سندروم نفروتیک نوعی بیماری کلیوی است که باعث افزایش دفع پروتئین از طریق ادرار می شود و می تواند آسیب های جدی به کل بدن وارد کند. این سندروم اغلب در اثر آسیب دیدگی عروق خونی ریز کلیوی ایجاد می شود. عروقی که مواد زائد بدن را وارد کلیه و ادرار می کنند. معمولاً به دلیل خروج پروتئین زیاد از خون، ورم و ادم (به خصوص در پا) ایجاد می شود و فرد در معرض انواع دیگری از بیماری ها قرار می گیرد. از آنجایی که بدن انسان از پروتئین برای ساخت سلول ها و تنظیم عملکردهای حساس خود استفاده می کند، به هم خوردن تعادل پروتئین در بدن ممکن است ما را در معرض خطرات جدی قرار دهد، بنابراین درمان آن بسیار حیاتی است. سندرم نفروتیک یک بیماری خاص نیست که بتوان با داروهای اختصاصی آن را مورد هدف قرار داد. با این حال این بیماری نیز قابل درمان بوده و برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک کاملاً به شرایط فرد بستگی دارد. در صورتی که علت خاصی مثل بیماری ها یا سایر عواملی که ذکر در ادامه ذکر می شود باعث به وجود آمدن این اختلال شده است، می توان با درمان آن به هدف کامل رسید.

علت ابتلا به سندروم نفروتیک چیست؟

سندرم نفروتیک معمولاً بر اثر آسیب دیدگی دسته هایی از عروق خونی کوچک کلیوی (گلومرول ها) ایجاد می شود.گلومرول ها هنگام عبور خون از کلیه، آن را تصفیه می کنند و مواد ضروری را از مواد غیرضروری جدا می کنند. گلومرول های سالم مانع تراوش پروتئین خون (عمدتاً آلبومین) که برای حفظ مقادیر مناسب مایعات بدن لازم است به درون ادرار می شوند. در صورت آسیب دیدگی این گلومرول ها، مقادیر بالای پروتئین از طریق ادرار دفع می گردند و سندرم نفروتیک ایجاد می شود.

علل احتمالی متعدد

بیماری ها و مشکلات زیادی می توانند به گلومرول ها آسیب زده و باعث ایجاد سندرم نفروتیک شوند؛ برای نمونه:

• بیماری دیابتی کلیه. دیابت می تواند منجر به آسیب کلیوی (نفروپاتی دیابتی) شده و روی گلومرول ها تأثیر بگذارد.
• Minimal change disease. این مورد شایع ترین علت سندرم نفروتیک در کودکان است. در minimal change disease عملکرد کلیه غیرطبیعی می شود؛ ولی اگر بافت کلیه را زیر میکروسکوپ بررسی کنیم، ظاهری طبیعی یا تقریباً طبیعی دارد. علت عملکرد غیرطبیعی کلیه هم قابل تشخیص نیست.
• گلومرواسکلروز فوکال سگمنتال. در این بیماری که ممکن است در نتیجه ی سایر بیماری ها یا نقص های ژنتیکی ایجاد شود یا علت آن نامشخص باشد، در بعضی از گلومرول ها بافت اسکار تشکیل می شود.
• نفروپاتی غشایی. این اختلال کلیوی بر اثر ضخیم شدن غشاهای داخل گلومرول ها ایجاد می شود. علت اصلی نفروپاتی غشایی مشخص نیست؛ ولی گاهی اوقات با بیماری های دیگری از قبیل هپاتیت B، مالاریا، لوپوس و سرطان مرتبط است.
• لوپوس منتشر. این بیماری التهابی مزمن می تواند منجر به آسیب شدید کلیوی شود.
• آمیلوئیدوز. این بیماری زمانی ایجاد می شود که موادی به نام پروتئین های آمیلوئید در اندام های شما تجمع پیدا کنند. این امر اغلب بر کلیه ها تأثیر گذاشته و به سیستم فیلتراسیون آن ها آسیب می زند.
• تشکیل لخته در وریدهای کلیوی. ترومبوز ورید کلیوی (تشکیل لخته و انسداد ورید کلیوی) می تواند منجر به سندرم نفروتیک شود.

