استخوان دنبالچه یکی از اجزای بدن ما است که آخرین بخش ستون فقرات را تشکیل می دهد. این استخوان زیر استخوان خاجی قرار داشته و از ۳ تا ۵ استخوان به هم جوش خورده تشکیل می شود. یک دنبالچه سالم و بدون مشکل، در حفظ حالت قرارگیری صحیح ستون فقرات، برقراری ثبات در کمر و ساختار های مرتبط با آن، تقویت تاندون ها و لیگامنت ها، توزیع فشار در لگن و غیره بسیار مؤثر است. در واقع این استخوان دنبالچه است که هنگام نشستن باعث ایجاد تعادل می شود.

تاندون ها، رباط ها و ماهیچه های بسیاری از این ناحیه می گذرند، به همین دلیل باید سریعاً به آسیب ها و بیماری های این ناحیه رسیدگی شود. این استخوان مثلثی شکل که در میانه باسن و لگن قرار دارد، در صورت آسیب دیدن، موجب درد و التهاب در قسمت تحتانی کمر و لگن شده و به بیماری درد دنبالچه، درد دنبالچه یا کوکسیدنی (coccydynia) شناخته می شود. برای درمان در رفتگی استخوان دنبالچه پزشک عواملی مانند نوع آسیب ایجاد شده و عامل به وجود آورنده ی آن، سن بیمار و دیگر عوامل را می سنجد.

در مراحل اولیه پزشک از روش های کم تهاجم استفاده خواهد کرد که این روش ها به طور معمول جا انداختن استخوان به صورت دستی هستند. جا انداختن دنبالچه بهترین روش درمانی برای دررفتگی آن است و باعث بهبود وضعیت و کاهش درد بیمار می شود و از جراحی غیر ضروری پیشگیری می کند.

دلایل دررفتگی دنبالچه

• عوامل مختلفی در بروز شکستگی و دررفتگی دنبالچه نقش دارند از جمله حوادثی از قبیل تصادفات، زمین خوردن، ضربه و سقوط که عملاً تا اکثر موارد تحت تأثیر آنهاست.
• اعمال فشار زیاد به ناحیه دنبالچه (برای مثال در برخی از فعالیت های ورزشی که فشار زیادی به استخوان دنبالچه وارد می نماید مانند دوچرخه سواری و قایق رانی)
• آناتومی متفاوت و حالت خمیده دنبالچه در زنان از دلایل اصلی بروز صدمات دنبالچه در زنان می باشد.
• وارد شدن فشار های زیاد حین زایمان از دلایل عمومی این عارضه می باشد.
• بزرگی لگن خاصره موجب وارد شدن فشار بیش از حد به این استخوان در حین نشستن می شود.
• از عوامل دیگر آسیب به دنبالچه می توان به اضافه وزن اشاره نمود. در حالت نشسته وزن اندام فوقانی به استخوان دنبالچه وارد می شود که با اضافه وزن این استخوان فشار بیشتری را متحمل می شود.
• مشکلاتی از قبیل پوکی استخوان نیز احتمال ابتلا به این عارضه را افزایش می دهد.

علائم در رفتگی دنبالچه

در رفتگی استخوان دنبالچه یک رویداد بسیار نادر است و به ندرت اتفاق می افتد. حتی اگر این مشکل برای شما پیش آید، توجه داشته باشید که این استخوان به طور کامل از جا در نمی آید بلکه ممکن است فقط مقداری به جلو و یا عقب خم شده و موجب بروز درد و دیگر مشکلات ناشی از آسیب استخوان دنبالچه در فرد شود. به صورت کلی برخی از علائم وجود دارند که شما را از وجود این عارضه یعنی در رفتگی استخوان دنبالچه آگاه خواهند کرد. در ادامه به بررسی برخی از این علائم پرداخته شده است:

