ستون فقرات از پشت سر هم قرار گرفتن تعداد زیادی مهره تشکیل شده است. هر مهره یک قسمت اصلی دارد که به آن جسم مهره میگویند و از این بدنه زوائدی خارج میشوند. هر مهره یک زائده در پشت و دو زائده در طرفین دارد. شایعترین محل چسبیده بودن مهره ها در ستون فقرات چسبندگی بین مهره پنچم کمری L5 و مهره اول استخوان خاجی یا ساکروم S1 است که موجب بروز دیسک بین مهره ای S1-L5 می شود. معمولاً بین مهره پنجم کمری و مهره اول ساکروم دیسک بین مهره ای وجود دارد و این دو مهره از طریق سطوحی که در پشت آنها قرار گرفته است با یکدیگر مفصل میشوند.

گاهی اوقات زائده عرضی در یک طرف مهره پنجم کمری به مهره اول ساکروم متصل میشود. گاهی اوقات دو زائده عرضی دو طرف مهره پنجم کمری به مهره اول ساکروم متصل میشوند. این تغییرات موجب میگردد این دو مهره به یکدیگر متصل شده و بچسبند. چسبندگی مهره های کمری لفظی است که معمولاً برای توصیف اتصال مهره پنجم کمری و مهره اول خاجی استفاده میشود که عبارت تخصصی آن ساکرالیزاسیون Sacralization است. این وضعیت در بسیاری از افراد جامعه وجود دارد و معمولا مادرزادی است به این معنی که از بدو تولد وجود دارد.

علت چسبندگی مهره کمر

ساکرالیزاسیون اغلب قبل از تولد شما اتفاق می افتد. استخوان ها در اولین هفته های بارداری تشکیل می شوند. هر مهره معمولاً در اطراف ستون فقرات رشد می کند و دیسک های شما بین آنها ایجاد می شود؛ اما در برخی افراد، مهره پایینی به طور کامل از لگن جدا نمی شود. نتیجه یک مهره و استخوان خاجی است که به هم متصل هستند و نمی توانند از یکدیگر خم شوند. مشخص نیست که چه تعداد از افراد ساکرالیزاسیون دارند؛ زیرا اکثر کسانی که دارای علائم کمی هستند. تنها راه تشخیص آن تصویربرداری مانند اشعه ایکس است. چسبندگی مهره پنجم کمری میتواند به علل زیر نیز رخ دهد:

1. رشد جنینی، زمانی که مهره ها شروع به استخوانی شدن می کنند، در حدود هفته هشتم.
2. استعداد ژنتیکی

علائم چسبندگی مهره کمر

برای بسیاری از افراد، ساکرالیزاسیون هیچ علامتی ندارد. کسانی که آنها را دارند ممکن است متوجه شوند:

• علائم فیزیکی. ممکن است طول پاهای شما کمی متفاوت باشد یا ممکن است لگن کج شده داشته باشید. این می تواند باعث مشکلات تعادل یا عدم هماهنگی شود یا ممکن است دامنه حرکتی محدودی در ناحیه کمر داشته باشید.
• کمر درد . متخصصان مطمئن نیستند که ساکرالیزاسیون یک علت واقعی کمردرد در برخی افراد است یا اینکه بدون آن هنوز کمردرد دارند.
• سندرم برتولوتی. کمردرد مرتبط با ساکرالیزاسیون سندرم برتولوتی نامیده می شود. علائم سندرم برتولوتی معمولاً در ۲۰ یا ۳۰ سالگی ظاهر می شود. آنها عبارتند از:

1. کمردردی که شامل درد پا نمی شود.
2. درد غیر قابل توضیح، سفتی، یا مشکل در حرکت
3. درد یا ناراحتی در پشت لگن، بالای باسن
4. هنگام نشستن یا دراز کشیدن درد کمتری دارد
5. درد و اسپاسم عضلانی فقط در یک طرف

انواع ساکرالیزاسیون

ساکرالیزاسیون اشکال مختلفی دارد که بر اساس اینکه فیوژنی که در عکس اشعه ایکس دیده می شود جزئی یا کامل است و اینکه فیوژن فقط در یک طرف (یک طرفه) یا هر دو (دو طرفه) است طبقه بندی می شود. طبقه بندی زیر معمولاً مورد استفاده قرار می گیرد:

1. نوع ۱: همجوشی با عرض حداقل ۱۹ میلی متر در یک یا هر دو طرف
2. نوع ۲: همجوشی ناقص با یک شبه مفصل ایجاد شده در یک طرف یا هر دو طرف
3. نوع ۳: ادغام کامل L5 به ساکروم در یک طرف (۳a) یا طرف دیگر
4. نوع ۴: ترکیبی از نوع ۲ و نوع ۳

چسبندگی مهره کمر بعد از جراحی دیسک

چسبندگی بعد از عمل جراحی دیسک کمر یا چسبندگی داخل کانال نخاعی امروزه یکی از شایع ترین علل درد کمر بیمارانی است که بعد از عمل جراحی تحت عمل باز قرار گرفته اند و بعد از عمل درد دارند. این چسبندگی در بیشتر مواقع در سطوحی که دستکاری شده، رخ می دهد و جایگزین توده خارج شده می شود و باعث ایجاد دردهایی با همان شدت درد قبل از عمل یا بیشتر از آن در بیمار می شود. چسبندگی یا فیبروز در واقع قسمتی از مسیر ترمیم بافت های داخل کانال نخاع می باشد و بعد از اینکه روی بدن برش ایجاد می شود، مکانیسم ترمیم در آن منطقه از بدن فعال می شود و نهایتاً منجر به بهبود زخم می گردد که این روند ترمیم در برخی بیماران به ایجاد بافت های سلولی اضافی در محل جراحی منجر می شود که به بافت اسکار شناخته می شود. در داخل کانال نخاع این توده سلولی، کلافی مانند شبکه تار عنکبوت ایجاد می کند که اصطلاحاً به آن چسبندگی می گویند.