عوامل خطر سندروم نفروتیک

برخی از عوامل می توانند ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. از جمله:

• شرایط پزشکی: برخی از بیماری ها و شرایط پزشکی مانند دیابت، لوپوس، آمیلوئیدوز و بیماری های کلیوی می توانند احتمال ابتلا به این عارضه را افزایش دهند.
• برخی داروها: داروهایی مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی و داروهای ضد عفونت ریسک ابتلا را بالا می برند.
• برخی عفونت ها: عفونت هایی مانند HIV، هپاتیت B و C و مالاریا احتمال ابتلا را افزایش می دهند.

علائم سندروم نفروتیک

این سندروم می تواند علائم و نشانه های زیر را در فرد ایجاد کند:

1. تورم شدید به ویژه در اطراف چشم و مچ پا (ادم)
2. ادرار کف آلود (به دلیل وجود پروتئین زیاد در ادرار که به این بیماری، پروتئینوری می گویند.)
3. افزایش وزن به دلیل احتباس مایعات
4. خستگی
5. از دست دادن اشتها
6. چربی و کلسترول بالا در خون که به آن هیپرلیپیدمی می گویند.
7. سطح پایین آلبومین در خون.

عوارض سندرم نفروتیک

• لخته های خونی. ناتوانی گلومرول ها در تصفیه ی خون می تواند منجر به فقدان پروتئین هایی شود که از تشکیل لخته های خونی جلوگیری می کنند؛ در نتیجه احتمال تشکیل این لخته ها (ترومبوز) در ورید افزایش می یابد.
• افزایش کلسترول و چربی خون. اگر سطح پروتئین آلبومین خون کاهش یابد، کبد آلبومین بیشتری تولید می کند و همزمان با آن کلسترول و تری گلسیرید (چربی) بیشتری هم آزاد می کند.
• سوء تغذیه. کاهش زیاد پروتئین های خون می تواند منجر به سوءتغذیه شود. این امر می تواند باعث کاهش وزن شود ولی در عین حال، بدن هم دچار ورم می گردد، این ورم ممکن است مانع تشخیص ظاهری کاهش وزن شود. سوءتغذیه همچنین ممکن است باعث کاهش گلبول های قرمز (کم خونی) و کاهش سطح ویتامین D و کلسیم شود.
• افزایش فشار خون. آسیب دیدگی گلومرول ها و تجمع مواد زائد ناشی از آن در خون (اورمی) می تواند سبب افزایش فشار خون شود.
• نارسایی کلیوی حاد. اگر کلیه هایتان بر اثر آسیب دیدگی گلومرول ها، توانایی تصفیه ی خون را از دست دهند، ممکن است مواد زائد به سرعت در خون تجمع پیدا کنند؛ در این صورت ممکن است فوراً به دیالیز (روشی مصنوعی برای حذف مایعات اضافی و مواد زائد از خون) نیاز داشته باشید. دیالیز توسط دستگاهی مخصوص (dialyzer) انجام می شود.
• بیماری کلیوی مزمن. سندرم نفروتیک ممکن است باعث شود که کلیه هایتان به تدریج در طول زمان عملکرد خود را از دست دهند. اگر عملکرد کلیوی به قدر کافی پایین بیاید، ممکن است نیازمند دیالیز یا پیوند کلیه شوید.
• عفونت . خطر ابتلا به عفونت ها در افراد مبتلا به سندرم نفروتیک ممکن است بیشتر باشد.

تشخیص سندروم نفروتیک

برای تشخیص سندروم نفروتیک لازم است آزمایش های زیر انجام شوند:

• آزمایش ادرار: در آزمایش ادرار مقدار دفع پروتئین و دیگر ناهنجاری های کلیه مشخص می شود.
• آزمایش خون: یکی از اولین آزمایش هایی که پزشک برای این بیماران تجویز می کند آزمایش عملکرد کلیه است. در آزمایش خون سطح پایین آلبومین و پروتئین خون تشخیص داده می شود. در این بیماران سطح کلسترول و تری گلیسیرید خون افزایش پیدا می کند. به همین دلیل این فاکتورها به علاوه سطح کراتینین و نیتروژن اوره اندازه گیری می شوند.
• بیوپسی کلیه: برای نمونه برداری از کلیه سوزنی از طریق پوست وارد شده تا در آزمایشگاه مورد بررسی قرار بگیرد.
• پس از تشخیص سندرم نفروتیک ممکن است پزشک برای تشخیص علت ثانویه آزمایش های دیگری مانند آزمایش دیابت را تجویز کند.

