دیسک توراسیک یا فتق دیسک قفسه سینه یک بیماری جدی اما قابل درمان ستون فقرات است که در آن مرکز نرم دیسک بین مهره ای قفسه سینه (هسته پولپوس) از طریق پارگی در لایه بیرونی سخت دیسک به حلقه ی فیبروزیس و کانال نخاعی فشار می آورد. قطعه دیسک بیرون زده می تواند به بخش قفسه سینه ستون فقرات و نخاع فشار وارد کند و باعث درد بالای کمر و قفسه سینه و اختلال در عملکرد نخاع قفسه سینه شود.

عملکرد دیسک های بین مهره ای

دیسک های بین مهره ای به عنوان ضربه گیر برای ستون فقرات عمل می کنند و حرکت آن را امکان پذیر می کنند. این دیسک ها می توانند به دلیل انحطاط، آسیب یا ترکیبی از هر دو پاره شوند و دیسک های آسیب دیده می توانند منبع درد و سایر علائم باشند.

فتق دیسک می تواند در ستون فقرات کمری (کمر)، ستون فقرات گردنی (گردن) یا ستون فقرات سینه ای (قفسه سینه) ایجاد شود.

آناتومی ستون فقرات توراسیک

ستون فقرات از 33 مهره تشکیل شده است که به پنج بخش مختلف تقسیم شده اند که در زیر به ترتیب از بالا تا پایین ذکر شده است:

• گردن
• قفسه سینه
• کمر
• ساکروم، جایی که ستون فقرات به باسن متصل می شود
• دنبالچه
• فتق دیسک قفسه سینه در ستون فقرات قفسه سینه رخ می دهد که از 12 مهره تشکیل شده است که از پایه گردن تا انتهای قفسه سینه امتداد دارند.

یکی از تفاوت های اصلی بین مهره های سینه ای و مهره ها در سایر سطوح ستون فقرات این است که هر مهره سینه ای دارای مفاصلی است که آن را به استخوان دنده در هر طرف ستون فقرات متصل می کند. حمایتی که قفسه سینه برای ستون فقرات قفسه سینه ایجاد می کند به این معنی است که سایش و پارگی کمتری نسبت به سایر بخش های ستون فقرات تجربه می کند و این امر باعث می شود که بخش سینه ای کمتر دچار فتق دیسک سینه ای و سایر شرایط شود.

علائم دیسک توراسیک یا فتق دیسک قفسه سینه

علائم فتق دیسک قفسه سینه ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• رادیکولوپاتی: درد در قسمت میانی پشت که ممکن است دور قفسه سینه بپیچد.
• میلوپاتی: مشکل در راه رفتن، ضعف پیشرونده، بی حسی در اندام تحتانی و گاهی اوقات اختلال عملکرد روده.

رادیکولوپاتی

• رادیکولوپاتی اصطلاح فنی برای درد یا سایر علائم ناشی از نیشگون گرفتن ریشه عصبی است که وارد نخاع می شود.
• مردم اغلب رادیکولوپاتی را به این صورت توصیف می کنند که احساس می کنند یک بند در اطراف سینه شان سفت می شود. محل این تسمه مطابق با سطح ستون فقرات است که در آن دیسک سینه ای فتق شده قرار دارد. همچنین مربوط به قسمت هایی از بدن است که توسط عصب تحت فشار قرار می گیرد.
• حدود 52 درصد از افراد مبتلا به فتق علامت دار دیسک قفسه سینه، رادیکولوپاتی را تجربه می کنند.
• بسیاری از مردم تصور می کنند که رادیکولوپاتی شامل احساس درد است، اما همیشه اینطور نیست. علاوه بر درد در ستون فقرات یا اطراف آن، رادیکولوپاتی همچنین می تواند بی حسی، ضعف، احساس فشار یا ناراحتی عمومی را توصیف کند. بسیاری از افرادی که فتق دیسک قفسه سینه در آنها تشخیص داده شده است، اصلاً درد ستون فقرات را تجربه نمی کنند.

