باشد، برای افراد جامعه راحت و پذیرفتنی باشد، تشخیص زودرس بر سیر درمان و سرنوشت بیمار تاثیر واضح داشته باشد و با توجه به شیوع بیماری و مرگ ومیر ناشی از آن در جامعه مورد نظر، و سایر عوامل مؤثر، اثربخشی غربالگری در مقایسه با هزینه و نیروی صرف شده معقول باشد.

بر اساس شواهد موجود، انجام غربالگری برای تشخیص زودرس سرطان های زیر، در شرایطی که امکانات آن موجود باشد قابل پیشنهاد هستند:

پستان- با معاینات دوره ای هر ماهه توسط خود بیمار و هر 3 سال معاینه بالینی (توسط پرستار دوره دیده، ماما یا پزشک) از سن 20 سالگی به بعد و معاینه بالینی سالانه و ماموگرافی سالانه از سن 40 به بعد. گردن رحم- با پاپ اسمیرپس از سن 21-18 سالگی
کولون ورکتوم- از سن 50 سالگی با بررسی خون مخفی مدفوع به طورسالانه یا سیگموئیدوسکوپی هر 5 سال یا هر دو باهم یا کولونوسکوپی یا باریم انمای دابل کنتراست هر 10 سال پروستات - با معاینه بالینی و بررسی سالانه PSA سرم از سن 50 سالگی به بعد(در افرادی که بیش از 10 سال عمر برای آنها قابل پیش بینی است)

لازم به ذکر است که در گروه هایی از بیماران که به دلیل زمینه ژنتیک و خانوادگی در معرض شیوع بیشتری از یک یا چند نوع سرطان می باشند لازم است غربالگری اختصاصی آن گروه یعنی با شدت و کیفیت دقیق تری انجام شود. مثل خانواده بیماران مبتلا به آدنوم فامیلیال کولون یا د ر جهش ژن BRCA.

Schwartz's Principles of Surgery - Ninth edition
http://www.who.int/cancer/detection/en