• معمولاً هنگامی که فرد دچار این عارضه می شود، صدای در رفتگی استخوان را به راحتی احساس خواهد کرد. این صدا شبیه صدای برخورد دو سنگ به یکدیگر است.
• این درد معمولاً در ناحیه انتهایی ستون فقرات و در نزدیکی باسن فرد ایجاد شده و هنگام نشستن بد می شود، ممکن است گاهی شدت درد هنگام نشستن به قدری زیاد باشد که فرد قادر به انجام این کار نباشد و از نشستن اجتناب کند.
• علاوه بر این هنگام فعالیت های دیگر و نیز تغییر وضعیت بدن هم درد زیادی در ناحیه استخوان دنبالچه ایجاد می شود. برای مثال هنگام بلند شدن از روی زمین و یا از حالت خوابیده به حالت نشسته تغییر وضعیت دادن. این ناحیه معمولاً بسیار به لمس حساس بوده و هنگام برخورد شی و یا دست دردناک خواهد شد.
• افزون بر مواردی که ذکر شد، حین رابطه جنسی نیز ممکن است فرد دچار درد غیر معمول و زیادی باشد که نشان دهنده ی در رفتگی استخوان دنبالچه خواهد بود.

تشخیص در رفتگی دنبالچه

به منظور تشخیص در رفتگی و شکستگی دنبالچه، ابتدا پزشک، تاریخچه دقیقی از چگونگی بروز آسیب از بیمار می گیرد. سپس پزشک معاینه فیزیکی را بر روی ناحیه دنبالچه انجام می دهد و با بررسی، نواحی درد و حساسیت را در ناحیه می یابد. همچنین ممکن است پزشک معاینه مقعدی و تست عصب شناسی نیز انجام دهد. پزشک در صورت مشکوک بودن به شکستگی، آزمایشات رادیولوژی را تجویز خواهد کرد که در هر دو حالت ایستاده و نشسته صورت می گیرد و پزشک از مقایسه زاویه دنبالچه در هر دو حالت می تواند درجه حرکت را تشخیص دهد. در عکس رادیوگرافی می توان تشخیص داد که دنبالچه دچار شکستگی شده یا دچار کوفتگی شده است.

جا انداختن دنبالچه چگونه انجام میشود؟

درمان های دستی شامل دستکاری استخوان دنبالچه و یا ماساژ عضلات لگن (لواتور آنی و پیریفورمیس است). درمان دستی به 2 صورت خارجی و داخلی انجام می شود. در درمان دستی خارجی می توان جهت کشیده شدن دنبالچه به سمت عقب و همچنین انقباض عضلات لگن از روش های کششی استفاده کرد. درمان دستی داخلی با کمک دستکش و قرار دادن یک انگشت داخل مقعد و ماساژ عضلات و رباط های متصل به دنبالچه انجام می شود.

مراقبت بعد از جا انداختن دنبالچه

• در طول ورزش ها و فعالیت هایی که احتمال وقوع آسیب وجود دارد، از وسایل محافظتی صحیح استفاده کنید.
• از نشستن به مدت طولانی خودداری کنید. وقتی مجبور به نشستن روی یک سطح سفت هستید، بر روی یکی از طرفین باسن خود بنشینید. همچنین، به جلو خم شوید و وزن بدن خود را از روی دنبالچه بردارید.
• می توانید یک بالشت زیر باسنی خریداری کنید و بر روی آن بنشینید. این بالشت در قسمت میانی خود سوراخی دارد که از تماس استخوان دنبالچه با سطوح صاف و تشدید درد دنبالچه جلوگیری می کند.

زمان مراجعه به پزشک

اگر درد شما بیش از سه روز طول کشیده است؛ اما رو به بهبودی و یا کاهش نرفته است و یا این که درد به صورت خیلی ناگهانی و شدیدی ایجاد شده است، باید به پزشک مراجعه نمایید. خوشبختانه در اغلب موارد درد علت جدی ندارد و همانطور که پیش تر نیز اشاره کردیم، دررفتگی دنبالچه بسیار نادر است؛ اما به هر حال ممکن است که ایجاد شود و در آن مواقع، دنبالچه نیاز به رسیدگی سریع دارد. همچنین چند علامت وجود دارد که اگر آنها را همراه با درد دنبالچه مشاهده کردید، ممکن است که نشان دهنده یک بیماری خطرناک تر باشند که موارد زیر بخشی از آنها هستند:

• کبودی گسترده در ناحیه دنبالچه
• احساس گزگز در ناحیه
• بی حسی در ناحیه آسیب
• تغییر مشهود در نحوه راه رفتن و یا حفظ تعادل
• تب و حالت تهوع

نسخه اصلی مطلب جا اندازی دنبالچه توسط متخصص طب فیزیکی را در سایت دکتر سلمان فلاح بخوانید.

---