میلوپاتی

• میلوپاتی علائمی را توصیف می کند که فشار ناشی از فتق دیسک بر نخاع فشار وارد می کند. این می تواند باعث اختلال عملکرد در نواحی بدن زیر سطح فتق دیسک قفسه سینه شود، از جمله ضعف و بی حسی پا که در بالا ذکر شد.
• میلوپاتی همچنین می تواند باعث درد در ناحیه ای که طناب نخاعی فشرده شده است یا درد در اندام ها ایجاد کند، اگرچه برخی از افراد مبتلا به میلوپاتی اصلاً دردی را تجربه نمی کنند.
• علائم بسته به مقدار مواد دیسک قفسه سینه ای که خارج شده است و ساختارهایی که ماده فراری روی آن فشار وارد می کند متفاوت است. در برخی موارد، فتق دیسک قفسه سینه ممکن است درد یا علائم دیگری ایجاد نکند.
• معمول است که پزشکان به سایر بیماری های شایع تر مشکوک شده و آن ها را بررسی کنند، زیرا فتق دیسک قفسه سینه نادر است. اغلب اوقات، افراد ممکن است در این فرآیند برای مشکلات قلبی، مشکلات گوارشی، آنژین صدری، مشکلات ریوی و زونا مورد آزمایش قرار گیرند.
• حدود 70 درصد از افراد مبتلا به فتق دیسک قفسه سینه علامت دار، میلوپاتی را تجربه می کنند.
• درد و سایر علائم منطبق با رادیکولوپاتی و میلوپاتی می تواند ناشی از سایر شرایط پزشکی باشد. فقط یک متخصص پزشکی می تواند تشخیص فتق دیسک قفسه سینه را تایید یا رد کند.

علت دیسک توراسیک یا فتق دیسک قفسه سینه

بیماری های دژنراتیو و تروما شایع ترین علل فتق دیسک در ستون فقرات قفسه سینه هستند.

مهره های آسیب دیده اغلب نزدیک تر به ستون فقرات کمری هستند. اگر بین 30 تا 50 سال سن دارید، احتمال اینکه تحت تاثیر قرار بگیرید بیشتر است. با افزایش سن، لایه داخلی نرم دیسک (هسته پولپوس) کمتر هیدراته می شود و باعث می شود خاصیت ژلاتینی کمتری داشته باشد و به عنوان ضربه گیر موثر باشد. لایه بیرونی سخت (حلقه ی فیبروزیس) با افزایش سن خاصیت ارتجاعی خود را از دست می دهد و خطر پارگی را افزایش می دهد که می تواند منجر به فتق شود.

تروما، مانند تصادف با وسیله نقلیه موتوری یا سقوط نیز می تواند باعث فتق دیسک قفسه سینه شود.

تشخیص دیسک توراسیک یا فتق دیسک قفسه سینه

اولین قدم در تشخیص فتق دیسک قفسه سینه همیشه شامل یک تاریخچه پزشکی خوب و معاینه فیزیکی بیمار است. پزشک ستون فقرات با درک بهتر علائم بیمار از جمله موارد زیر شروع می کند:

• محل درد
• شدت درد
• نوع درد (بی حسی، ضعف، سوزش و غیره).

پزشک اغلب با اطلاع از اینکه آیا آسیبی قبل از کمردرد قفسه سینه رخ داده است یا اگر مشکلات دیگری (کاهش وزن، تب، بیماری، مشکل در ادرار کردن) اخیراً قبل از کمردرد وجود داشته باشد، پیگیری می کند و سپس پزشک معاینه فیزیکی انجام می دهد.

ترکیبی از توصیف بیمار از احساس درد، محل بروز آن، زمان بروز و غیره و همچنین معاینه فیزیکی پزشک ستون فقرات، باید سرنخ هایی را برای کمک به محلی سازی ضایعه در ستون فقرات قفسه سینه ارائه دهد.

آزمایش تشخیصی

اگر فتق دیسک قفسه سینه به عنوان علت اصلی درد مشکوک باشد، چندین آزمایش تشخیصی وجود دارد که می تواند تشخیص را تایید کرده و اطلاعات بیشتری ارائه دهد، از جمله:

• اشعه ایکس: در حالی که اشعه ایکس ساده فتق دیسک قفسه سینه را نشان نمی دهد، ممکن است برای کمک به موضعی کردن صدمات در موارد تروما و همچنین کمک به شناسایی ناپایداری ستون فقرات استفاده شود.
• تصویربرداری تشدید مغناطیسی یا MRI: در این روش از یک آهنربای قدرتمند متصل به رایانه برای تولید تصاویر ستون فقرات استفاده می شود. MRI یک آزمایش بدون درد و اغلب دقیق و مفیدترین ابزار تصویربرداری برای شناسایی آسیب شناسی دیسک است. در برخی موارد، پزشک ممکن است اطلاعات دقیق تری را فراتر از MRI جستجو کند و آزمایش های زیر را تجویز کند:
• توموگرافی کامپیوتری (CT): سی تی اسکن شامل استفاده از کامپیوتری است که پس از پردازش داده های پرتو اشعه ایکس که به دور ستون فقرات می چرخد، تصویری متقاطع و سه بعدی از ستون فقرات می سازد.
• میلوگرام: میلوگرام شامل تزریق یک رنگ مخصوص به ستون فقرات است که با اشعه ایکس برای بررسی هرگونه فشار روی ستون فقرات و هرگونه مشکل در دیسک ها یا مهره ها انجام می شود.

