گاهی ممکن است به هر دلیلی اعم از دیابت، تصادف و یا سایر آسیب ها افراد مجبور به قطع عضو در ناحیه پنجه پا باشند. در چنین شرایطی علاوه بر محدودیت های بسیاری که برای حرکت ایجاد می شود، فشار روحی بسیاری نیز به همراه خواهد داشت. راهکاری که در این شرایط به تمامی این افراد توصیه می شود استفاده از پروتز پنجه پا (پنجه پای مصنوعی) می باشد. با طراحی و استفاده از این پروتز بسیاری از مشکلات که برای افراد وجود دارد برطرف می شود و آنها قادر خواهند بود تا حدودی زندگی عادی خود را از سر بگیرند.

برای ساخت پروتز پنجه پا روش های متعددی وجود دارد. این پروتزها می توانند سبک، ذخیره کننده انرژی یا داینامیک باشند و حتی برخی از آنها دارای قابلیت تنظیم ارتفاع پاشنه هستند. طراحی پروتزها به نحوی است که بیشترین امکان راحتی برای فرد فراهم می شود، به این صورت که حالت طبیعی داشته باشند. نوع پروتز پنجه پا با توجه به سن فرد، نوع و میزان فعالیت او متفاوت خواهد بود.

انواع پروتز پنجه پا

1-پروتز پا و مچ پا. مچ پای ثابت با پاشنه نرم (SACH) زبانه غیرفعال

مچ پای ثابت با پاشنه نرم یا ساچ در واقع ساده ترین نوع پروتز پا محسوب می شود. در این محصول قسمت متحرک و لولا وجود ندارد و زبانه در داخل پا منعطف نمی شود. خم شدن و انعطاف پذیری مناطق لاستیکی و تغییر شکل آنها زمینه را برای عملکردهای ضروری پا فراهم می کند. مزایای این محصول به شرح زیر است:

• وزن این محصول در مقایسه با دیگر انواع پاها در همان اندازه کمتر است.
• استحکام و دوام بالایی دارد.
• به اندازه منطقی ضد آب است.
• از نظر قیمت ارزان است.
• با توجه به ویژگی های ذکر شده برای افراد با سطح فعالیت کم و وزن کم ایده آل است.

معایب این محصول در ادامه فهرست شده است:

• زبانه سخت آن امکان خم شدن ندارد. این موضوع هنگام حرکت مشکلاتی برای فرد ایجاد می کند.
• ارتفاع پاشنه این نوع پا ثابت بوده و امکان سفارشی سازی ندارد.
• جذب شوک در آن حداقل است.
• این پروتز تنها توسط یک پیچ ثابت شده که این موضوع ممکن است سبب شکستگی ناگهانی شود.
• در این محصول هیچ گزینه ای برای انجام تنظیمات مطابق با نیازهای کاربران وجود ندارد.

2-پروتز پا و مچ پا. مچ پای ثابت با پاشنه نرم (SACH) زبانه متحرک

در پروتز پای ثابت با پاشنه نرم دارای زبانه متحرک وجود زبانه متحرک سبب انعطاف پذیری پنجه تحت فشار می شود. با آزاد شدن فشار زبانه به حالت قبلی خود باز می گردد. این انعطاف پذیری به عنوان جذب کننده شوک عمل می کند و زمانی که وزن کاربر از طریق پا انتقال می یابد به او کمی فشار اضافه می دهد. در این نوع پروتز نیز حین اعمال فشار و ایستادن رو پنجه پا فشار به پا منتقل می شود.
مزایای این محصول در ادامه فهرست شده است:

• این نوع پروتز از هر پای مصنوعی دیگری با ابعاد یکسان سبک تر است.
• این نوع پروتز یک محصول ضد آب است.
• محصول از دوام و استحکام بالایی برخوردار است.
• از محصولات ارزان قیمت به حساب می آید.
• این محصول برای کاربران با وزن کم و متوسط و سطح فعالیت های کم ایده آل است.
• جذب شوک در این محصول نسبت به پروتز پا با مچ پای ثابت با پاشنه نرم و زبانه غیرفعال افزایش یافته است.