چسبندگی مادرزادی مهره کمر

این چسبندگی میتواند از یک طرف یا دو طرف مهره ها باشد. گاهی ممکن است دیسک بین این دو مهره هم وجود نداشته باشد. نتیجه آن این است که این دو مهره به یکدیگر چسبیده اند و حرکتی نسبت به هم ندارند. این وضعیت در بسیاری از افراد جامعه وجود دارد و معمولاً مادرزادی است به این معنی که از بدو تولد وجود دارد.

آیا ساکرالیزاسیون یا چسبندگی مهره کمری باعث کمر درد می شود؟

با بررسی هایی که انجام شد مشخص گردید چسبندگی مهره های پایینی کمر ارتباطی با کمردرد نداشته بلکه یک یافته طبیعی است و اگر کسی که این چسبندگی را دارد مبتلا به کمردرد شود باید علت کمردرد را در مشکلات دیگر جستجو کرد.

تشخیص چسبندگی مهره کمر

برای تشخیص سندرم برتولوتی، پزشک شما نیاز به عکس برداری با اشعه ایکس یا سایر تصویربرداری ها، مانند MRI، برای بررسی استخوان ها و مفاصل شما دارد. آنها همچنین ممکن است یک معاینه فیزیکی و آزمایش خون برای رد سایر شرایط انجام دهند.

روشهای درمان چسبندگی مهره کمر

درمان بستگی به نوع و درجه ساکرالیزاسیون و علائم شما دارد. هر فردی متفاوت است و هیچ درمان مشخصی وجود ندارد. درمان محافظه کارانه ای که برای درد همراه با ساکرالیزاسیون داده می شود مانند سایر دردهای کمر است. اگر به دلیل ساکرالیزاسیون دچار درد یا مشکل در حرکت هستید، پزشک می تواند به شما در یک برنامه درمانی کمک کند. بسیاری از افراد می توانند از درمان های غیر جراحی برای بهبود علائم خود استفاده کنند، مانند:

• اصلاح سبک زندگی برای اجتناب یا تغییر فعالیت هایی که باعث افزایش درد می شوند.
• داروهای مسکن بدون نسخه (OTC) طبق دستور
• فیزیوتراپی
• درمان دوره ای، مانند تزریق استروئید برای کاهش علائم
• درمان پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) که از پلاکت های بدن (سلول های کوچک در خون) برای به حداقل رساندن درد استفاده می کند.
• پرولوتراپی، تزریق بی حس کننده موضعی غلیظ و دکستروز (شکل قندی مشابه قند خون)
• فرسایش با فرکانس رادیویی، که از گرما برای از بین بردن اعصاب آسیب دیده در اطراف یک مفصل کاذب استفاده می کند.

دارو درمانی

این روش ممکن است شامل درمان های استاندارد برای کمردرد باشد:

• شل کننده های عضلانی
• تزریق استروئید
• داروهای ضد التهابی
• اگر با تزریق استروئید تسکین نمی یابید، این ممکن است نشانه ای از نیاز به جراحی باشد.

عمل جراحی

در برخی موارد، پزشکان جراحی را برای تسکین درد ناشی از سندرم برتولوتی توصیه می کنند. تغییر شکل مفصل کاذب برای برخی افراد تسکین می دهد. پزشکان همچنین می توانند جراحی فیوژن ستون فقرات را در یک استخوان در این ناحیه انجام دهند. ممکن است برای اصلاح دیسک خاص یا سایر ناهنجاری های ناشی از ساکرالیزاسیون، جراحی توصیه شود. به عنوان مثال، ساکرالیزاسیون ممکن است باعث ایجاد فشار روی دیسک بین مهره های چهارم و پنجم شود که منجر به لغزش یا انحطاط دیسک می شود. همچنین می تواند باعث فشرده شدن عصب نخاعی و درد در ستون فقرات یا پاها، اسکولیوز یا سیاتیک شود.

سایر روش های تسکین درد

گزینه های درمانی دیگر جهت بهبود درد و درمان های جدید ساکرالیزاسیون شامل موارد زیر است :

• SWD: دیاترمی موج کوتاه یک روش گرمایش عمیق است که از گرما برای تسکین درد استفاده می کند، خون رسانی به عضله مورد نظر را بهبود می بخشد و مواد زائد را حذف می کند.
• IFT: درمان جریان تداخلی اثری با فرکانس پایین در بافت هدف ایجاد می کند، انتقال تکانه های درد را مهار می کند، سیستم اوپیوئیدی درون زا را تحریک می کند، خون رسانی را افزایش می دهد، ادم را تسکین می دهد و مواد زائد را حذف می کند.
• TENS: تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست یک روش الکتریکی است که با ارائه مدولاسیون درد، تسکین درد را فراهم می کند. TENS مکانیسم دروازه را در شاخ خاکستری قدامی در نخاع می بندد. همچنین سیستم اوپیوئیدی درون زا را تحریک می کند که از آزاد شدن ماده p در شاخ خاکستری قدامی جلوگیری می کند.

چه زمانی چسبندگی مهره کمر نیاز به درمان دارد؟

در صورت ایجاد موارد ذیل، این عارضه نیاز به درمان دارد:

1. فشار روی اعصاب یا تنه عصبی.
2. کشیدگی رباط.
3. فشرده سازی بافت نرم بین مفاصل استخوانی.

نسخه اصلی مطلب ساکرالیزاسیون یا چسبندگی مهره کمر چیست؟ را در سایت دکتر بیژن فروغ بخوانید.

---