در مواردی که اسکن MRI منع مصرف دارد، سی تی پس از میلوگرام می تواند به شناسایی ناحیه تحت فشار خارجی کمک کند، اما اطلاعاتی در مورد آسیب در ماده میلومالاسی به دست نمی دهد.

روش های غیرجراحی درمان دیسک توراسیک در کلینیک طب فیزیکی

اکثریت قریب به اتفاق علائم فتق دیسک قفسه سینه را می توان بدون جراحی قفسه سینه درمان کرد. گزینه های درمانی غیرجراحی مختلفی وجود دارد که می توان آن ها را امتحان کرد و اغلب بیماران باید چندین یا ترکیبی از درمان های مختلف را امتحان کنند تا بهترین درمان را پیدا کنند.

گزینه های درمانی غیر جراحی برای علائم فتق دیسک قفسه سینه معمولاً شامل یک یا ترکیبی از موارد زیر است:

• یک دوره استراحت کوتاه (مثلاً یک یا دو روز) و اصلاح فعالیت (حذف فعالیت ها و موقعیت هایی که باعث بدتر شدن یا ایجاد کمردرد قفسه سینه می شوند): پس از یک دوره کوتاه یا استراحت، بیمار باید به فعالیت های قابل تحمل بازگردد. ورزش ملایم، مانند پیاده روی، راه خوبی برای بازگشت به فعالیت است.
• دارو درمانی فتق دیسک قفسه سینه: داروهای ضد درد مخدر معمولاً فقط برای درمان درد شدید بالای کمر برای مدت کوتاهی تجویز می شوند. برای کمردرد خفیف یا متوسط، یک مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن معمولاً برای فتق دیسک سینه توصیه می شود. پزشک به منظور کاهش درد و التهاب و رفع اسپاسم عضلانی ناشی از آسیب دیدگی دیسک یا دیسک توراسیک مصرف برخی داروهای مسکن را به بیمار توصیه می کند. همچنین مصرف داروهای ضد التهاب خوراکی، مسدود کننده های عصبی و شل کننده های عضلانی می توانند از شدت درد بکاهند. استفاده از چسب و پماد روی پوست موضع دردناک بدن به کنترل درد کمک خواهد کرد.
• تزریق داروهای ضد التهابی: در برخی موارد تزریق درون مفاصل فاسد می تواند به کاهش تورم و رفع فشار از روی مفاصلی که باعث بروز درد شده اند کمک کند. همچنین برای کاهش التهاب بیرون زدگی یا تحلیل رفتگی دیسک پزشک از تزریق استروئید درون فضای اپیدورال استفاده می کند.
• قرار دادن کیسه های یخ روی محل درد: هر بار در صورت لزوم به مدت 15 تا 20 دقیقه روی ناحیه دردناک قرار می گیرد. دستکاری دستی یا مانیپولاسیون: که معمولاً توسط یک پزشک متخصص طب فیزیکی یا متخصص کایروپراکتیک انجام می شود.
• فیزیوتراپی: پیروی کردن از یک برنامه توانبخشی جامع و کامل می تواند به تسکین درد و التهاب و بهبود توانایی حرکتی شما کمک کند و قدرت جسمانی شما را افزایش دهد. هدف از انجام جلسات فیزیوتراپی بهبود توانایی عملکردی برای انجام امور روزمره است.
• تمرینات تقویتی: انجام دادن تمریناتی از قبیل تمرینات کششی و تقویتی به بهبود دامنه حرکات ستون فقرات و تقویت عضلات کمر و شکم کمک می کند تا این نواحی پایداری بیشتری داشته باشند و فشار کمتری به دیسک و کمر وارد گردد.
• سایر روش ها: استفاده از برخی مدالیته های درمانی از قبیل اولتراسوند تراپی، تحریک الکتریکی، استفاده از لیزر سرد، تراکشن و سایر روش های موجود می تواند به کاهش درد و التهاب در ساختارهای ستون فقرات کمک کند. سطح فعالیت بیمار باید به تدریج طی یک دوره 6 تا 12 هفته ای با بهبود علائم پیشرفت کند. در اکثریت قریب به اتفاق موارد، سابقه طبیعی فتق دیسک قفسه سینه یکی از بهبودها با یک یا ترکیبی از درمان های غیر جراحی فوق است.

نسخه اصلی مطلب دیسک توراسیک (Thoracic Disc) ؛ علائم و روشهای تشخیص را در سایت دکتر علی فرخانی بخوانید.

---