درمان سندروم نفروتیک در کودکان و بزرگسالان

درمان سندرم نفروتیک شامل درمان هر گونه بیماری پزشکی است که ممکن است باعث سندرم نفروتیک شما شود. پزشک شما همچنین ممکن است داروها و تغییراتی را در رژیم غذایی شما برای کمک به کنترل علائم و نشانه های شما یا درمان عوارض سندرم نفروتیک توصیه کند. داروها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

داروهای فشار خون

داروهایی به نام مهارکننده های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) فشار خون و میزان پروتئین آزاد شده در ادرار را کاهش می دهند. داروهای این دسته عبارتند از لیزینوپریل (Prinivil، Qbrelis، Zestril)، بنازپریل (Lotensin)، کاپتوپریل و انالاپریل (Vasotec).
گروه دیگری از داروها که به طور مشابه عمل می کنند مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین نامیده می شوند و شامل لوزارتان (کوزار) و والزارتان (دیووان) می شوند. داروهای دیگری مانند مهارکننده های رنین نیز ممکن است مورد استفاده قرار گیرند، اگرچه معمولاً در ابتدا از مهارکننده های ACE و ARB استفاده می شود.

قرص های مدر (ادرار آور)

این قرص ها با افزایش خروجی مایع کلیه به کنترل تورم کمک می کنند. داروهای دیورتیک معمولاً شامل فوروزماید (Lasix) است. سایرین عبارتند از اسپیرونولاکتون (آلداکتون، کاروسپیر) و تیازیدها، مانند هیدروکلروتیازید یا متولازون (Zaroxolyn).

داروهای کاهش دهنده کلسترول

استاتین ها می توانند به کاهش سطح کلسترول کمک کنند. با این حال، مشخص نیست که آیا داروهای کاهش دهنده کلسترول می توانند نتایج را برای افراد مبتلا به سندرم نفروتیک، مانند اجتناب از حملات قلبی یا کاهش خطر مرگ زودرس، بهبود بخشند. استاتین ها عبارتند از: آتورواستاتین (Lipitor)، فلوواستاتین (Lescol XL)، لوواستاتین (Altoprev)، پراواستاتین (Pravachol)، روزوواستاتین (Crestor، Ezallor) و سیمواستاتین (Zocor).

رقیق کننده های خون (ضد انعقادها)

اینها ممکن است برای کاهش توانایی لخته شدن خون شما تجویز شوند، به خصوص اگر لخته خون داشته باشید. داروهای ضد انعقاد عبارتند از: هپارین، وارفارین (کومادین، جانتوون)، دابیگاتران (پراداکسا)، آپیکسابان (الیکویس) و ریواروکسابان (Xarelto).

داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی

داروهایی برای کنترل سیستم ایمنی، مانند کورتیکواستروئیدها، می توانند التهاب همراه با برخی از شرایطی که می توانند باعث سندرم نفروتیک شوند را کاهش دهند. داروها شامل ریتوکسیماب (ریتوکسان)، سیکلوسپورین و سیکلوفسفامید هستند.

شیوه زندگی و درمان های خانگی سندرم نفروتیک

تغییر در رژیم غذایی ممکن است به تسکین علائم ندرم نفروتیک کمک کند. پزشک ممکن است شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد، که ممکن است توصیه کند موارد زیر را انجام دهید:

• مقدار مایعات را در رژیم غذایی خود کاهش دهید.
• برای کمک به کنترل تورم از یک رژیم غذایی کم نمک استفاده کنید.
• منابع پروتئین بدون چربی را انتخاب کنید. پروتئین گیاهی در بیماری کلیوی مفید است.
• برای کمک به کنترل سطح کلسترول خون، مقدار چربی و کلسترول را در رژیم غذایی خود کاهش دهید.

نسخه اصلی مطلب سندروم نفروتیک چیست، چه علل و علائمی دارد؟ را در سایت دکتر پیمان صالحی بخوانید.

---