این محصول با وجود مزایای ذکر شده دارای معایبی نیز است. مهم ترین معایب آن عبارتند از:

• ارتفاع پاشنه ثابت بوده و قابل تنظیم نیست.
• در این محصول هیچ گزینه ای قابل تنظیم به منظور مطابفت با نیاز بیمار نیست.
• زبانه قابل انعطاف قابل سفارش سازی نیست.
• پروتز تنها توسط یک پیچ ثابت شده و احتمال شکستگی ناگهانی در آن وجود دارد.

3-پای چند محوره (Multiaxial foot)

پای چند محوره دارای مفاصل بند بند است. وجود این مفاصل امکان انجام حرکات مختلف از قبیل ایستادن روی پنجه و پاشنه یا حرکت از سمتی به سمت دیگر را برای کاربر میسر می سازد. علاوه بر این امکان انجام حرکات پیشرفته از قبیل پیچش از سمتی به سمت دیگر یا چرخش در محور طولی ساق پا برای فرد فراهم می شود. در حرکت با استفاده از این نوع پروتز پا و مچ پا بسیار طبیعی تر از پروتز پای ساچ یا تک محوره است.حرکت روی سطوح ناهموار با استفاده پروتز پای چند محوره آسان تر است. این نوع پا نسبت به پای تک محوره یا ساچ انرژی بیشتری را باز می گرداند. به همین دلیل ثبات و راحتی حرکت هنگام حرکت در سطوح ناهموار افزایش می یابد.
پروتز چند محور در مقایسه با سایر انواع پروتز پا مزایای زیادی دارد که در ادامه فهرست شده اند:

• ارتفاع پاشنه در این نوع پای مصنوعی قابل تغییر و تنظیم است.
• حرکت در سطوح ناهموار با استفاد از این پا راحت تر است.
• در حد منطقی دوام دارد.
• این محصول کاملاً ضد آب است.
• امکان تنظیم بیشتر ویژگی های این نوع پا برای استفاده کاربران مختلف وجود دارد.
• برای سطح فعالیت های متوسط و بالا محصول مناسبی به شمار می رود.

معایب این مدل پای مصنوعی به شرح زیر است:

• نسبت به پای ساچ یا تک محوره سنگین تر است.
• با توجه به کارآیی بالا نسبت به پروتز ساچ یا پای تک محوره گران تر است.
• این نوع پا بعد از پوشیدن آزادتر شده و کنترل کاربر را کاهش می دهد.
• این محصول فاقد جذب شوک یا بازگشت انرژی قابل توجهی است.
• منطقه تماس کم در آن ممکن است منجر به سایش و ایجاد سر و صدا شود.

4-پنجه های کربنی

ساختار عملکردی کلی پروتزهای پنجه کربنی کاملاً شبیه پای انسان بوده و از الگوهای حرکتی فرد تبعیت می کند و باعث راه رفتن بدون لنگش و طبیعی فرد میشود . در ادامه با این محصول شگفت انگیز بیشتر آشنا می شوید.
در پروتز پنجه کربنی از فیبر کربن آغشته در ساخت پروتز استفاده شده است. این فناوری مزایایی را به همراه دارد. برخی از مزایای آن عبارتند از:

