در کشور ما کلا به پرکننده های مصنوعی ژل (Filler) اطلاق می شود. بعضی ها هم از آن به عنوان کلاژن یاد می کنند و در حالی که جدیدا از کلاژن به دلیل عوارض آن به ندرت در تزریقات زیرپوستی و زیبایی استفاده می شود. دکتر مریم ملکی متخصص پوست و مو از سال ۱۳۷۸ تاکنون تجربه کار با انواع فیلرهای معتبر را داشته است، در ادامه اطلاعات بیشتر در رابطه با انواع فیلر مخصوصا دو نوع هیالورونیک و الانسه که در ایران مصرف زیادی دارند، پرداخته شده است.
1- ژل های کم دوام: ژل هایی که تنها از کلاژن ساخته شده اند در این دسته جای می گیرند. این ها دوام بسیار کمی دارند و معمولا طی ۳ تا ۴ ماه جذب بدن می شوند. این ژل ها معمولا از هیالورونیک اسید تشکیل شده اند.
2- ژل های موقت: این گونه ژل ها، دوام یک تا چند سال دارند ولی دائمی نیستند و بالاخره جذب می شوند و از بین می روند. ژل های موقت شامل هیالورونیک اسید، هیدروکسی آپاتیت (Radiess) یا پلی لاکتیک اسید (PLLA) و یا پلی کپرولاکتون (الانسه) ساخته شده اند. این ژل ها به ترتیب تا ۱۲، ۱۸، ۲۴ و ۴۸ ماه پایداری دارند. از هیدروکسی آپاتیت (ریدیس) و پلی لاکتیک اسید و الانسه نمی توان برای تزریق ژل به لب استفاده کرد. تزریق PLLA هم حداقل به سه جلسه درمانی نیاز دارد. به همین خاطر ژل های حاوی هیالورونیک اسید پراستفاده ترین و ایمن ترین ژل ها به حساب می آیند.
3- ژل های دائمی: تنها ژل دائمی که از سوی سازمان FDA تایید شده، ماده ای به نام PMMA یا پلی متیل متیل اکریلات است. البته FDA استفاده از این ماده برای حجم دهی به لب را تایید نکرده و از نظر این سازمان تنها استفاده از آن فقط برای از بین بردن خطوط خنده و چین و چروک های اطراف لب مجاز است. هرچند که هنوز از ژل های دائم برای حجم دهی به لب استفاده می شود، معمولا پزشکان متخصص آن ها را توصیه نمی کنند چون عوارض و خطرات زیادی دارند.
از بین ژل های مختلفی که در بازار وجود دارد، ایمن ترین تصمیم برای انتخاب ژل، ژل های حاوی هیالورونیک اسید است. دوام این ژل ها از فیلرهای کلاژنی بیشتر است و از فیلرهای دائمی بسیار ایمن تر هستند. هیالورونیک اسید ترکیب قندی طبیعی است که در همه ارگان های زنده وجود دارد و در پوست ایجاد حجم و خاصیت ارتجاعی می کند.
برندهای زیر در معتبرترین کارخانه های تولید دنیا در زمینه تولید ژل های هیالورونیک اسید و پر استفاده ترین مارک ها در جهان هستند. بهترین آن ها که در بازار ایران موجود هستند شامل موارد زیر است:
به جز این موارد برندهای دیگری هم وجود دارد که معمولا ارزان تر و کم کیفیت تر هستند. کیفیت پایین ژل، هم خطر عوارض جانبی را بیشتر می کند و هم دوام آن را کاهش می دهد. به همین علت برندهایی که در بالا نام بردیم، بهترین ها هستند. نحوه ی تزریق و نتیجه تمامی برندها بنا به تجربه پزشک متفاوت است. برخی از ژل ها حاوی لیدوکائین هم هستند که یک داروی بی حسی موضعی است.
