افتاگی پلک که پتوز نیز نام دارد به شرایطی گفته می شود که در طی آن پلک در جایگاهی پایین تر از جایگاه طبیعی خود قرار دارد. انواع مختلف پتوز را می توان در دو دسته ی کلی پتوز مادرزادی و پتوز اکتسابی تقسیم بندی کرد. در این مطلب علاوه بر معرفی کلی پتوز مادرزادی و اکتسابی، افتادگی پلک عصبی و روش درمان آن نیز شرح داده خواهند شد.

افتادگی پلک مادرزادی

به افتادگی پلک که در طی یکسال اول زندگی نوزاد ممکن است ایجاد شود پتوز مادرزادی گفته می شود. علت ایجاد پتوز مادرزادی مشکل در نمو عضلات مرتبط با پلک است که وظیفه ی بالا نگهداشتن پلک را بر عهده دارند. اگرچه علت این نقص به صورت کامل مشخص نیست با این حال مشخص است که توارث در ایجاد این مشکل نقش دارد. در صورتی که پتوز مادرزادی در نوزاد وجود داشته باشد لازم است تا برای جلوگیری از ایجاد مشکلات ثانویه در بزرگسالی ،درمان شود. معمولا درمان پتوز مادرزادی با جراحی است.

افتادگی پلک اکتسابی

افتادگی پلک اکتسابی به نوعی از افتادگی پلک گفته می شود که از زمان تولد وجود نداشته و در بزرگسالی و معمولا به علت عواملی غیر از توارث ایجاد می شود. انواع مختلفی از پتوز اکتسابی شناخته شده اند که از جمله ی آنها می توان به موارد زیر اشاره نمود:

افتادگی پلک آپونئوروتیک:

معمول ترین نوع افتادگی پلک اکتسابی است که علت آن کشیدگی بیش از حد عضله ی لواتر است. عضله ی لواتر اصلی ترین عضله در بالاکشیدن پلک ها است. علت کشیدگی بیش از حد لواتر افزایش سن و پیری سلول ها است. با این حال عواملی همچون استفاده از لنزهای تماسی و آلرژی (حساسیت ها) می توانند به افزایش احتمال ایجاد این نوع از پتوز منجر شوند.

افتادگی پلک تروماتیک:

این نوع افتادگی پلک در اثر آسیب فیزیکی مانند تصادف رانندگی یا برخورد شدید و آسیب به عضلات پلک ایجاد می شود.

1. پتوز مکانیکی: این نوع از پتوز به علت عوامل مکانیکی مانند وزن توده های سلولی بر روی پلک ایجاد می شود. توده های سلولی ممکن است شامل سلول های چربی یا توده هایی همچون تومورها باشند.
2. پتوز میوژنیک: پتوز میوژنیک به افتادگی پلک در اثر اختلالات عضلانی ناشی از بیماری هایی همچون دیستروفی عضلانی گفته می شود.
3. افتادگی پلک عصبی: پتوز نوروژنیک (Neurogenic ptosis) یا افتادگی پلک عصبی زمانی ایجاد می شود که اعصابی که مسئول کنترل حرکات عضلات پلکی هستند دچار آسیب می شوند و یا عملکرد خود را از دست می دهند.

علت افتادگی پلک عصبی چیست؟

پلک توسط عضلاتی بالا نگه داشته می شود. حرکات و عملکرد این عضلات مرتبط با پیام هایی عصبی است که از مغز به آنها ارسال می شود. این پیام ها منجر به تغییر شکل و طول عضله شده و در نهایت حرکات پلک را تنظیم می کنند. در صورتی که در هر یک از اجزای مسیر تولید و انتقال پیام به عضلات پلکی مشکلی ایجاد شود، عضلات پیامی دریافت نخواهند کرد که در نتیجه ی آن عملکرد آنها مختل خواهدشد. عوامل مختلفی هستند که می توانند با آسیب اعصاب، منجر به افتادگی پلک شوند. از جمله عوامل افتادگی پلک عصبی می توان به انواع بیماری ها مانند سندروم هورنر، بیماری میاستنیا گراویس و فلج عصب سوم اشاره کرد. در صورتی که افتادگی پلک عصبی ناشی از بیماری های زمینه ای باشد درمان آن فرایندی پیچیده تر خواهدبود.

درمان افتادگی پلک عصبی چگونه است؟

همانگونه که اشاره شد افتادگی پلک عصبی گاهی به علت بیماری های زمینه ای ایجاد می شود. در این حالت فرایند درمان افتادگی پلک عصبی جزئى از یک برنامه ی درمانی پیچیده تر خواهدبود و گاهی لازم است تا برای درمان افتادگی پلک عصبی، بیماری زمینه ای مرتبط با آن درمان شوند.
گاهی توصیه می شود تا افتادگی پلک عصبی با جراحی درمان شود اما بر اساس علت ایجاد آن لازم است تا بررسی های بیشتری قبل از جراحی انجام شوند تا از بازیابی عملکرد عصب و عضلات پس از جراحی اطمینان حاصل شود. جراحی frontalis sling یکی از انواع جراحی توصیه شده برای درمان افتادگی پلک عصبی است. در این روش ارتباطی بین عضله ی فرونتال (عضله ای در پیشانی) و پلک ایجاد می شود و پلک حالت آویزان به ابرو پیدا می کند.

عوارض جراحی برای درمان افتادگی پلک عصبی چیست؟

هر نوعی از جراحی، حتی ایمن ترین آنها، با احتمالی برای ایجاد خطرات و عوارض همراه هستند. از جمله عوارض جراحی افتادگی پلک عصبی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ایجاد عفونت
• ایجاد خونریزی
• نیاز به جراحی های تکمیلی
• ایجاد برخی ناهنجاری های بافتی پس از جراحی frontalis sling در بافت های اطراف ابرو و پلک
• حساسیت به مواد بیهوشی یا مواد بی حس کننده
• کبودی
• عدم تقارن دو پلک و تفاوت در ارتفاع ابروها
• خشکی چشم

باید توجه داشت که بسیاری از این مشکلات قابل پیشگیری یا کنترل هستند.

نسخه اصلی مطلب درمان افتادگی پلک عصبی را در سایت دکتر بهرام اشراقی بخوانید.

---