• مانند یک فنر عمل می کند. به این ترتیب عملکرد عضلات ضعیف شده، بهبود می یابد و بیمار هنگام حرکت احساس خستگی کمتری میکند.
• وزن پروتزهای پنجه کربنی خیلی کمتر از پروتزهای قدیمی است.
• این محصولات استحکام و دوام بیشتری نسبت به سایر محصولات دارند.
• انعطاف پذیری این نوع پروتزهای نسبت به سایر پروتزها بیشتر است.
• با توجه به ویژگی های مثبت بیمار در این نوع پروتزها احساس آسودگی بیشتری دارد.
• کربن به کار رفته در پروتز انرژی را ذخیره کرده و حین راه رفتن این انرژی به خود فرد برمیگردد و در مجموع باعث خستگی کمتر و راحتی بیشتر فرد میشود.
• پروتزهای مخصوص دویدن از فرم دویدن روی انگشتان پا تقلید کرده و سبب سهولت حرکت می شود.
• بر اساس شواهد استفاده از پروتز پنجه کربنی سبب و انرژی کاهش ضربان قلب مصرفی هنگام راه رفتن و دویدن می شود.
• سفتی تیغه کربن به کار رفته در پنجه کربنی به وزن بدن و سطح فعالیت فرد بستگی دارد.
• در استفاده از این محصول وزن به شکل متوازن بین اندام های سالم و اندام مصنوعی وارد می شود و احتمال بروز آرتروز مفاصل یا کمر درد کاهش می یابد.
• از دیگر مزایای این محصول افزایش سرعت حین راه رفتن و بهبود نحوه راه رفتن در زمین های ناهموار و سراشیبی ها است.
• فشار وارده بر اندام های باقی مانده و فشار واقع در زیر پای سالم با استفاده از پروتز پنجه کربنی کاهش می یابد.

معایب این مدل پروتز به شرح زیر است:

• قیمت بالای پروتز
• شکننده بودن تحت فشار زیاد

انتخاب و ساخت پروتز پنجه پا

بسیار مهم است که این کار زیر نظر پزشک متخصص و با مشورت ایشان انجام شود؛ زیرا انواع قطع عضور متنوع است و نمی توان فهمید که کدام یک از پروتز ها برای شما مفید است. به صورت کلی هدف استفاده از پروتز در این است که شما بتوانید نیروی حاصل از وزن را تحمل کنید و در انجام فعالیت های مختلف با مشکل روبرو نباشید، بنابراین اگر پزشک شما استفاده از این مورد را تجویز کرده است توصیه می کنیم حتماً این کار را انجام دهید. پیش از نصب پروتز پای مصنوعی باید قالبگیری آن را انجام داد. این کار باعث می شود که قالب پروتز متناسب با بخش باقیمانده پا باشد.

اگر اندازه آن کوچک تر باشد، ممکن است در پای فرد جای نگیرد یا باعث ایجاد فشار و درد هنگام حرکت شود. اگر هم بزرگ تر باشد، محکم نمی شود و مشکلاتی را ایجاد می کند. به همین دلیل پروتزها منحصر به هر شخص طراحی می شوند. یکی از مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد، تجمع مایعات در بخش انتهایی عضو قطع شده است. این موضوع باعث تورم ناحیه می شود. پزشک باید ابتدا این تورم را از بین ببرد و سپس اقدامات لازم برای قالب گیری و ساخت پروتز را انجام دهد.

پانسمان محکم، استفاده از جوراب های مخصوص برای منقبض کردن قسمت متورم و باندهای کشی بهترین راهکارها برای پیشگیری و درمان این ورم ها هستند. علاوه بر قالب، پزشک اندازه های مورد نظر برای پروتز را نیز محاسبه می کند. بعد از آن مراحل ساخت پروتز با استفاده از پرینت سه بعدی انجام خواهد شد. روند تولید پروتز نقش مهمی در راحتی و کیفیت آن ایفا می کند.

شرایط استفاده از پروتز پنجه پا

استفاده از پروتز کف پا و پروتز انگشت پا فقط زمانی توصیه می شود که شرایط زیر محقق شده باشد:

• زخم ناشی از قطع عضو به طور کامل بهبود یافته باشد.
• مفصل مچ پا بتواند به خوبی وزن بدن را تحمل کند.
• قسمت باقیمانده پا تثبیت شده باشد و بتواند وزن بدن را تحمل کند.

قیمت پروتز پنجه پا

عوامل متفاوتی از جمله سن فرد، میزان گستردگی و وسعت قطع عضو، متریالی که در تولید پروتز به کار برده شده است، متد و فناوری اختصاص پیدا کرده در ساخت پروتز و همین طور نوع پروتز از جمله عوامل تأثیرگذار بر قیمت پروتز پا به شمار می روند.

نسخه اصلی مطلب انواع پروتز پنجه پا چه ویژگی ها و مزایایی دارند؟ را در سایت دکتر بیژن فروغ بخوانید.

---