ژویدرم (HA) که از طرف FDA تائید شده است به صورت اولیه برای کم کردن چین های نرم و افزایش پُری لب ها بکار می رود و radiesse برای اصلاح حجم و ساختار از دست رفته در مناطق دیگر مثل خط خنده، بینی، شقیقه، زاویه فک و گونه ها قابل استفاده است. بهتر است radiesse در لب ها تزریق نگردد. از کاربردهای مهم radiesse در اصلاح قوز بینی و بالابردن نوک بینی و تزریق در پشت دست ها جهت جوان سازی دست ها می باشد.
الانسه فیلری است که بر خلاف بسیاری از فیلرها از جنس اسید هیالورونیک نمی باشد و جهت بالا کشیدن پوست، فرم دهی و بازیابی حجم از دست رفته در اثر افزایش سن زیر پوست تزریق می شود. ماده اصلی سازنده این ژل، پلی کاپرولاکتون (PCL) می باشد. این ماده یک پلیمر طبی با قابلیت جذب زیستی می باشد. پلی کاپرولاکتون در ژلی از جنس کربوکسی متیل سلولز (CMC) به حالت معلق در می آید.
ژل الانسه زمانی که زیر پوست تزریق می شود، در دو مرحله روند پیری پوست را به تعویق می اندازد:
بر خلاف فیلرهای اسید هیالورونیک، عملکرد ژل الانسه بر اساس تولید کلاژن می باشد. نتیجه استفاده از ژل الانسه برای مدت 2 تا 4 سال ماندگار می باشد.
ژل الانسه تنها یک پرکننده و حجم دهنده نیست و با خاصیت کلاژن سازی قوی که دارد، در صورت تزریق به متد خاص قادر است پوست صورت را بالا بکشد و به اصطلاح لیفت انجام دهد. ژل الانسه جهت انجام موارد زیر استفاده می شود:
موارد فوق برای مدت ۲ تا ۴ سال دوام خواهند داشت.
ژل الانسه برای قسمت های مختلف صورت قابل استفاده است. از این ژل مانند ژل های هیالورونیک اسید می توان در فرم دهی چانه، گونه و زاویه فک استفاده کرد، ولی موردی که این ژل را از ژل های حاوی هیالورونیک اسید متمایز می کند، همان خاصیت تحریک قوی ساخت کلاژن توسط بافت بدن است که طی ۱۲ هفته به وضوح دیده می شود.
ژل الانسه در قسمت هایی از بدن که فیلر اسید هیالورونیک نیز در آن ها قابل استفاده است کاربرد دارد؛ شامل:
مواد تشکیل دهنده ژل الانسه نسبت به دیگر فیلرها به شکلی متفاوت عمل می کنند. زمانی که ژل وارد بدن می شود مولکول های آن به مرور زمان حل می شوند. مواد تشکیل دهنده ژل تا زمان حل شدن تمامی مولکول ها حجم اصلی خود را حفظ می کنند. ماندگاری ژل الانسه به تعداد مولکول های مواد تشکیل دهنده ژل بستگی دارد. هر چه تعداد مولکول ها بیشتر باشد نتیجه درمان ماندگارتر است.
بر خلاف ژل های هیالورونیک اسید، ژل الانسه حلال ندارد و بنابراین غیر قابل حل می باشد؛ در نتیجه خارج کردن مقادیر اضافی ژل از زیر پوست و یا از بین بردن ژل الانسه در صورتی که از فرم آن رضایت نداشتید، کار ساده ای نیست؛ بنابراین دکتر ملکی توصیه می کند تزریق ژل الانسه حتما نزد پزشک متخصص و باتجربه انجام شود.
در برخی از افراد چند هفته پس از تزریق ژل الانسه ممکن است متوجه کاهش حجم شوند، باید توجه داشت که تا سه ماه به الانسه جهت رسیدن به حجم و لیفت حداکثری خود زمان داد و تنها بعد از سه ماه در صورت تمایل به تزریق مجدد اقدام نمود.
ژل الانسه از بسیاری جهات با فیلرهای دیگر متفاوت است. تصمیم گیری در مورد استفاده از فیلر مناسب برای هر شخص به عوامل متعددی بستگی دارد که بایستی در این مورد با پزشک مربوطه مشورت کنید.
در نهایت به کمک تجربه پزشک و آشنایی او با جنبه های زیبایی شناسی چهره، پزشک با ترکیبی از ژل الانسه و فیلرهای اسید هیالورونیک دیگری مانند رستیلین و فیلرهای نیمه دائمی دیگر مانند رادیس و اسکالپترا قادر است که به وسیله روش هایی که انجام آن ها تا ۵ سال پیش نیز امکان پذیر نبوده و بدون نیاز به جراحی تهاجمی، صورت را فرم دهی کرده و حجم از دست رفته صورت در اثر افزایش سن را بازیابی کند. به همین علت بسیاری از متخصصین جراحی پلاستیک که قبلا با تزریق ژل ها میانه خوبی نداشتند، هم اکنون جراحی لیفت را کمتر انجام می دهند و بیشتر تمایل به تزریق فیلرهای مرغوب و استاندارد پیدا کرده اند، چرا که عوارض و سختی عمل لیفت را ندارد و نتایج برای بیمار بسیار رضایت بخش است.
این که دوام ژل های تزریقی چقدر باشد بستگی به نوع ژل دارد. ولی ممکن است دوام یک ژل در یک فرد با فرد دیگر چند ماهی تفاوت داشته باشد. تکنیک تزریق هم تا حدود زیادی در دوام ژل تزریق شده تاثیر دارد مثلا اگر ژل هیالورونیک که باید در لایه میانی پوست یا درم تزریق شود، خیلی سطحی و یا خیلی عمقی تزریق شود، دوام و اثر آن کمتر خواهد شد.
به طور خلاصه مدت زمان اثر انواع ژل های هیالورونیک اسید تزریقی با مارک های معتبر ساخته شده در دنیا از ۶ ماه تا ۲ سال متغیر است. البته زمانی که گفته می شود تاثیر فلان ژل تزریق شده یک سال است به این معنی نیست که اثر پرکنندگی آن در طول یک سال کامل است بلکه معمولا در شش ماه اول تزریق پرکنندگی آن خوب و مثل ماه اول است ولی از ماه ششم و هفتم و به بعد تاثیر آن کمتر می شود و تا پایان یک سال کاملا اثر آن از بین می رود.
عوارض هر تزریقی می تواند شامل تورم، درد و کبودی باشد که همه گذرا هستند. از جمله عوارض دیگر عوارضی است که مربوط به دست پزشک است مثل غیرقرینگی و یا تزریق زیاد، بد فرم شدن و بدشکل شدن. از عوارض خطرناک تزریق ژل به داخل رگ است که ممکن است سبب نکروز (گندیدگی) پوست ناحیه شود. موارد بسیار نادری در جهان از تزریق ژل در عروق گزارش شده که منجر به کوری شده است. عوارضی که مربوط به ماده تزریق شده است.
تنها ژلی که حلال دارد و در صورت ایجاد عارضه و یا منصرف شدن فرد کاملا و به به راحتی قابل حل شدن است ژل هیالورونیک اسید است.
الانسه فیلری کاملا بی خطر است و اکثر عوارض مربوط به تزریق می شوند. عوارض این درمان شامل کمی ورم، کبودی و درد می باشد. عوارض تزریق ژل موقتی بوده و بدون هیچ مشکلی رفع می شوند.
این نکته را حتما باید نظر گرفت که هر فردی نمی تواند تزریق ژل انجام دهند، این افراد عبارتند از:
پزشک طی مشاوره ای شما را می بیند و با توجه به خواسته های شما و میزان کاهش حجم و یا افتادگی صورت شما، تعداد ژل موردنیاز شما را برآورد می کند.
هزینه تزریق ژل الانسه بیشتر از فیلرهای دیگر می باشد، ولی به علت ماندگاری آن در بلندمدت استفاده از آن مقرون به صرفه تر است.
درست مانند سایر اجناس، کمپانی های متفرقه زیادی اقدام به تولید ژل های هیالورونیک با قیمت های ارزان تر می کنند، کیفیت بسیاری از آن ها بسیار پایین است و در صورت استفاده می تواند مشکل ساز باشد.